KONU : ANKSİYETELİ HASTA BİREYE YAKLAŞIM PROTOKOLÜ
AMAÇ : Hasta bireyin anksiyetesi ile etkili bir şekilde başa çıkmasına yardımcı olarak
günlük yaşamını sürdürmesini sağlamak.
A – TEMEL İLKELER
1. Hasta birey biyopsikososyal bir bütünlük içinde gözlenir.
2. Hasta bireyle iletişimde anlayabileceği açık bir dil kullanılır.
3. Hasta birey ve ailesi bilgilendirilerek bakım ve tedaviye katılımı sağlanır.
4. Çevredeki fiziksel uyaranlar en aza indirilir ve güvenli bir çevre oluşturulur.
5. Anksiyetenin oluşumunu hazırlayan faktörler belirlenir
6. Anksiyete belirtilerini taklit eden durumlar belirlenir.
7. Hasta bireyle konuşurken ve çalışırken sakin olunur ve uygun bir ses tonu kullanılır.
8. Hasta bireyle iletişimde empati yapılır.
9. Orta anksiyete de hasta bireyle günde en az 3 defa ve 15 dk süreyle sözel iletişimde
bulunulur.
10. Ağır ve panik anksiyetede hasta bireyin anksiyetesi azalıncaya kadar yanında
kalınır.
B – TANILAMA
1. Anksiyetenin
oluşumunu hazırlayan faktörler belirlenir.
+ Durumsal faktörler:
- Gerçek yada algılanan tehdide bağlı:
Statü ve prestijde değişim
Yetersizlik ( ya da başarı )
Başkaları tarafından tanınmama/kabul edilmeme
Değer verilen servet/eşya kayıbı
Etik ikilem
- Önemli kişilerin ve kendisinin gerçek ya da algılanan kaybına bağlı:
Ölüme doğru gidiyor olmak
Saldırıya uğramak
İnvasif işlemler
Hastalık
- Gerçek yada algılanan çevre değişikliğine bağlı:
Hospitilizasyon
Taşınma
Emeklilik
Güvenliğe yönelik tehlikeler
Çevre kirliliği
- Sosyo-ekonomik durumun gerçek ya da algılanan değişimine bağlı:
İşsizlik
Yeni iş
Terfi vb.
- Bireye bir başka kişinin anksiyetesinin geçmesine bağlı
+ Maturasyonel
- Bebek/çocuk :
Ayrılık
Yabancı çevre ya da kişiler
- Adolesan:
Seksüel gelişim,akran ilişkilerinde değişim vb.
Benlik kavramının tehditi
- Yetişkin :
Benlik kavramının tehditi:
- Gebelik
- Ebeveynlik
- Mesleki değişimler
- Yaşlılığın etkileri
- Yaşlı yetişkin
Benlik kavramının tehditi:
- Duyusal kayıplar
- Motor kayıplar
- Ekonomik problemler
- Emeklilikle ilgili değişimler
2. Anksiyeteye belirtilerini taklit eden durumlar belirlenir:
+Kardiyovasküler
Anginopektoris ,aritmiler,
konjestifkalp
yetmezliği,hipertansiyon,hipovole
mi,senkop,miyokard
infarktüsü,kapak hastalıkları,şok.
+ Beslenme ile ilgili : Kafein, monozodyum glutamat ((Çin lokantası sendromu),
Vitamin yetmezliği hastalıkları.
*İlaçlarla ilgili : Akatizi,antikolinerjik toksisitesi, diğital zehirlenmesi, hipotansif ilaçlar,
stimulanlar
(kokain ve amfetamin) , yoksunluk sendromları (allkol ve yatıştırıcı ilaçlar)
bronkodilatatörler
(teofilin,sempatikomimetikler)
Hematolojik : Anemiler
İmmünolojik : Anaflaksi, sistemik lupus eritemetozis
Metabolik : Hiperadrenalizm (Cushing hastalığı), hiperkalemi, hipertermi, hipertirardi,
hipokalsemi, hipoglisemi, hipotiroidi, menopoz, akut intermitan parfirim, mastrual siklus
değişiklikleri
Respiratuar : Astım,kronik obstrüktif akçiğer hastalığı pnömoni, pnomotoraks, pulmoner
ödem, emboli
Nörolojik : Ansefaliltler,esansiyel tremor, kafa içi yer kaplayan oluşumlar, postkonfüzyon
sendromu, nöbetler (özellikle temporal), vertigo
Salgı yapan tümörler : Korsinoidler,insulinoma,feokromositoma
1. Anksiyete belirtileri değerlendirilir:
- Fizyolojik belirtiler :
Kalp hızında artma
İnsomnia (uykusuzluk)
Kan basıncında yükselme
Yorgunluk ve halsizlik
Kan basıncında yükselme
Yorgunluk ve halsizlik
Kızarma ya da solgunluk
Terleme
Ağız kuruluğu
Pupiller dilatasyon
Vücutta acı ve ağrı ( özellikle göğüs,sırt, boyunda)
Ses titremesi/ ses perdesinde değişiklik
Titreme
Huzursuzluk
Palpasyonlar
Baş dönmesi, baygınlık
Bulantı,kusma
Paresteziler
Sık ürinasyon (idrar)
Sıcak ve soğuk basması
Diyare
- Duygusal belirtiler :
Hasta bireyin sözel olarak belirttiği :
Endişe
Kendi güvensizlik
Yardımsızlık/acizlik
Kontrol kaybı
Gerilim ya da heyacanlı olma
Gevşeyememe
Kötü bir şey olacağını bekleme
Sinirlilik
Hasta bireyin tepki ve davranışlarının gösterdiği belirtiler
İrritabilite, sabırsızlık
Kendini ve başkalarını eleştirme
Öfke patlamaları
Çekilme
Girişimsizlik
Başkalarını suçlamaya eğilim
Kendini küçümseme
Ürkme/sıçrama tepkisi
Ağlama
- Bilinçsel :
Yoğunlaşamama
Çevrenin farkında olmama
Unutkanlık