Microsoft Word informatika cavab az docx
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 14. Fon Neyman prinsipl əri. Elektron-hesablayıcı ma şın (EHM) v ə onun qur ğuları. Ç.
- Con fon Neyman
- Con fon Neyman
14. Fon Neyman prinsipləri. Elektron-hesablayıcı maşın (EHM) və onun qurğuları. Ç.Bebbicin əmr və verilənlərə ayrıca baxması ideyası qeyri adi əhəmiyyət kəsb etmişdir və bu ideya XX əsrdə Con fon Neyman tərəfindən inkişaf etdirilmişdir.Belə ki,1945-ci ildə ABŞ-da lampalı elektron hesablama maşınının yaradılması ilə məşğul olan alimlər qrupuna məşhur riyaziyyatçı Con fon Neyman dəvət olunmuşdur.O, kompyuterin tərkibinə əmrlər ardıcıllığının və verilənlərin saxlanılması üçün xüsusi qurğunun-yaddaş qurğusunun-daxil edilməsini təklif etmişdir. Con fon Neymana görə kompyuter giriş-çıxış qurğusundan, yaddaşdan və prosessordan ibarət olmalıdır.Prosessorun özü isə hesabi-məntiqi qurğudan və idarəetmə qurğusundan ibarətdir.1945-ci ildə Con fon Neyman hazırladığı hesabatda kompyuterin iş prinsipini və arxitekturasının elementlərini müəyyən etmişdir.Bunlar aşağıdakılardır: 1.Kompyuter prosessordan, yaddaşdan və giriş-çıxış qurğusundan ibarətdir. 2. nformasiyanın saxlanılması üçün xüsusi yaddaş qurğusundan istifadə olunur.
3.Verilənlər yaddaş qurğusunda ikilk ədədlər şəklində təsvir olunur. 4.Hesabi və məntiqi əməllər hesabi-məntiqi qurğuda yerinə yetirilir. 5.Kompyuterdə proqramın yerinə yetirilməsinə idarəetmə qurğusu nəzarət edir.
6.Proqramlar verilənlərin saxlanıldığı eyni bir yaddaş qurğusunda saxlanılır. 7. nformasiyanın daxil ediməsi və alınması üçün giriş və çıxış qurğularından istifadə olunur. Müasir kompyuterlərin əksəriyyəti Con fon Neyman prinsipləri əsasında qurulmyşdur.Bu prinsip əsasında ilk kompyuter 1949-cu ildə ingilis alimi Moris Uilksom tərəfindən yaradılmış UN VAK (universal avtomatik maşın) olmuşdur. 15. Kompüterin iş prinsipi. Say sistemləri. Kompyuterin qurğularından danışmazdan əvvəl informasiyanın kompyu- terdə təsvir olunmasına baxmaq lazımdır. Bunun üçün ikilik say sistemini bil- mək lazımdır. Biz ədədləri yazmaq üçün mövqeli say sisteminə aid olan onluq say sistemindən istifadə etməyə adət etmişik.Ümumi halda mövqeli say siste- mi ədədlərin rəqəmlərin köməyilə yazılış üsuludur ki,burada ədədin yazılışında hər bir rəqəmin aldığı qiymət həmin rəqəmin durduğu mövqedən asılıdır. Əs- lində bu say sistemləri yeganə deyil, mövqesiz say sistemi də vardır, məsələn, poma say sistemi. Onluq say sisteminin nə olduğunu aydınlaşdıraq.Tam ədədlərdən başlayaq. Onluq say sistemində yazılmış hər hansı bir ədədi,məsələn, 397 –ni götürək. Bu ədəddə 7 təklik, 9 onluq və 3 yüzlük vardır, yəni 7x1+9x10+3x100 =7x10 0 + 9x10 1 +3x10
2 -ədədinə bərabərdir. Analoji olaraq ixtiyari əsaslı mövqeli say sistemi qurulur.Ümumi halda x əsası p olan say sistemində verilmiş m mərtə-bəli ədəddirsə ,onda həmin x ədədi x=a 0 p 0 +a 1 p 1 +...+a m p m düsturu ilə hesablanır, burada a 0 ,a 1 ,...,a m ədədləri {0,1,...,m-1} çoxluğundan qiy- mətlər alır. Məsələn,yeddilik say sistemində yazılan ədəd 23641 7
4 +3x7
3 +6x7
2 +4X7
1 + 1x7
0 =4802+1029+294+28+1=6154 10
olunur.Bununla belə 16-lıq say sistemində yazılmış ədədlərə də rast gəlinir.Bu say sistemində 16 işarədən istifadə olunur:0-dan 9-a qədər rəqəmlər və latın əlif- basının A(10),B(11),C(12),D(13),E(14),F(15) kimi ilk altı hərfi. kilik say sistemində cəmi iki simvol vardır:0 və 1.Ümumi tərifə görə ikilik say siste- mində yazılmış ədəd ikilik ədəddəki vahidlərə uyğun ikinin dərəcələrinin cə- mindən ibarətdir.Məsələn, 1001011101 2 ədədi 1+2 2 +2 3 +2 4 +2 6 +2 9 cəminə bəra- bərdir ki,bu da 1+4+8+16 +64+512=605 10 .
dədlərin kompyuterin yaddaşında saxlanılması üçün onlar ikilik say sistemində təsvir olunur.Hər bir ikilik ədədə kompyuterin yaddaşında bir mərtə- bə ,yəni 1bit uyğun gəlir və 8 bit gruplaşaraq 1bayt yaradır.Beləliklə,ədədi yad- daşda saxlamaq üçün ikilik ədədlər 8 ikilik işarə olmaqla qruplaşdırılır.Məsələn, 1001110011101 2 ədədini saxlama qüçün 2bayt tələb olunur.Birinci bayta 00010011, ikinci bayta isə 10011101 rəqəmləri yazılır. 16-lıq say sistemilə 2-lik say sistemi arasında əlaqə vardır.Əgər ədədin ikilik ifadəsində ikilik rəqəmləri sağdan sola doğru dörd-dörd qruplaşdırsaq və sonra hər bir dörd simvollu ikilik ədədi 16-lıq ədədlə əvəz etsək ikilik ə dədin 16-lıq ifadəsini alarıq.Məsələn,baxdığımız 1001110011101 2 dörd-dörd qruplaşdırsaq və 1101 2 =D 16 , 1001
2 =9 16 , 0011 2 =3 16, 1=1
16 olmasını nəzərə alsaq 1 0011 1001 1101 2 =139D 16 alarıq. 16. nformasiyanın kompüter yaddaşında təsvir edilməsi. nformasiyanın kompyuterin yaddaşında necə təsvir olunması maraq doğuran məsələlərdən biridir.Bütün informasiyalar kompyuterin yaddaşında ədədi formada təsvir olunur.Bu ədədlər üçün təbiidir.Ədədi olmayan informasiyalar,məsələn mətnlər üçün standart üsuldan istifadə olunur,belə ki, bütün mümkün simvollar nömrələnir və bu nömrələr simvolun kodu rolunu oynayır. Hər bir simvolun uyğun sıra nömrəsinə qarşi bir ikilik ədəd qarşı qoyulur.Kompyuterin yaddaşında saxlanılan mətn mətni əmələ gətirən simvollarin nömrələrilə(bunlar isə öz növbəsində ikilik rəqəmlərlə)əvəz olunur. Bir simvola uyğun ikilik kodun mərtəbələrinin sayı sira nömrələrindən ibarət olan cədvəlin ümumi həcmindən asılıdır. kilik say sistemində N simvollu ən böyuk ikilik ədəd N vahiddən ibarətdir.Bu ədəd aşağıdakına bərabərdir: 1+2+2 2
3 +2 4 +...+2 N-1
=2 N -1 Məsələn, 8 ikilik rəqəmlə 2 8 =256 sayda simvolu fərqləndirmək mümkündür.Ona görə ümumi halda M sayda müxtəlif kod üçün log 2 M sayda ikilik rəqəm lazımdır. Bu mühakimə informasiyanın ikilik kodda saxlanılması üçün vacib əhəmiyyət kəsb edir.Ona görə informatikada verilənlərin həcmi və kompyuterin yaddaşı onluq say sistemi ilə deyil xüsusi ölçmə vahidləri ilə ölçülür.2 10 =1024 ədədinin 1000-dən Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|