|
Microsoft Word итисодий статистика-лотин doc Milliy mahsulot va daromadlarning doiraviy aylanmasi makro-mikroiqtisodiyiqtisodiy statistika2. Milliy mahsulot va daromadlarning doiraviy aylanmasi makro-mikroiqtisodiy
ko‘rsatkichlar tizimining asosi.
Jamiyat insonlar hayoti va faoliyati bilan bog‘liq. Insonlar yashashi va faoliyat
yuritishlari uchun moddiy ne’matlar zarur. Ularni insonlarning o‘zi ishlab chiqaradi.
Insonlar ovqatlanib, o‘z kuchini saqlashi, issiq-sovuqdan saqlanishi uchun juda ko‘p
miqdordagi oziq-ovqat mahsulotlari va nooziq ovqat buyumlari kerak bo‘ladi.
Insonlar ma’lum bir hududda yashaydilar. Bu hududlarnng tabiiy sharoiti, tabiiy
boyligi, iqtisodiy rivojlanishiga bog‘liq ravishda ma’lum turdagi mahsulot va
buyumlarni ishlab chiqarish ko‘proq shug‘ullanadilar. Demak, hududlar bo‘yicha
mehnat taqsimoti vujudga kelib, bu hududlarda ishlab chiqarilgan mahsulot va
buyumlar iste’molchilarga yetkazish uchun taqsimlanadi. Insonlarning ehtiyoji ham
turlichadir. Shuning uchun ham ishlab chiqarilgan mahsulot va buyumlar taqsimlash
jarayonidan o‘tar ekan.
Iste’molchilarga yetkazilgan tovarlar ayirboshlanadi. Bunda dastlab biror
mahsulot unga teng bo‘lgan mahsulotga (tovarga) almashtirilgan. Bir tovarni
(mahsulotni) bevosita ma’lum miqdorlarda boshqa tovarga (mahsulotga) ayirboshlash
barter deb ataladi. Barter iqtisodiy munosabatlarning eng oddiy usulidir. Insoniyat
jamiyatining dastlabki rivojlanishida mahsulot bilan mahsulot almashtirilgan, hozirgi
paytda barter inflyatsiya juda yuqori bo‘lib, pul qadrsizlangan va oldi sotdi tovar
muomalasi izdan chiqqan paytlarda qo‘llanilishi mumkin.
Bozor munosabatlari sharoitida tovarlarni ayirboshlash oldi-sotdi muomalasi
bilan pul vositasida amalga oshiriladi.
Tovarlar oldi-sotdi muammolari naqd pulsiz (to‘lov topshiriqnomasi, to‘lov
talabnomasi, akkreditiv va boshqa tularini – boshqa fanlardan o‘rgatiladi) va naqd pul
bilan amalga oshiriladi.
Ishlab chiqarilgan mahsulotlar (tovarlar) oraliq iste’mol, jamoa va aholi
iste’moli bilan ishlatiladi. Shunday qilib, mahsulotlarni ishlab chiqarish, taqsimlash,
ayirboshlash va iste’mol qilish doimo takrorlanib turadi. Bu takrorlanish
kengaytirilgan va takomillashgan takroriy ishlab chiqarish bo‘ladi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|