Microsoft Word Kitab-2 cbs doc
Yüklə 9,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
167 "Azlıqlar" mövzusunda AT T ç rçiv sind ya anan n h miyy tli inki af 1973-cü ild n 1975-ci il d k m rh l li kild davam ed n konfransın sonunda 35 i tirakçı dövl t t r find n q bul edil n "Helsinki Yekun Aktı"nda milli azlıqların müdafi si il ba lı hökml rin olmasıdır. N tic d , q bul edilmi q rarların 7- d f rdi z r rl rin qar ısının alınması il yana ı, dövl tl r milli azlıq m nsublarının bütün insan hüquqları v sas azadlıqlarından yararlanmasını t min etm yi öhd l rin götürm l ri tövsiy olunur. Bu Aktda vv lki dövrl rd hakim olan "ayrı-seçkiliyin qar ısının alınması" anlayı ı "azlıqların qorunması" anlayı ı il v zl nmi dir. Helsinki Yekun Aktında ks olunan q rarların m cburi hüquqi qüvv si olmasa da, üst s viyy d bir siyasi irad b yanatı kimi q bul edilm lidir. Bundan ba qa, AT T zonasında azlıqların hüquqlarının lazımi qaydada v ardıcıl t tbiqin nail olmaq üçün daha 3 tövsiy – Milli azlıqların t hsil hüquqlarına dair Haaqa tövsiy l ri (1996), Milli azlıqların dil hüquqlarına dair Oslo tövsiy l ri (1998), Milli azlıqların dövl t h yatında s m r li i tirakına dair Lund tövsiy l ri v 1-ci r hb r müdd a ("Yayım mediasında azlıqların dill rind n istifad haqqında" – 2003) q bul edilmi dir. 1999-cu ild UN CEF-in sifari i v jurnalistl rin t crüb l ri sasında, BMT-nın U aq Hüquqları Konvensiyasının on illiyi r fin Böyük Britaniyada yerl n PressWise t r find n hazırlanmı “Kütl vi nformasiya Vasit l ri (K V) v U aq Hüquqları” kitabında deyilir ki, “Milli azlıqlar v ya yerli u aqlar – milli azlıqlar v ya yerli u aqların öz dill rind danı maq v dinl rin m l etm k hüquqları var”. Jurnalistl r bu kateqoriyadan olan u aqlarla söhb t aparark n diqq tli olmalı, irqi ayrı-seçkiliy v m nsubiyy t bildir n suallara yol verm m lidirl r. Milli azlıqların media t sis etm k v yaxud da ya adıqları ölk l rd mövcud olan Kütl vi nformasiya Vasit l rind n istifad etm k hüququ ayrı-ayrı beyn lxalq s n dl rl birm nalı olaraq t sbit edilmi dir. Bu s n dl rin bir çoxu tövsiy xarakterli olsa da, dövl tl rin onlara qo ulması m sl h t görülür. 168 “Milli azlıqların dil hüquqları haqqında” Oslo Konven- siyasına diqq t ed nd maraqlı tövsiy l rl qar ıla ırıq. S n din “ nformasiya vasit l ri” (8-ci b nd) b ndind qeyd olunur ki, “milli azlıqlara m nsub xsl rin azlı ın dilind özünün infor- masiya vasit sini yaratmaq v istifad etm k” hüququ var. Verili vasit l rinin dövl t t nziml nm si obyektiv v qeyri-diskrimi- nasiya meyarlarına saslanır v azlıqların istifad hüquqlarını m hdudla dırmaq üçün istifad edilm m lidir. T bii ki, Konvensiyanın bu bölümü ona t r fda çıxan v ya çıxmayan bütün dövl tl rin milli qanunvericilikl rind d ks olunur. M s l n, Az rbaycanın ist r “K V haqqında” Qanununda, ist rs d televiziya v radio il ba lı s n dl rd bu, birm nalı olaraq b yan olunur. “Milli azlıqların dil hüquqları haqqında” Oslo Konven- siyasında (9-cu b nd) qeyd olunur ki, multikultural subyektl rin ictimai c h td n maliyy l diril n informasiya vasit l rind öz dilind verili vaxtına imkanı olmalıdır. Milli, bölg v yerli s viyy l rd mövcud azlıqların dilind verili üçün ayrılmı vaxtın h cmi v keyfiyy ti milli azlıqların sayına müt nasib olmalıdır v onun v ziyy tin , ehtiyacına uy un g lm lidir. S n dd (10-cu b nd) ictimai v öz l informasiya vasit - l rind milli azlıqların dilind (dill rind ) aparılan proqramların müst qil xarakteri qorunur. ctimai informasiya vasit l rind proqramların m zmununu v istiqam tl rini mü ahid ed n redaksiya uraları müst qil olmalıdırlar v f rdi xs kimi milli azlıqlara m nsub xsi t rkibl rin daxil etm lidirl r. Konvensiyanın 11-ci b ndind is xaricd n olan informasiya vasit l rind n istifad imkanı n z rd tutulur v bildirilir ki, bu vasit l rd n istifad sassız kild m hdudla dırıla bilm z. Bel imkan milli azlıqlar ya ayan dövl tl rd ictimai c h td n maliyy l diril n informasiya vasit l rind azlıqlara ayrılan vaxtın azaldılmasına haqq qazandırmamalıdır. Fikir dem k v ifad etm k hüququna t minat ver n “Mülki v siyasi hüquqlar haqqında” Beyn lxalq Paktın 19-cu madd si demokratik c miyy tl rd informasiya vasit l rinin yeri v rolu 169 haqqında fundamental s n ddir. Bu madd d göst rilir ki, "h r bir insanın mane siz öz fikrind qalmaq hüququ var". 19-cu madd daha sonra h r bir xsin "dövl t s rh dl rind n asılı olmayaraq, ifahi, yazılı, yaxud m tbuat v ya b dii ifad il seçimin uy un dig r vasit l rl h r cür informasiya v ideya axtarmaq, almaq v yazmaq" azadlı ına t minat verir. “ nsan hüquqları v sas azadlıqlarının müdafi si haqqında” Avropa Konvensiyasının 10-cu madd si ifad azadlı ına da t minat verir. Açıq v demokratik c miyy td informasiya proqramının m zmunu dövl t hakimiyy ti t r find n lazımsız senzuraya m ruz qalmamalıdır. Bu baxımdan, Mülki v siyasi hüquqlar haqqında Beyn lxalq Paktın 19(1) madd sind v insan hüquqları v sas azadlıqlarının müdafi si haqqında Avropa Konvensiyasının 10(l)- cu madd sind t minat veril n ifad azadlı ı mühümdür. Dövl t hakimiyy ti t r find n m ruz qalan ist nil n m hdudiyy tl r Paktın 19(3) madd sin uy un g lm lidir. Burada mü yy n- l dirilir ki, bu m hdudiyy tl r "qanunun mü yy nl dirdiyi kimi v z ruri olmalıdır: ba qa xsl rin hüquq v nüfuzuna hörm t üçün; dövl t t hlük sizliyinin, ictimai asayi in, halinin sa lamlı ının v xlaqının qorunması üçün". “Mülki v siyasi hüquqlar haqqında” Beyn lxalq Paktın 19(2)-cu madd si v “Milli azlıqların hüquqlarının müdafi si haqqında” Ç rçiv Konvensiyasının 9(l)-cu madd sinin ruhuna v diskriminasiyaya yol verm m k prinsipin uy un olaraq, ba qa dövl td n v ya azlıq sas qrupu t kil ed n dövl td n milli azlıqlara m nsub xsl rin dilind yayımlanan proqramlara imkan onların üzvl rinin ya adıqları dövl tin (ictimai informasiya) azlıqlar üçün n z rd tutulmu proqram vaxtının azaldılmasına haqq qazandırmamalıdır. Kabel yayımına lisenziya olan yerd , dövl t h min azlıqların sas qrupu t msil etdikl ri dövl td yerl n televiziya v radio stansiyalarına qanunla lisenziya verm y bilm z. Xüsus n d bu stansiyalara imkan uy un milli azlıqlar t r find n aydın ifad Yüklə 9,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|