Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

116 
 
ilk işarəmin hərifə kifayət etdiyi məlum idi. Mürsəl qucağındakı vazaları 
ehmallıca taxtın üstünə qoyub fikirli-fikirli mənə baxır, daha nələr 
deyəcəyimi gözləyirdi. Mən isə əlavə bir söz deyəsi deyildim. Çünki oxum 
lap hədəfə  dəymişdi. Qonşum rəngdən-rəngə düşürdü. Mənim susduğumu 
yəqin edəndən sonra göz qapaqlarmı  aşağı endirir, yerə, lap çəkmələrinin 
ucuna baxırdı. O, çətin suallara tutulan hazırlıqsız bir məktəbli vəziyyəti 
almışdı. Başını qaldırıb xoş bir nəzərlə dedi: 
- Qonşu, gəl bu söhbəti ayrı vaxta qoyaq. Görürəm siz işə tələsirsiniz. 
- Nə eybi var. 
- Mən zəhmət verib sizi çağıracağam. Ərkim çatarmı? 
- Xoşdur, xoşdur. 
Mürsəl doğrudan da məni çağırdı. Mətləbi açıb danışdı. Budur mən 
onun dediklərini onun öz sözü ilə sizə danışıram: 
"Mənim anamda köhnədənqalma bir xasiyyət var. O, çox yığımcıl 
qadındır.  Əlinə keçən bir çöpü, mismarı, bir taxta parçasını, konserv 
qutusunu götürüb evə gətirər ki, "gərək olar". Bizim evdə olan qutu, karton, 
kağız, köhnə paltar, çəkmə, qaloş, qalstuk, stul qıçı, butulka, dərman şüşəsi, 
çatdaq boşqab, qırıq nəlbəki, xarab lampoçka, yazılı  uşaq dəftəri, sınıq 
qələm, sökük zənbil... heç kəsin evində yoxdur. Yalan olmasın, anamın 
bəlkə lap gəlinlik günlərində geyib dağıtdığı başmaqları, parça-parça etdiyi 
koftalar da evimizdə, sandıqların, yeşiklərin hansı küncündəsə durur. Mən 
hərdən cəsarət edib onları atmaq istəyəndə anam acıqlanır: 
- Sənə bir maneçiliyi yoxdur ki! 
- Axı bu zir-zibili niyə  rədd eləmirsən ki, əl-ayaq açılsın, yer 
genişlənsin. 
- Bunlar hamısı gərək olur. 
Bəzən mən lap hövsələdən çıxıram, evi ütil daxmasına oxşadan bu 
qadınla az qalıram bir yad kimi reftar edəm. Anam mənalı-mənalı üzümə 
baxır. Sonra başımı sığallayır. 
- Oğul, - deyir, - ev-eşik yığmaq asan deyil. Sən hələ  uşaqsan, hələ 
dabanınla qapı açmamışsan. Sən bilmirsən ki, adam hər bir mismar üçün, 
bir iynə, bir şüşə üçün məəttəl qalır. Adam öz şeyinin qədrini bilər! Nə olar 
köhnə olanda. Köhnənin köhnə, sınığın sınıq yeri 
  
 
  

---

117 
 
var, təzənin də təzə. Niyə atıram, dəli-zad olmamışam ki, malımı çölə atam! 
Bir kənarda durub, məndən kira-zad istəmir ki, təzə  nəlbəkini qonaq 
qabağına qoyaram, ucuzunda özüm çay içərəm, köhnəsini də bağda 
işlədərəm... 
Mən görürəm ki, qadın lap dağılıb heçə döndərdiyi paltarından da əl 
çəkmir. O, bunlarla sanki qırılmaz bir ünsiyyət bağlamışdır. Sanki onun 
nəyi isə qiymətli bir şeyi bunlara bağlıdır.  O,  bu  paltar,  ya  ayaqqabıda 
keçirtdiyi günlərdən, ömrünün ötüb gedən günlərindən ayrılmaq istəmir. 
Qadının qəribə xasiyyəti var. Haçandan qalma köhnə qalstukları  səliqə ilə 
yığıb saxlayır, yumurta bişirmək üçün aldığım təzə tayqulpa qıymır, 
konserv qutusunda bişirir. 
Mən özümü saxlaya bilmirəm. Hirslənirəm, qutunu götürüb küçəyə 
atıram. 
O mənim əsəbi vəziyyətimi görüb heç nə demir. Sakit görünür. Ancaq 
bir dəqiqə keçmədən xəlvəti oğurlanıb küçəyə getdiyini, qutunu götürüb 
ətəyinin altında gətirdiyini duyuram. O, bu qutunu gizlədib qiymətli  şey 
kimi qoruyur. 
Mən belə bir naxoşluğa tutulan adamın müalicəsini bilmirəm.  Əlacım 
ona qalıb ki, bundan sonra evə qutu-qapaq gətirməyim. Qət etmişəm ki, evə 
alınan  şeylərin qutusunu, kağızını, kəndirini qapıdaca redd edim ki, ev 
zibilxanaya dönməsin". 
Danışdıqlarından yüngüllük duymuş kimi Mürsəlin rəngi açıldı. O, bir 
qədər sükutdan sonra davam etdi: 
- Sizi təəccübləndirən işlərim də ancaq bunun üçündür, yoxsa mənim də 
şöhrətpərəstdən zəhləm gedər. 
Mürsəlgilin ailə sirrini biləndən sonra məni heyrət götürdü: 
- Bəlkə, - dedim, - qadının bu xasiyyəti irsidir, nəsildən gəlmədir. 
- Necə irsidir ki, bu yazıq heç ata-ana görməyib,  əmisinin evində 
qulluqçü böyüyüb. 
- Yəqin, əmisi yaxşı saxlamırmış. 
- Bəli, ona öz uşaqlarının köhnəsini geydirirmiş. 
- Daha sən qadını niyə qınayırsan. Uşaqlıqdan həsrət gözü var. Mürsəl 
güldü: 
- Uşaqlıq yaşından qırx il keçir. Çobanlar gəlib alim olub. İndi ki, həsrət 
deyil! İndi onun nəyi çatışmır. Görmür ki, mənim bütün qazancım evə, onun 
əlinə gəlir... 
  
 
  
 

---

118 
 
- Adəti unutmaq naxoşluğuna səbəb olur. 
O köhnə məsəldir. 
- Anan da köhnə adam deyilmi. 
Hər ikimiz çox danışandan sonra qadının köhnə azarına müalicə tədbiri 
düşündük. 
Mürsəl bu yaxınlarda təzə evə köçməli idi. Güman edirdi ki, "anamın 
barxanasını da qoyub gedirik". Ancaq qadın deyəsən, bunu duymuşdu. 
Düyünçələrini bir-bir sahmanlayıb yığırdı: "Orada, deyirdi, - mənə otaqdan-
zaddan verərsən, öz şeylərimi yığım, əl-ayağa dolaşmasın..." 
Mən Mürsələ bir məsləhət gördüm: "Elə vaxtda köçməlisən ki, anan 
şəhərdə olmasın!" Mürsəl bu tədbiri xoşladı  və  əməl etdi: avqustun 
ortalarında qadın bağda olan zaman uşaqları futbola gətirmək məqsədilə 
şəhərə gəldi. Həmin günün səhəri, tezdən də köçdü. 
Ancaq köçəndə iki yük maşını çağırtdı: biri ev əşyasını təzə evə aparırdı, 
o biri də lüzumsuz şeyləri şəhər kənarına atmağa aparırdı. 
Köçəndən bir həftə sonra anasını maşına qoyub təzə otaqlara gətirmişdi. 
O, parket döşəməsi parıldayan geniş, işıqlı otaqları  gəzdikcə "pəh-pəh, - 
deyirdi, - oğul, sağlığına qismət olsun!" 
Otaqları gəzdikcə gözü nəyi isə axtarırdı: - "Hanı bəs mənim şeylərim. 
Hara yığmışsınız onları". 
- Hansı şeylərini. 
- Köhnə pal-paltarımı, dür-düyünçəmi! 
- Odur, sandığında! 
- Sandıq o qədər şey tutmazdı, köhnələri deyirəm! 
- Köhnələri köhnə evdə qoyduq. 
- Ədə, boş danışma, şeyləri göstər. Kağız qutunu görmürəm! 
- Ana, o şeyləri buraya gətirmək olardımı. 
Qadın birbaş köhnə evə cumdu. Evi bağlı gördü, sahibi bağda idi. Bir 
müddət qadin dabanlarını çəkib köhnə evə ayaq döydü. Axırda təngə gəlib 
yerində oturdu. Dilindən düşməyən bircə şikayəti bu idi: 
- Köhnə evdə mənim çox şeyim getdi. Mənə çox ağır oturdu... 
Oğul da deyirdi: 
- Düz deyirsən, ana, o ev səndən çox şey apardı. Amma yaxşı ki, apardı, 
səni yüngüllətdi. 
1953 
  
 
  

---