Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

101 
 
Altı yaşlı  Ədalət də  iş görür, kömək edirdi. Atasının sındırıb tökdüyü 
badam içini qabıqdan təmizləyib nimçəyə yığırdı. Hərdən, atasından xəlvət, 
birini ağzına atır və birdən yeyə bilmirdi. Oğurluq şeyi yemək nə çətin olur! 
Badam Ədalətin ağzında böyüyürdü. Süfrədə yığılan ağlı-sarılı, təmiz, ətirli 
badam içinə baxıb həsrət çəkir, bunları doyunca yeyənlərin kim olduğunu 
düşünür və atasına sual verirdi: 
- Ata, bunları hara aparacaqsan? 
- Bazara, şəhərə aparacağam, qızım. 
- Kimə satırsan orda? 
- Müştəriyə. 
- Müştəri kimdir? 
- O da bir adamdır da, qızım. 
- Yaxşı adamdırmı? 
- Yaxşısı da var, pisi də var! 
- Yox, ata, pis adama vermə, heyifdir, yaxşı adama ver! 
Ağarzanı maraq götürdü. "Uşağın yaşından böyük danışmağına 
baxırsanmı?" - deyə düşündü. 
-  Qızım, - dedi, - müftə vermirəm ki, puluna minnət! Kim çox versə, 
ona satıram. 
Ədalət etirazında davam edirdi: 
- Yox! Pis adam çox pul versə də satma! Badamı ona vermə, heyifdir! 
Pis adama qismət olmasın, ata! 
Ədalətin dedikləri uşaq sözü olsa da, bir həqiqətdən xəbər verirdi. 
Ağarza badam içinin balacalarından üç-dörd dənə götürüb, Ədalətin ovcuna 
qoydu, sonra mülayim, mehriban bir dillə təsəlli verdi: 
- Qızım, bizə pul lazımdır. Allah qoysa, məhsulun alıcısı olsa, bu dəfə 
əlimə pul gəlsə,  ərbabın borcunu, xumsu, zəkatı  çıxandan sonra, taxıldan 
artıq qalsa, qədək alacağam. Bacarsam sənə  də bir cüt təzə başmaq 
alacağam, qotazlı başmaq, lap onun özündən alacağam ki, bayramda 
geyəsən! 
Dalandan ayaq səsi eşidildi, dərhal evin qapısı zərblə açıldı. Ağarzanın 
qonşusu Əlican, güllə dəymiş quş kimi özünü içəri atdı: 
- Ay rəhmətlik oğlu, nə oturmusan, badamlığı kəsdilər! - deyə həyəcanla 
xəbər verdi. 
  

---

102 
 
Ağarza sağ  əlində daş, sol ovcunda badam olduğu halda çömbəldiyi 
yerdən dik qalxdı və: 
- O nə sözdür, Əlican? - deyə soruşdu. 
- Sənə deyirəm badamlığı kəsirlər. 
- Səfeh-səfeh danışma, elə şey olmaz! 
- Bu saat oradan gəlirəm, kəsirlər. 
Ağarza qonşusunun üzündəki ciddiyyəti, baxışlarındakı vahiməni 
duyub, çarığını ayağına çəkdi. 
- Axı kim kəsir, nə deyib kəsir? 
- Əmələ töküblər, odur, kəndxudadan soruş! 
- Kəndxudanın nə haqqı var, öz əlimlə  əkib-becərdiyim ağacı  kəsə, 
bəyəm mən ona bağça satmışam? Gəl otur! 
- Ay sağ olmuş, oturası vaxtdır? Mən də yoncalığın hayındayam. 
Onu da sürəcəklər. Müşavirin yanına getmək istəyirəm. Görüm nə çarə 
taparam. 
Əlican qapıdan çıxmaq istəyəndə  Ağarza kəmərini bağlayıb, onun 
dalınca tələsdi. İtə rast gələcəyini düşünüb, əl ağacı götürmək istədi, bir də 
fıkirləşdi ki: "Ərbabın adamları bunu görüb bir az da hirslənərlər. Yaxşısı 
budur əliyalın get!" 
Ağarza özünü badamlığa o zaman yetirdi ki, müşavirin adamları daş 
hasarı uçurub çaya tökürdülər. Hasar ağzından kəsilib atılmış  ağacları 
görəndə elə bil Ağarzanın qolunu qələm elədilər, qıçlarını peylədilər. 
Vücudu od tutub yandı, qan başına vurdu. Bütün köyşən dəyirman daşı kimi 
onun başına dolandı. Havaxt çaydan hoppanıb, birisinin yaxasından 
yapışdığını özü də bilmədi. 
- Niyə dağıdırsan, a bayquş? - deyə  qışqırdı. - Bu divarı  çəkənəcən 
mənim kürəyim qabar olub, niyə sökürsən? 
Alnından tər daman ortaboy soldat dartınıb onun əlindən çıxmaq istəyir 
və dil-ağız eləyirdi: 
- Boşla yaxamı, buyruq quluyam! Məndən nə yapışmısan? 
Ağarza onu kənara itələyib qışqırdı: 
- Çıxın mənim bağçamdan! 
Xaki pencək geyinmiş bir amerikan zabiti ona yanaşıb,  əlini 
tapançasının dəstəyinə qoydu, ehmal səslə, lakin hədəli əda ilə dedi: 
- Bu köyşənləri sizin ağalarınız bizə satıblar. "Marşal planı" üzrə biz 
buraya köməyə gəlmişik. Şikayətinizi ərbabınıza eləyin, işə mane olmayın! 
  

---

103 
 
2 
 
Son zamanlarda qoca və izdihamlı  şəhərin dar, qaranlıq və dolaşıq 
küçələrində ucaboy, uzunqol, üz-gözünü tük basmış, qaşqabaqlı, əli ağaclı, 
ayağı çarıqlı bir kəndlinin səkidən-səkiyə addımladığını görənlər çox idi. 
Kənardan gəldiyi, nabələd adam olduğu, nə  iş üçün isə qapılar gəzməyə 
məcbur bir müsafır olduğu ilk baxışdan məlum idi. Güman gəldiyinə o, əl 
boyda bir kağız göstərir, ünvan soruşur, dərdini demək istəyir, baş  əyib 
yoluna davam edirdi. Yorulsa, taqətdən düşsə  də, yağışa, küləyə, vaxt-
bivaxta baxmadan küçələri addımlayırdı. 
Bu müsafırin kim olduğunu oxucular yaxşı bilirlər. Kənddə ümidi 
üzülən Ağarza bununla üçüncü dəfə idi ki, şəhər küçələrində  gəzə-gəzə 
badamlığının haqqını müdafiə edən adam axtarırdı. Kəndliləri 
Mirzəməmmədə bir "tutarlı"  ərizə yazdırıb,  ərbabın hüzuruna apardı. Uca 
hasarlı bir həyətin qapısını ehtiyatla taqqıldatdı. Cavan bir oğlan çıxıb onun 
üzünə baxdı. Ağarza salam verib sözünü dedi: 
- Bizim ərbabın evi buradırmı? Kəmərli kəndindən gəlmişəm. Ağaya 
ərzim var. 
Cavan oğlan qayıdıb getdi, bir az keçməmiş qapını açdılar. Ağarza: 
"Bismillah!" - deyib içəri daxil oldu. Hovuzdan su gətirən bir qarı ona işarə 
elədi: "Ağa ibadətdədir, gözlə!" 
Ağarza daş səkinin yanındakı sütuna söykənib dayandı. Əvvəl, ətəyinin 
altında gizlətdiyi hədiyyəni yerə qoymaq istədi. Sonra düşündü ki: "Yox, 
ağanın özü gələndə verərəm". Ağarza heyrət və həsrətli gözləri ilə ərbabın 
imarətini seyr etməmişdi ki, eyvanın başındakı qapıdan  əli təsbehli, beli 
əyri, kosa, arıq bir kişinin çıxdığını, ona tərəf gəldiyini gördü. 
Ağarza,  ərbabı axund libasında,  əli təsbehli, ağzı dualı görəndə xeyli 
sevindi: "Allah adamıdır, - dedi, — rəhmi gələcək". Özünü itirmiş halda bir 
addım irəliyə yeridi. Layiqsiz hədiyyə sayıb gətirdiyi iki beçəni bağlı 
qıçlarından tutub, səkinin kənarına qoyandan sonra ətəklərini silkələyib 
düzəldi.  Əllərini döşünə qoyub salam verdi, baş endirdi... Qoltuğundan 
çıxardığı  əl boyda ərizəni təqdim etdi, təkrar baş  əydi. Ağ araxçınlı, 
kosasaqqal, qadın başmaqlı, cindara oxşayan adam isə  əlindəki yüsür 
təsbehi çevirə-çevirə dinməz-söyləməz Ağarzanın ərizəsinə baxırdı. O gah 
kağıza, gah da qarşısında itaətkar vəziyyətdə duran kəndlisinə baxırdı. 
Ancaq heç nə demirdi. O nə üçün 
  

---