_____________Milli Kitabxana_____________
12
yiyələnlər – Dadaş Rzayev, Məmmədrəfi Məmmədov və Səfər Əbiyev
hərbi sahədə informasiya verilməsinin məhdudlaşdırılması siyasətinə
üztünlük verdikləri müşahidə edildi. Əgər Qazıyev dövründə mətbuat
xidmətinə müraciət edən hər bir jurnalistə hərbi hissələrə, cəbhə xəttinə
baş çəkməyə razılıq verilirdisə, sonrakı nazirlər dövründə bu məsələ bir
qədər qəlizləşdi.
1993-cü ilin aprelində Kəlbəcər rayonu ermənilər tərəfindən işğal
edildikdən sonra MN-in mətbuatla əlaqələri hissediləcək dərəcədə
məhdudlaşdırıldı. Bu, Dadaş Rzayevin dövründə baş verdi. Hadisədən
bir neçə gün sonra MN mətbuat xidmətini nazirliyin binasından Salyan
kazarmasına köçürdülər. Xidmət əməkdaşları burada kompütersiz və
telefonsuz şəraitdə bir müddət işləməyə məcbur olublar.
Yeni müdafiə naziri general-leytenant Məmmədrəfi Məmmədov
mətbuat xidməti əməkdaşlarını nazirliyin binasına qaytarsa da onların
qarşısına böyük məhdudiyyətlər qoymuşdu. 1994-cü ilin mayında -
atəşkəs müqaviləsi imzalanandan sonra mətbuat xidməti yeni iş rejiminə
keçirildi. Nazirliyin mətbuatla normal münasibətləri ənənəsinə son
qoyuldu, məlumatın ötürülməsinə məhdudiyyətlər qoyuldu. Yeni
rejimdə həftəlik brifinqlər əvvəl-əvvəl ayda bir dəfə keçirildi, sonra isə
qeyri-müəyyən vaxta təxirə salındı. Mətbuat xidmətinin gündəlik
məlumatları isə formal xarakter daşımağa başladı. Mətbuat xidməti artıq
orduda baş verən hadisələrdən tam xəbər ala bilmirdi. Nazirliyin
məlumatlı idarələri mətbuat xidmətini məlumatsız qoydular. Yeni
dövrdə mətbuat xidmətinin işi yalnız şablon məlumatları verməkdən və
dünya hadisələri barədə icmal hazırlayıb nazir və onun müavinlərinə
təqdim etməkdən ibarət idi.
1995-ci ilin mart ayında polkovnik Ramiz Məlikov yenidən
nazirliyin mətbuat xidmətinin rəisi vəzifəsinə qaytarıldı. R.Məlikov
ordunun mətbuatla əlaqələrində atəşkəsdən sonra yaranmış durğunluğu
davam etdirməyə başladı. Müdafiə Nazirliyində mətbuat konfranslarının
keçirilməsi ənənəsinə son qoyuldu, jurnalistlərin hərbi hissələrə baş
çəkməsi məhdudlaşdırıldı. Əgər 1992-95-ci illərdə ordu cəmiyyət üçün
əsas maraq obyekti hesab edilirdisə, 1995-ci ildən başlayaraq Silahlı
Qüvvələr diqqət baxımından arxa plana keçdi. Bu dövr 1999-cu ilədək
davam etdi. Əslində 1994-1998-ci illər Azərbaycan Silahlı Qüvvələri
üçün "itmiş dövr" hesab edilir. Çünki bu dövrdə orduda hansı
_____________Milli Kitabxana_____________
13
irəliləyişin baş verməsi ilə bağlı ciddi məlumatlar yoxdur. Əksinə, bu
dövrdə orduda neqativ halların çoxalması sonradan cəmiyyətin
müzakirə edəcəyi əsas məqamlardan biri idi.
Beləliklə, 1998-ci ildən başlayaraq ordudakı problemlər cəmiyyətin
diqqət mərkəzində oldu. Bu dövrdən etibarən ayrı-ayrı hərbçilər,
ehtiyatda olan zabitlər ordudakı neqativ halları - xəstəliklərdən və
aclıqdan dünyasını dəyişən əsgərləri, korrupsiya və rüşvətxorluğu,
qeyri-nizamnamə hallarının çoxalması və digər hadisələri cəmiyyətin
diqqətinə çatdırmağa başladılar. Bütün bunları cavablandırmaq isə ilk
növbədə Müdafiə Nazirliyi mətbuat xidmətinin öhdəsinə düşürdü. Lakin
nazirliyin mətbuat xidməti bu istiqamətdə əsaslı fəallıq göstərə bilmədi.
Nəticədə cəmiyyətdə ordunun nüfuzu hissediləcək dərəcədə aşağı
düşdü. Ordunun informasiya siyasətindəki böhranlı vəziyyət artıq ölkə
rəhbərliyinə də bəlli idi. Bir çoxları 2007-ci ilin aprelində R.Məlikovun
istefaya göndərilməsini həm də bununla izah edirlər.
2007-ci ilin əvvəlində mətbuat xidmətinə rəis təyin olunan Eldar
Sabiroğlu Müdafiə Nazirliyi ilə KİV arasında münasibətlərin
normallaşması istiqamətində diqqətçəkən addımlar atmağa başladı.
Onun dövründə mətbuat xidmətinin mətbuat konfranslarının keçirmək
ənənəsi bərpa olundu. Eyni zamanda müəyyən məsələlərlə bağlı
məlumatın əldə edilməsi istiqamətində media nümayəndələrinin işi
asanlaşdı. Lakin əvvəllər rübdə bir dəfə keçiriləcəyi bəyan olunan
mətbuat konfranslar artıq ildə iki dəfə keçirilir. Eyni zamanda ordudakı
problemlərlə bağlı jurnalistləri maraqlandıran əsas suallara cavab
verilmir. Mətbuat xidməti jurnalistlərin hərbi hissələrə səfərlərini təşkil
etsə də, bu səfərlərdə əsasən tənqidçi jurnalistlər iştirak etmir. Ən əsası,
Müdafiə Nazirliyi hərbi sahədə problemləri qabardan jurnalistlərə qarşı
dözümsüz münasibəti davam etdirir.
Beləliklə baş verənləri ümumiləşdirərək 1991-ci ildə əldə edilən
müstəqillikdən bəri Azərbaycanın müdafiə və təhlükəsizlik
sahəsinin KİV-lə əlaqələrini 4 şərti dövrə bölmək olar:
1. VƏTƏNPƏRVƏR MEDİA (1991-1994). Bu dövr Azərbaycanın
Ermənistanla qızğın hərbi əməliyyatlar dövrünə təsadüf edir. O zaman
cəbhə xəttində baş verən döyüşlər, Azərbaycan cəmiyyətinin bütün
diqqətinin hərbi əməliyyatlara yönəlməsi ölkə mətbuatını vətənpərvər
mövqedən çıxış edərək problemlərə göz yummaq, daha çox Azərbaycan
silahlı qüvvələrinin gücünü təbliğ etmək məqsədi güdməyə vadar edirdi.
_____________Milli Kitabxana_____________
14
O zaman silahlı qüvvələrdə problemlər çoxsaylı idi, ordunun
təminatında, təşkilatlanmada ciddi problemlər gözə dəyirdi. Lakin KİV
birmənalı olaraq problem mövzusunu qabartmır, bu istiqamətdə hansısa
informasiya əldə etməyə cəhd göstərmirdi və bu istiqamətdə ona güc
strukturlarının rəsmiləri tərəfindən təzyiq, demək olar, yox idi.
Problemlər hansısa ərazinin itirilməsi, döyüş uğursuzluğu zamanı
qabardılırdı, lakin bu, o qədər də diqqət çəkmirdi.
2. ORDU İLƏ KİV ARASINDA "ATƏŞKƏS" (1994-1998). Bu
dövr Azərbaycan və Ermənistan arasında atəşkəsin imzalandığı 1994-cü
ildən sonraya təsadüf edir. 1998-ci ilə qədər davam edən bu dövrdə ordu
ilə KİV arasında münasibətlərdə bir süstlük nəzərə çarpırdı. Bu dövrün
ən böyük problemi ordunun və KİV-in qarşılıqlı münasibələrin
qurulmasına təsir edəcək fəaliyyət mexanizmlərinin olmaması idi. Yəni
güc strukturları hansı məlumatın cəmiyyətə çatdırılmasının zəruri
olduğunu müəyyən etməkdə çətinlik çəkirdi. Hesab edilirdi ki, hər hansı
informasiya və ya yanlış yozum cəbhə xəttində döyüş əməliyyatlarını
yenidən alovlandıra bilər. KİV də bu dövrdə hansı hərbi informasiyaları
əldə etmək, ordu problemlərini necə qabartmaq və onu necə təhlil etmək
istiqamətində "baş sındırırdı". Artıq köhnə sovet dövrünə xas olan hərbi
yanaşmalar cəmiyyətdə qəbul olunmurdu, müasir qaydalara uyğun
yazılar isə güc strukturları tərəfindən hiddətlə qarşılana bilərdi. Odur ki,
1994-1998-ci illəri Azərbaycanda ordu ilə KİV arasında bir "atəşkəs
dövrü" kimi qiymətləndirmək olar. Bu dövrdə hərbi əməliyyatların
yenidən bərpa olunacağı, Azərbaycan ordusunun işğal altında olan
torpaqları tam geri qaytaracağına inam çox güclü idi. Odur ki, hamı
gözləyirdi - bu dövrdə də KİV ordudakı problemləri qabartmamağa
üstünlük verdi.
3. PROBLEM BUMU (1998-2005). Hərbi əməliyyatların bərpa
ediləcəyi təhlükəsi geridə qaldıqdan sonra, 1998-ci ildə ilk dəfə olaraq
Silahlı Qüvvələrdə xidmət etmiş bir neçə əsgər və zabit tərəfindən
ordudakı problemlər, müxtəlif xəstəliklərdən dünyasını dəyişən hərbi
qulluqçuların siyahısı KİV vasitəsilə cəmiyyətə çatdırıldı. Bu dövrdə
ordudakı problemlər, təminat sahəsində çatışmazlıqlar, hərbi
vəzifəlilərin tutduqları vəzifələrdən sui-istifadə etməsi ilə bağlı çoxsaylı
faktlar müxtəlif qəzet və telekanallarda öz əksini tapdı. Bu dövrdə
hərbyönlü qeyri-hökumət təşkilatları xeyli fəallaşdılar, çoxsaylı mətbuat
konfransları təşkil olundu. Məhz 1998-2005-ci ildə Azərbaycanın güc
Dostları ilə paylaş: |