Microsoft Word hesenli cavid doc

 

Cədvəl 2.8. 2013-cü ilin yanvar-dekabr aylarında Əsas kapitala yönəldilmiş 

xarici investisiyalar 

Ölkələrin və beynəlxalq  

təşkilatların adı 

min manat 

Ümumi həcmdə  

xüsusi çəkisi, faizlə 

Cəmi  

4167217,5 

100 

o cümlədən:  

Böyük Britaniya 

1495003,6 

35,9 

Norveç 

513789,8 

12,3 

ABŞ 

489122,1 

11,8 

Yaponiya 

388358,8 

9,3 

Türkiyə 

310955,6 

7,5 

Çexiya 

275652,1 

6,6 

Fransa 

159337,4 

3,8 

Rusiya 

124977,6 

3 

Iran 

123787,7 

3 

Cənubi Koreya 

24297,8 

0,6 

Sinqapur 

18576,6 

0,4 

Almaniya 

1327,1 

0,0 

Niderland 

1113,1 

0,0 

taliya 

274,5 

0,0 

Lüksemburq 

10,8 

0,0 

Dünya Bankı 

149907,3 

3,6 

Asiya  nkişaf Bankı 

60645,4 

1,5 

slam  nkişaf Bankı 

17929,3 

0,4 

Avropa Yenidənqurma və  nkişaf Bankı 

3440,1 

0,1 

Avropa Birliyi maliyyə yardımı 

3347,5 

0,1 

WWF Qafqaz Proqramının Azərbaycan Fondu 

3210,2 

0,1 

Avropa Şurası 

2153,1 

0,0 

Mənbə: 

www.economy.gov.az

 

  

---

 

Xarici  investisiyaların  sahəvi  strukturuna  nəzər  salsaq,  burada  yanacaq-

energetika  sektorunun  öndə  getdiyini  görərik.  Xarici  investisiyaların  digər  sahələrə 

daxil olmasına bu sahələrin daha az cəlbedici olması mane olur. Cədvələ nəzər salsaq 

görərik  ki,  bu  illər  ərzində  digər  sektorlara  cəmi  1132,3  mln.  dollar  investisiya 

qoyulmuşdur. Bu da neft sektoruna qoyulan investisiyalardan 2,5 dəfə azdır. Bu illər 

ə

rzində  respublikanın  sənayesinə  xarici  investisiyaların  cəmi  7,8%-i,  nəqliyyat  və 

kommunikasiyaya  4,1%-i,  tikintiyə  7,8%-i,  ASK  və  digər  iqtisadi  sahələrə  cəmi 

3,0%-i yönəldilmişdir. 

Tədqiqatlar göstərir ki, portfel investisiyalar şəklində, daha doğrusu, səhmlərə, 

istiqrazlara  və  digər  qiymətli  kağızlara,  həmçinin  bank  depozitlərinə  qoyuluşlar 

şə

klində  maliyyə  investisiyalarının  həcmi  respublikamızda  çox  kiçikdir.  Bu 

Azərbaycanda birinci  növbədə hələ formalaşmaqda  olan qiymətli kağızlar  bazarı və 

onun normativ-hüquqi bazasının dayanıqlı olmamasıdır. 

Azərbaycana  qoyulan  xarici  investisiyalarda  müxtəlif  tip  beynəlxalq 

təşkilatların  da  rolu  böyükdür.  Bu  təşkilatlar  əsasən,  müəyyən  layihələri 

maliyyələşdirir və ya texniki kömək göstərirlər. Bunların içərisində ən əsasları Dünya 

Bankı  (DB),  Beynəlxalq  Valyuta  Fondu  (BVF),  Beynəlxalq  nkişaf  Assosiasiyası 

(B A), Avropa Yenidənqurma və  nkişaf Bankı (AY B),  slam  nkişaf Bankıdır ( B). 

Təkcə MDB müasir dövrdə 6 layihəyə 195 mln. dollar investisiya qoymuşdur. 

BVF  1995-98-ci  illərdə  STF  (Sistemic  Transformation  Facility)  tipdə  Azərbaycana 

88,9  mln.  dollar kredit, həmçinin  SBA  (Stand-by  Arangement) tipdə 90  mln.  dollar 

kredit  vermişdir.  Beynəlxalq  nkişaf  Assosiasiyası  1995-ci  ildə  100  mln.  dollar 

həcmində  güzəştli  kreditlər  vermişdir.  Avropa  Yenidənqurma  və  nkişaf  Bankı 

Yenikənd  ES-nin  tikintisi  layihəsinə  53  mln.  dollar  investisiya  ayırmışdır.  slam 

nkişaf  Bankı  Baş  Mil-Muğan  kollektorunu  yenidən  qurulmasına  9,6  mln.  dollar 

kredit vermişdir. 

2001-2004-ci illərdə qrafikdən göründüyü kimi Azərbaycana investisiya axını 

yüksək  sürətlə  artaraq  2004-ci  ildə,  müstəqillik  əldə  etdikdən  sonra  bu  günə  kimi 

Azərbaycana  xarici  investisiya  axını  maksimum  səviyyəsinə  çatmışdır.  Bunun  əsas 

səbəbi kimi isə neft kontraftlarının bağlanmasının  təsadüf etməsini göstərmək olar. 

---

 

Növbəti  dövr  kimi  isə  2005-2006-ci  illəri  göstərmək  olar.  Bu  dövrdə  isə 

nisbətən  enmə  müşahidə  olunub.  Bunun  səbəbi  isə  aydındır.  Lakin  Azərbaycanda 

aparılan  iqtisadi  islahatlar  nəticəsində  digər  sektorlara  da  investisiya  cəlb  edildi  və 

qrafikdən göründüyü kimi 2007-ci ildə yeni yüksəlişə nail olunmuşdur. 

Cədvəldən  aydın  görünür  ki,  bu  rəqəmlər  Azərbaycana  qoyulan  ümumi 

investisiyaların  həcmindən  çox  kiçikdir.  Lakin  onu  da  qeyd  etmək  lazımdır  ki, 

Azərbaycanda qeyri-neft sektoruna investisiyaların cəlb olunması üçün mühüm işləri 

aparılır. Bu isə özünü gələcək perspektivdə göstərəcək. 

MDB  dövlətlərinin  investisiya  əlaqələrindən  danışdıqda  qeyd  etmək  lazımdır 

ki, investisiya əməkdaşlığı əsasən strateji əhəmiyyəti olan və ən böyük kapital tutumu 

ilə  fərqlənən  yanacaq-energetika  və  xammal  kompleksində  aktualdır,  bu  da 

Azərbaycan kimi neft sərvəti olan ölkə üçün çox əhəmiyyətlidir. 

MDB ölkələrinin investisiya əməkdaşlığı nisbətən yeni və mürəkkəb hadisədir. 

MDB hələlik effektli və etibarlı yaranma deyil. Ancaq investorlar üçün hüquq sahəsi 

yaradan qanunverici həllər praktiki olaraq MDB-nin bütün ölkələrində qəbul olunub. 

Dövlətlərarası  iqtisadi  komitənin  (D K)  fəaliyyətinin  əsas  diqqəti  onların 

qanunvericiliyinin  yaxınlışmasının  təmin  olunması  ilə  qarışır,  bu  da  ümumi 

investisiya  məkanının  formalaşması  məqsədidir.  nvestisiya  sferasında  D K-in 

fəaliyyətini təyin edən əsas sənəd, Aşqabad şəhərində birliyin hakimiyyət başçılarının 

ş

urasında  24  dekabr  1993-cü  ildə  razılaşdırılmış  " nvestisiya  fəaliyyəti  sahəsində 

ə

məkdaşlıq haqqında" olan razılaşmadır. 

Ə

gər  əvvəllər  Azərbaycanın  makroiqtisadi  siyasətində  MDB-nin  başqa 

dövlətlərinədki  kimi,  əsas  diqqət  maliyyənin  (tənzimlənməsi)  və  maliyyə 

stabilləşməsinə  nail  olunmasına,  yetirildi,  ancaq  indi  onu  investisiya  fəaliyyətinin 

tənzimlənməsinə  sənaye  potensialının  stabilləşməsinə  və  əlbəttə  xarici  investorların 

cəlb olunmasına keçirmək lazımdır. 

MDB ölkələrinin investisiya əməkdaşlığı - hər birinin stabilləşməsinin və hər 

birində  iqtisadiyyatın  inkişafında  əsas  vasitədir.  Çoxillik  müştərək  təsərrüfat 

fəaliyyətini  MDB-nin  ölkələrində  lazım  olan  məhsulun  istehsalının  kooperasiyasını 

nəzərə alan, razılaşdırılmış, makroiqtisadi siyasəti həyata keçirmək lazımdır. 

---