88
"Öyrəndiklərinizi yoxlayın" bölümündə şagirdlər verilmiş suallara cavab verib
tapşırıqları yerinə yetirirlər.
3.
>>>
lst =
list
(
range
(1, 101))
>>> lst
[1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17,
18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32,
33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47,
48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62,
63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77,
78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92,
93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100]
4. Proqramı üç durğu işarəsi üçün ( ":", "," , ".") belə yazmaq olar:
s =
input
(
'Mətni daxil edin: '
)
lst =
list
(s)
i = 0
while
i <
len
(lst):
if
(lst[i] == ':'
and
lst[i+1] != ' ')
or
(lst[i] == ','
and
lst[i+1] != ' ')
or
(lst[i] == '.'
and
lst[i+1] != ' '):
lst.insert(i+1, ' ')
i = i + 1
s = ''.join(lst)
print
(s)
Qiymətləndirmə meyarı:
proqram tərtibetmə
I
səviyyə
II
səviyyə
III
səviyyə
IV
səviyyə
Siyahılara
aid sadə
məsələlərin həlli
üçün Python dilində
proqramı çətinliklə
tərtib edir.
Siyahılara aid sadə
məsələlərin həlli
üçün Python dilində
proqramı müəllimin
köməyi ilə tərtib
edir.
Siyahılara aid sadə
məsələlərin həlli
üçün Python dilində
proqramı tərtib edər-
kən
kiçik səhvlərə
yol verir.
Siyahılara aid sadə
məsələlərin həlli
üçün Python dilində
proqram yazır.
Proqram tərtib
edərkən siyahıların
metodlarından
çətinliklə istifadə
edir.
Proqram tərtib
edərkən siyahıların
metodlarından
müəllimin köməyi ilə
istifadə edir.
Siyahıların
metodla-
rından istifadə edər-
kən kiçik səhvlərə
yol verir.
Proqram tərtib
edərkən siyahıların
metodlarından
istifadə edir.
Elektron resurslar:
1. Siyahılar (rusca):
https://www.youtube.com/watch?v=Q8AniIOulCU
2. Siyahılarla iş (rusca):
https://www.youtube.com/watch?v=iEfTmPKGynM
3. Siyahılar (rusca):
https://www.youtube.com/watch?v=I_2J07cv_q0
89
Dərs
22
/ Mövzu:
FUNKSİYA
D
ərsin əvvəlində şagirdlərə ALPLogo mühitində istifadə olunan altproqramlar
barədə suallar vermək olar. Şagirdlər 7-ci sinifdə bu anlayışla tanış olmuşlar.
"Altproqramlar nədir və onlar proqramçıya hansı üstünlüklər verir?" Əgər şagirdlər
suala cavab verə bilməsələr, ekranda aşağıdakı şəkli göstərib sual vermək olar:
"ALPLogo mühitində verilmiş təsviri almaq üçün proqramı necə yazmaq
lazımdır?"
"Fəaliyyət" bölümündə şagirdlərə verilmiş proqram
kodunu gözdən keçirib
onun hansı məsələni həll etdiyini müəyyənləşdirmək təklif olunur. "Ədədlərlə iş"
dərsində bu tipli proqramlar təhlil olunmuşdur: proqram üçrəqəmli tam ədədin
rəqəmlərini ayırıb çap edir.
n =
abs
(
int
(
input
()))
a = (n // 100) % 10
b = (n // 10) % 10
c = n % 10
print
(a, b, c)
Birinci sətirdəki komandalar ardıcıllığını belə ifadə etmək olar: klaviaturadan daxil
edilmiş tam tipli ədədin mütləq qiyməti
n dəyişəninə mənimsədilir.
Dərsin nəzəri hissəsində proqramlaşdırmada böyük əhəmiyyət daşıyan altproq-
ramlardan danışılır. 7-ci sinifdə şagirdlər bu anlayışla tanış olmuşdular. ALPLogo
ALT
STANDARTLAR
2.2.4. Öyrənilən proqramlaşdırma
mühitində
işləmək
bacarıqları nümayiş etdirir.
Təlim
NƏTİCƏLƏRİ
Proqramda funksiya anlayışını izah edir.
Python dilində yazılmış proqramlarda funksiyalardan istifadə
edir.
90
dilində altproqram yazarkən formal və faktik parametrlər mötərizələrin içində
yazılırdı. Python dilində altproqramlar prosedur və funksiyalara bölünmür, onların
hamısına funksiya kimi baxılır. Belə dillərdə prosedur
heç bir qiymət qaytarmayan
funksiyadır.
Funksiya anlayışını misallar üzərində başa salmaq daha məqsədəuyğundur.
Python-da funksiya yaradarkən fikir vermək lazımdır ki, onun arqumentləri
mötərizələrin içində göstərilsin.
Dərsdə funksiyanın əhəmiyyətini göstərmək üçün hicri ilini miladiyə, miladi
ilini isə hicriyə çevirmək üçün proqram göstərilir.
Müəllim izah üçün digər misallar da göstərə bilər. Məsələn,
Fibonaççi
ədədlərinin alınması məsələsini funksiya vasitəsilə yazmaq olar. İlk
n Fibonaççi
ədədləri belə hesablanır:
F
1
= 1,
F
2
= 1,
F
n
=
F
n-1
+
F
n-2
Bu düsturun əsasında istənilən ilk
n sayda Fibonaççi ədədini hesablamaq olar.
İlk 8 Fibonaççi ədədi bunlardır: 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21.
Python dilində proqram yazarkən Fibonaççi ədədlərinin hesablanması üçün
ayrıca funksiya hazırlanır. Onda proqram bütövlükdə belə olacaq:
def
fib
(n):
a = 1
b = 1
print
(a)
print
(b)
for
i
in
range
(1, n-1):
print
(a + b)
c = b
b = a + b
a = c
n=
int
(
input
(
"Fibonaççi ədədlərinin sayını daxil edin:"
))
fib(n)
Proqramda
n parametrinin qiymətini daxil etməklə ilk n Fibonaççi ədədini
almaq olar.
n parametrinin qiyməti tam müsbət ədəd olmalıdır. Şagirdlərə qeyd
etmək olar ki,
n-nin qiymətinə məhdudiyyət qoyulmur.
n=200 üçün nəticəni şagirdlərə nümayiş etmək olar.
"Araşdıraq-öyrənək" bölümündə şagirdlər təqvimlə bağlı yuxarıdakı proqramı
elə dəyişdirməlidirlər ki, yeni təqvim qiymətləri funksiyaların daxilində deyil,
onları çağıran proqramda çıxışa verilsin.
Proqramı belə dəyişmək olar:
def
miladi_hicri
(S):
M =
int
(S)
H = M - 622 + (M - 622) // 32
return
H
def
hicri_miladi
(S):