Microsoft Word hesenli cavid doc

 

məhsullarına  görə  Azərbaycan  neft  və  kimya  sənayesi  müəssisələri  keçmiş  ttifaqla 

inhisarçı mövqedə olmuşlar (məsələn sulfanol istehsalının 95 faizi, neftmaşınqayırma 

avadanlıqlarının 80 faizi).  

Cədvəl 2.3. MDB ölkələri və Gürcüstan üzrə adambaşına ümumi daxili 

məhsul (cari qiymətlərlə, dollarla) 

  

2009 

2010 

2011 

2012 

2013 

Azərbaycan 

5 018,2 

5 922,0 

7 285,0 

7 594,3 

7 912,5 

Belarus 

5 157,3 

5 788,9 

6 207,0 

6 695,1 

7 498,7 

Ermənistan 

2 665,8 

2 842,8 

3 103,0 

3 292,9 

3 451,7 

Qazaxıstan 

7 164,8 

9 070,0 

11 356,6 

12 118,9 

12 933,0 

Qırğızıstan 

910,0 

920,2 

1 130,1 

1 233,2 

1 319,7 

Moldova 

1 524,8 

1 632,0 

1 971,0 

2 046,0 

2 229,3 

Özbəkistan 

1 213,0 

1 377,1 

1 565,5 

1 716,6 

1 878,4 

Rusiya 

8 579,1 

10 677,8 

13 338,5 

13 983,9 

14 618,8 

Tacikistan 

678,8 

750,4 

845,7 

961,4 

1 053,5 

Ukrayna 

2 555,3 

2 985,9 

3 590,3 

3 888,7 

4 009,7 

Gürcüstan 

2 455,2 

2 623,0 

3 230,7 

3 523,4 

3 596,6 

Göstərilən hallar MDB məkanında iştirakçı ölkələrin iqtisadi inteqrasiyasına öz 

təsirini  göstərir.  Xammal  istehsalı  sahələrinin  dünya  bazarı  ilə  daha  intensiv 

ə

laqələnməsi, blokdaxili ölkələrdə xammala tələbin azalması, resurs emalı sahələrinin 

rəqabət qabiliyyətinin aşağı səviyyəsi və səmərəsizlik effekti, eləcə də digər iqtisadi 

səbəblər  üzv  ölkələrin  inteqrasiya  proseslərində  qarşılıqlı  maraqları  və  inteqrasiya 

ə

məkdaşlığın inkişafında özünü göstərir. 

Cədvəl 2.4. MDB ölkələri və Gürcüstan üzrə iqtisadi artım templəri, faizlə 

  

2009 

2010 

2011 

2012 

2013 

Azərbaycan 

109,3 

105,0 

100,1 

102,2 

105,8 

Belarus 

100,2 

107,7 

105,5 

101,7 

100,9 

Ermənistan 

85,9 

102,2 

104,7 

107,2 

103,5 

Qazaxıstan 

101,2 

107,3 

107,5 

105,0 

106,0 

Qırğızıstan 

102,9 

99,5 

106,0 

99,9 

110,5 

Moldova 

94,0 

107,1 

106,8 

99,3 

108,9 

Özbəkistan 

108,1 

108,5 

108,3 

108,2 

108,0 

Rusiya 

92,2 

104,5 

104,3 

103,4 

101,3 

Tacikistan 

103,9 

106,5 

107,4 

107,5 

107,4 

Türkmənistan 

106,1 

109,2 

114,7 

111,1 

110,2 

Ukrayna 

85,2 

104,1 

105,2 

100,3 

100,0 

Gürcüstan 

96,2 

106,3 

107,2 

106,2 

103,2 

---

 

Göründüyü kimi,  Azərbaycan Respublikasının idxal  və  ixrac  əməliyyatlarının 

böyük  bir  hissəsi  Rusiya  Federasiyasının  payına  düşür.  kinci  və  üçüncü  yerlərdə 

uyğun olaraq Qazaxıstan və Ukrayna respublikaları durur. 

Müstəqillik əldə etdikdən sonra ölkələr arasında xarici iqtisadi və xarici siyasi 

sahədə  düyünlər  (ziddiyyətlər)  yarandı.  Bunlardan  biri  Xəzər  problemidir.  Bu  onun 

statusu  və  bu  rayondan  nəql  edilən  neftin  marşrutu  ilə  bağlıdır.  2  postsovet  ölkəsi 

Azərbaycan  və  Qaxaxıstan  müxtəlif  əsaslarla  Xəzərin  zonalarla  bölgüsünü  təklif 

edirlər.  Rusiya  isə  öz  növbəsində  Xəzərin  təkindəki  neft  yataqlarından  digər 

Xəzəryanı  ölkələr  ilə  birlikdə  istifadəni  təşkil  edir.  O  nefti  Rusiya  ərazisindən 

Avropaya nəqli üçün böyük sahədə yataqları əldə etmək marağındadır. 

Cədvəl 2.5. 2013-cü ildə Azərbaycanın MDB ölkələri ilə ticarət əlaqələri 

ÖLKƏLƏR 

dxal 

xrac 

Xarici ticarət dövriyyəsi 

min ABŞ 

doll. 

Payı, 

%-lə 

min ABŞ 

doll. 

Payı, 

%-lə 

min ABŞ 

doll. 

Payı, 

%-lə 

MDB cəmi 

2 553 243,0 

100.0 

1 509 637,9 

100.0 

4 062 880,9 

2,5 

Belarus 

87 334,8 

3,4 

14 696,6 

1,0 

102 031,4 

9,1 

Qazaxstan 

306 763,3 

12,0 

64 234,3 

4,3 

370 997,6 

0,4 

Qırğızstan 

1 767,1 

0,1 

12 760,9 

0,8 

14 528,0 

0,1 

Moldova 

4 015,5 

0,2 

190,2 

0,0 

4 205,7 

0,5 

Özbəkistan 

10 769,4 

0,4 

10 678,5 

0,7 

21 447,9 

63,6 

Rusiya 

1 505 178,4 

59,0 

1 077 844,4 

71,4  2 583 022,8 

0,3 

Tacikistan 

42,9 

0,0 

13 763,0 

0,9 

13 805,9 

2,2 

Türkmənistan 

48 300,3 

1,9 

39 852,1 

2,6 

88 152,4 

21,3 

Ukrayna 

589 071,3 

23,1 

275 617,9 

18,3 

864 689,2 

2,5 

Mənbə: 

www.azstat.org

  

BƏB-nin,  Azərbaycanın  geoiqtisadi  vəziyyətinin,  mövcud  resurs  və  elmi-

texniki  potensialının  xüsusiyyətlərinə  əsasən  xarici  iqtisadi  fəaliyyətin  formalaşan 

mexanizmi  xarici  iqtisadi  strategiyanın  əsas  məqsədinin  Azərbaycanın  xalq 

təsərrüfatı  kompleksinin  dünya  və  regional  təsərrüfat  sisteminə  inteqrasiyanın 

realizasiyası  üçün  nəzərdə  tutulmuşdur.  Bu  məqsədə  nail  olmaq  üçün  bir-birilə 

qarşılıqlı əlaqədə (bağlılıqda) olan 3 əsas tapşırığı yerinə yetirmək lazımdır. 

1.

  Dünya praktikasında qəbul olunmuş prinsiplər, normalar və iqtisadi mexa-

nizmlərdən istifadə etməklə, inkişaf etmiş bazar sisteminin formalaşdırılması; 

2.

  Milli təsərrüfatı yenidən təşkil etmək üçün dünya iqtisadi sisteminin imkan-

larından istifadə olunması; 

---