Microsoft Word kitab-ahmed cavad-son docx
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
71
Nə yazıqlar ki, şairin bu gözəl, bəşəri arzuları çox böyük maneələrlə rastlaşır. Onun xalqının, ailəsinin, şəxsən özünün ba- şının üstündə qara buludlar oynaşır, müdhiş ildırımlar çaxır, azad, dinc, gözəl həyat, solmaz yaşıllıqlar, hicransız sevdalar haqqında arzularını yandırıb külə döndərir. 20-ci illərin sonu, 30-cu illərin ortalarında “sən müasir varlıqdan, yeni cəmiyyətdən yazmırsan, sosializmi vəsf etmirsənsə, bu cəmiyyətin də, xalqın da düşmənisən!” deyə müxtəlif səviyyəli yığıncaqların xitabət kür- sülərindən od-alov püskürən siyasətbaz cızmaqaraçılar köhnə müsavatçı Ə.Cavadı gözümçıxdıya salır, onun keçmiş fəaliyyəti, “xaricdəki düşmənlərimizlə cinayətkar əlaqələri” haqqında o za- mankı şəraitdə çox dəhşətli nəticələr verə biləcək böhtanlar irəli sürürlər. Şairin qanına susamış bu namərdlərin təhlükəli əməllə- rinə son qoymaq məqsədilə Ə.Cavad “İşçi”, “Bir may bayramı”, “Moskva”, “Qızıl əsgər nəğməsi”, “Pambıq dastanı” kimi bir ne- çə əsər yazmalı olmuşdur. Şairin yaradıcılıq simasını xalqa, onun taleyinə münasibətini bir qismi dözülməz şantaj şəraitində, bəzi- ləri tərəddüd içində, bir hissəsi isə qarşıda heç bir çıxış yolu gör- mədiyi halda yazılmış bu bir neçə əsər müəyyən edə bilməz. Bun- lar indi, üzərindən təqribən yarım əsr keçdikdən sonra, Ə.Cavadın rübabından qopmuş ötəri notlar kimi səslənir. Bu günün bir çox tarixi həqiqətlərə gözləri açılmış qədirşünas, obyektiv oxucusu, Ə.Cavadı bu bir neçə yazısındakı keçici məqamlara görə yox, əsil sənət möcüzəsi olan əsərlərinə, vətəndaş qayəli şerlərinə görə yüksək qiymətləndirir və əziz-əziz yad edir. Şair özü də bir sənət- kar kimi sabaha məhz bu şerlərlə çıxacağına ümid edir, bütün varlığı ilə buna inanırdı:
72
Gorun nurla dolsun, şair, dediyin kimi də oldu! Sənin ən yaxşı əsərlərinin Azərbaycanın ədəbi-ictimai fikir tarixində, xal- qımızın qan yaddaşında, nakam, cəfakeş şair taleyin isə elin-oba- nın xatirində həmişə qalacaqdır.
73
МЯЩЯББЯТИН
ГАНАДЫНДА
ilə üzvlərinin müxtəlif müəlliflərlə söhbət əsnasında söylədikləri şəxsi təəssüratdan, onların özlərinin bəzi yazılarından öyrənirik ki, Əhməd Cavad çox ailəcanlı, evin xanı- mını, balalarını ürəkdən sevən, bütün varlığı ilə onlara bağlı olan qeyrətli ər, meriban ata olmuşdur. Yəqin elə buna görə də onun öz sevgilisinə-övladlarının anası Şükriyyə xanıma həsr olunmuş əsərləri dərin səmimiyyəti ilə fərqlənir. Bilavasitə öz evində, ba- lalarının körpəlik çağlarında, onların məhz uşaqlara məxsus qəri- bə hərəkətlərini müşahidə edib bir çox hallarda bədahətən dediyi parçalar, habelə “Balalarıma”, “Qızıma”, “Almasım üçün”, “Qı- zım üçün” şerləri də bu fikri təsdiq etməkdədir. Bu şerlərin bir qismi uzun müddət heç yerdə çap olunmamış, yalnız ünvanlan- dığı adamın, yəni həmin əsərlərin ilk oxucusu və dinləyicisi olan Şükriyyə xanımın yaddaşında qalmışdır. Son zamanlarda nəşr edilmiş bəzi məqalələrin müəllifləri (Y.İsmayılov, M.Aslan, S.Saləddin) Şükriyyə ananın dilindən eşitdikləri həmin parçaları çağdaş oxuculara çatdırmışlar. A
74
Ə.Cavadın öz sevgilisinə həsr etdiyi təkcə adından, yaxud ithafından məlum olan “Şükriyyəm üçün”, yaxud “Gözüm yolda- dır (Şükriyyə xanıma)” şerləri deyil; “Qurban olduğum”, “Niyə gəlmədin”, “Haralısan, cənnətmidir məkanın?” kimi əsərləri diq- qətlə oxuduqda görmək çətin deyil ki, onlar da bilavasitə Şükriy- yə xanıma yazılmışdır. Sonuncu şerin altındakı yazılma tarixi və yeri haqqında qeyd (Batum, 25 yanvar 1916) bu gümanda haqlı olduğuma əsas verir. Şükriyyə xanım Ə.Cavad üçün ilahi gözəl- lik, səmimiyyət və sədaqət, qeyrət və namus, dözüm və ləyaqət mücəssəməsi idi. Buna görə də ümumiyyətlə şairin məhəbbət liri- kasının bütün nümunələrində öz sevgilisi, uşaqlarının anası, abad vaxtında da, sarsıdılıb dağılanda da evinin mənəvi dirəyi olan Şükriyyə xanımın dünyasından nə isə bir ətir var. Əgər günlərin birində Ə.Cavadın məhəbbət lirikasından bir çələng hörmək (yəni onu ayrıca bir şer dəftəri kimi nəşr etmək) mümkün olarsa, Şük- riyyə xanıma həsr edilmiş şerlər həmin çələngin xoş rahiyəli təzə- tər gülləri kimi bu dəftərdə öz layiqli yerini tutmalıdır. Mən bö- yük məmnuniyyətlə o kitabın ilk səhifəsini “sənsiz” rədifli “Şük- riyyəm üçün” qoşması üçün ayırardım:
Bir gülsən, dərmişəm gənclik bağından, Bir gülü, çiçəyi dərmərəm sənsiz. Kam aldım ömrümün oğlan çağından, Bir bağa, bağçaya girmərəm sənsiz. Söylə, yadındamı Çakva, Batumi? Ovladın könlümü, çaldın ruhumu! Kamana dönmüşdü qəlbimin simi, Hurini, mələyi görmərəm sənsiz! Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|