Microsoft Word içindekiler doc
Yüklə 2,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
Modern Saha Türk Şiirinin Kurucusu A. E. Kulakovskiy ve Onun Eleştirel Eseri “Nehrin Hediyeleri” 61 Lena’nın her sözü bilgece bir özellik taşır. Şiirde akarsu ve deniz arasındaki kopmaz yaşam bağı ısrarla vurgulanır. Lena hediyeler getirmiş, ama daha önce ninesinden de hediyeler almıştır: Çok eskiden Buz gibi olan sen Tatlı su balıklarını Bakmam ve beslemem için Bana göndermiştin. O zayıf ve açları Ben besledim. O sayıca azları Ben çok yaptım. Zırhlıları özgür bırakıp, Yüzgeçlilerin üzerine titreyip, Omurgalıları çoğaltıp, Yumurtlayanları Sessiz kuytularda uyutup, Şiirin daha sonraki bölümü Saha halkının nehirlerine verdiği ad ve sıfatlarla sıralanır. Şiir, bir akarsu ansiklopedisine dönüşmüştür. Her nehrin adı dışında kişiliğini oluşturan özellikleri de vardır: İyi huylu nehir Vilyuy; İlk kızım, daha doğrusu öz ablam, Şanlı Aklan Hanım; Güçlü, dalgalı Tompo- Hanım; Çınlayan akıntısıyla, Soğuk nefesiyle, Oynak, Tıra- Hanım; Taş böğürleri, Kayalık kıyılarıyla, Vahşi, Handıga Hanım; Ormanlık dağları, Sayısız geyikleriyle, Güzel, Tandıga- Hanım; Ağır iskeleleri, Çeşitli halklarıyla, (Yakut, Rus, Tunguz), En iyisi, Mayııda- Hanım; Ürkek kuşları,, Suya dalan ördekleriyle, Aceleci balıklarıyla, Çiçekli, Uyuuda- Hanım; Sedir ağaçları, Avcıları aldatan taygasıyla, Silçila- Hanım; Avcıların aklını alan, Büyüleyici, Uçur- Hanım; Ağır akıntısı, Bol havası, Geniş ovalarıyla, Kıyılarındaki halkıyla, Besleyici, Amgu- Hanım; Kız kardeşim Aldan Hotun’un, Küçük kızı Tatta- Hotun. Tattoo- Horun’un özellikleri anlatılırken karşımıza birden mitolojik bir tablo belirir: Beyaz şaman kadının yardımıyla, İki ayaklıların yararına, İyi ruhları anmak için Kurban yağını ateşe döktüler. Korkunç şamanın yardımıyla, İki ayaklıların yararına, Kötü ruhları anmak için Kurban salaması kurdular. Çiğ eti ateşe atıp Kötü ruhları memnun ettiler. Hayvanların kanını delikli kaplara döküp Kötü ruhları sakinleştirdiler. Toprağın koruyucuları Ve beyaz ilahları Merhamete getirdiler. Zor yollar, Taş dağlar, Uyuklayan ormanlar, Azgın nehirler, Büyük denizler adına Kurban bile verdiler. Muvaffak Duranlı 62 Okyanus, Lena kadar sevgi dolu değildir, şüpheyle yaklaşır Lena’nın getirdiklerine: Ne bunlar?! Ne bu saçmalık?! Bu şölenlerden, Şaman duaları ve aptalca eğlencelerden Benim karım ne? Gerçekte Lena sadece hediye değil, kötü haberler de getirmiştir ninesine. İnsanın değer verdiği, uğruna kan döktüğü altın doğada sadece bir nesnedir. Vitim’den doğan Bodaybo nehir kolu zayıf ve hastalıklı olmasından dolayı altınla süslenmiştir: Onun çevresindeki kayaları Altınla süsledik, Onun dibine Bol altın yaydık, Onun yatağının kenarlarını Parlak altınla kapladık, Kimse bunların farkına varmasın diye Onu kayalık dağlarla çevreledik, Kimse bunlara ulaşmasın diye Onu gür ormanlarla gizledik, Onun ayı ve kurtlarını, Vahşi hayvanlarını gözettik. Biz ona hasta diye Özen gösterdik, Biz onu altınlı diye sakladık. Bütün bunlar insanoğlunun, şairin deyimiyle “iki ayaklıların” aç gözlülüğüne engel olmamıştır. Saha inanç sistemine göre orta dünya “iki ayaklıların” dünyasıdır. Onlar kuşlar gibi uçamaz, diğer hayvanlar gibi dört ayak üzerinde hareket edemezler, bu yönleriyle de zavallıdırlar. İnsanın zavallı olduğu inancı Sahalar arasında çok yaygındır. Zavallı olan insanoğlunun kaderinden de ilahlar sorumludur, fakat onun aç gözlülüğü bazen yıkıcı boyutlara ulaşmaktadır. Şair bu aç gözlülüğü şiirinde şu dizelerde dile getirmektedir: Fakat ne oldu? Her şeyi merak eden insan Beyaz, düz yüzü, Akıllı, tatlı konuşması, Hafif ayakları, Kıvrımlı beyniyle Hazinemizi keşfetti. Engin Sibirya’nın Cesur yiğitleri geldi, Uçsuz bucaksız Rusya’nın Yorulma bilmez piyadeleri geldi, Büyük şehirlerin Açıkgöz insanları geldi, Pek çok devletin İktidarlı yöneticileri geldi, Pek çok krallığın Müfrezeleri ve alayları geldi, Küçük Bodaybo’nun Küçük yatağını Modern Saha Türk Şiirinin Kurucusu A. E. Kulakovskiy ve Onun Eleştirel Eseri “Nehrin Hediyeleri” 63 İstedikleri yöne çevirdiler, Küçük Bodaybo’nun Şırıltılı akıntısını İstedikleri gibi değiştirdiler. Koruyucu Sık ormanlarını Kar kümesi gibi Beyaz yongalara çevirdiler. Devasa ormanları Kömüre dönüştürüp Toprağa kül gibi serptiler. Ateş ve suyun gücüyle Büyük kayaları ufaladılar. Büyük taşları Dinamitlerle un ufak ettiler. Cehennem kapıları gibi Maden ocakları ağızlarını açtı. Demir yolu gürledi, Ağır lokomotifler ıslık çaldı, Çelik aletler takırdamaya başladı. Sivri kürekler, Sondaj makineler gıcırdadı, Toprak yıkama makineleri gürüldedi, Elektrik lambaları Yanıp sönmeye başladı... Altın kayaları Keskilerle kazdılar, Değerli toprakları Küreklerle attılar, Altın kumu Avuç avuç serptiler. Altınla sersemlediler, Paraya olan açlıkları kudurdu. Bilindiği gibi, 1600’lü yılların ortalarında bölgeye Çarlığın askeri müfrezeleri gelmiş, bölge bir kürk cenneti olarak görülmeye başlanmıştır. Fakat 1800’lü yıllarda pek çok yerde altın madeninin bulunması, bölgeye Rusya’dan büyük ölçekli bir göçün başlamasına neden olmuştur. Şehirler büyümüş, yeni yerleşim bölgeleri oluşmuş, hızlı ve dengesiz göç bölgenin kültür yapısında da hızlı ve çarpık değişimlerin yaşanmasına neden olmuştur. Kültürel değişim dışında bölgenin coğrafi özellikleri de insafsızca sömürüye uğramıştır. İnsanların ruh halindeki değişim de şiirde yansımasını bulmuştur: Sanki ilk insanlarmış gibi Sıcak bir coşkuyla yabanileştiler. Gerçeği, iyilikleri unuttular. Kim fazla alırsa O doğruydu. Cinayetlere ve suçlara katıldılar. Fakir Lena’da bak ne oldu! Belki de bu yüzden bu yıllarda Lena değerleri, yıllar içinde oluşturduğu zenginlikleri insanların eline geçmesin diye ninesine getirmiştir: Yüklə 2,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|