17
Milliy mahsulotning doiraviy aylanishda asosiy bo‘g‘in
mahsulotlarni ishlab
chiqarishdir. Mahsulot ishlab chiqarish barcha omillar ta’sirida bo‘lgan
mamlakatning iqtisodiy rivojlanishiga bog‘liqdir. Insonlarga faqat oziq-ovqat, kiyim-
kechak kerak bo‘lmasdan, ularning sog‘ligini ta’minlovchi sog‘liqni saqlash
muassasalari, ta’lim olishi uchun maktab, o‘quv
yurtlari, dam olish uchun madaniy-
maishiy (kino, teatr, kitob-jurnallar, muzika, hammom va shu kabilar)
muassasalarning xizmati ham zarur bo‘ladi. Demak, ishlab chiqarish tarmoqlari bilan
bir vaqtda aholiga xizmat ko‘rsatuvchi
barcha korxona, tashkilot, firmalar, xo‘jalik
yurituvchi sub’ektlar hisoblanadi. Bu sub’ektlar iqtisodiy faoliyat bilan shug‘ullanib,
takror ishlab chiqarish jarayonining qatnashchilaridir.
Ishlab chiqarish – moddiy va nomoddiy ishlab chiqarish sohalariga bo‘linadi.
Moddiy ishlab chiqarish – moddiy buyum shakliga ega bo‘lgan
predmetlardir. Ularga oziq-ovqatlar, kiyim-kechaklar, mashina,
asbob-uskunalarni
ishlab chiqaruvchi korxonalarni (sub’ektlarni)kiritish mumkin. Bunday mahsulotlar
bozor munosabatlari sharoitida oldi-sotdi muomalasi orqali almashib,
tovar sifatida
namoyon bo‘ladi. Tovarlar iste’mol talabiga ega bo‘lishi lozim. Ular to iste’molchiga
sotilmaguncha ma’lum muddatgacha saqlanadi. Moddiy ishlab chiqarish sohasiga
sanoat, qishloq xo‘jaligi, qurilish tarmoqlarini kiritish mumkin.
Nomoddiy ishlab chiqarish – moddiy ko‘rinishga ega bo‘lmagan, ammo zarur
bo‘lgan turli xizmat ko‘rsatish faoliyatlari hisoblanadi. Masalan: shifokor – insonning
salomatligini yaxshilaydi, o‘qituvchilar-o‘quvchilarga
bilim beradi, xullas transport,
aloqa, madaniy-maishiy xizmatlar zarur. Xizmatlar ko‘pincha shunga ehtiyoj
bo‘lganda bevosita iste’molchiga ko‘rsatiladi. Demak, xizmatlar ko‘rsatish o‘ziga xos
bo‘lib, bu yerda takror ishlab chiqarish jarayoni (ishlab
chiqarish, taqsimlash,
ayirboshlash va iste’mol) bir vaqtning o‘zida, juda tez amalga oshmoqda. Bozor
munosabatlari sharoitida xizmat ko‘rsatish
sohasi keng taraqqiy etib, yuqori sifat
darajasiga ko‘tariladi.
Mahsulot ishlab chiqarish va xizmatlar ko‘rsatish bilan shug‘ullanuvchi
xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar juda ko‘p bo‘lib, ularning bir-biri bilan uzviy
bog‘liqlikda, doimo iqtisodiy munosabatda bo‘ladilar va mamlakat miqyosida
milliy
Dostları ilə paylaş: