71
Dünya və hər şeyin sistem quruluşu və ya kombinasiyalar çoxluğundan ibarət olması
ideyasına qayıdaq. Demişdik ki,
Demokrit, Pifaqor və Leybniç, əgər ümumi formada
ifadə etsək, hər şeyin vahid hissəciklərdən ibarət və ya kombinasiyalardan ibarət olduğu
fikrini qəbul edirdilər. Pifaqor, Leybniç, habelə Dekart da dünyanın geometrik formula
ilə yazıla bilməsinin mümkünlüyünə inanırdı. Mənim fikrimcə, bu təsadfi deyil. Mən
həndəsi düsturla yazılışı sizlərin öhdəsinə buraxıram. Eynilə, mən də hər şeyin statik və
dəyişilən vəziyyəti işarələr və istiqamətlər, formula vasitəsilə yazıla bilməsi imkanının
real olduğunu qəbul edirəm. Bu imkanı bizə şeylərin quruluşu və dəyişməsi qanunu verir.
Mendeleyevin element cədvəli kimi digər şeyləri (cisimləri, əşyaları, maşın və
qurğular, daş , tikinti, kitab, roman, hesabat, hadisə təsviri və s. ) də kombinasiya
nömrələrinə görə cədvəlini tutmaq olar. Bunu varlıq cədvəli adlandırmaq olar. Eynilə,
şeylərin, ictimai hadisələrin, müxtəlif proseslərin dəyişilməsini əks etdirən formula
yazmaq olar, lakin bu hələ riyazi formula olmayacaq. Sonrakı mərhələdə formulanı riyazi
formulaya çevirmək olar ki, onun üzərində əməliyyat aparmaq və şeyin, hadisənin
sonrakı vəziyyətinin necə olacağını bilə bilək. Burada mən təkcə genetik formulanı və ya
ayıdöşəyinin yarpaqlama formulasından danışmıram. Mən hər şeyi nəzərdə tuturam.
Məsələn, ayrıca durmuş bir ağacın, dövlətin, cəmiyyətin, bir adanın, daşın, heykəlin, hər
istənilən canlı və cansızın struktur və dəyişilik formulasından. Belə ki, bu formula və ya
əlaqələndirilimiş işarələr, rəqəmlər kompleksi həmin obyektin varlıq formulası olaraq
onun tərkibi, mühiti, gələcəyi, haqda tam təsəvvür verə bilər və hətta komputerlə onu
hesablamaq da olar. Belə yazılış həmin şeyi dərk etmək üçün çox yaxşı vasitə olardı.
Belə formulalar gələcəyi çox asan deməyə kömək edərdi və şübhəsiz, yaxın gələcəkdə bu
ideya böyük inkişaf edib həyata keçəcəkdir.
Təsəvvür edin ki, hər adam öz formulasını yazıb ( və ya yazdırıb ) cibində saxlayır.
Burada habelə mühitin də formulası əks edilir ki, insanın həyatı məhz bu mühitlə
qarşılıqlı əlaqə forması kimi təsvir olunur. Və onu fasiləsiz öyrənir, öz fiziki və psixi,
ağıl, nəsil, xarakter keyfiyyətlərini, eyiblərini və səbəblərini görür; gələcək şanslarını və
s. bu formulada görür. Nəticədə o kamilləşməyə, səmərələşməyə doğru fəaliyyət
seçəcəkdir. Təsəvvür edin ki, komputer dilində yazılmış öz formulasına malik insan
zaman - zaman fomulanın yazıldığı diski komputerə salaraq yeni vəziyyət parametrlərini
daxil edir və öz növbəti davranışının həlli düyməsini basır. Ekranda bütöv məsləhət açılır,
bütün davranış ssenarisi avtomatik hesablanır və yazılaraq görsənir. Beləliklə, o bütün
həyatı dövrü özü - özünə məsləhət alaraq, düzgün rasional davranış seçir.
Eynilə, icmalar, dövlətlər öz formulalarına baxıb düz yol seçəcəklər. Daha doğrusu,
məcbur olacaqlar, çünki bunu adi adamlar da biləcək və dövlətin səhv addımlarını ondan
qabaq görəcəklər və mətbuatda, nümayişlərdə, görüşlərdə tez- tez deyəcəklər.
Belə üsul imkan verəcək ki, dünya tarix kitabını bir neçə səhivədə yazaq. Məsələ
burasındadır ki, istənilən kitabda əksər sözlər təkrarlanır, mövzunun mənası kitabın ən
çoxu 10-30 faizini tutur, qalan hissə isə əlaqələndirmə rolunu daşıyır. Bəzi hallarda isə
kitabda heç 10 % faydalı və ya seçilə bilən məlumat olmur. Kəşvlər və ixtiralar haqda
beynəlxalq klassifikasiya işarələr vasitəsilə şeylərin təsvirinə bir zəyif nümunə ola bilər.
Əlavə olaraq, təklif edilən üsul daha universal və nəinki, obyektlərin, hətta hadisələrin
işarələrlə təsvirini nəzərdə tutur. Daha, böyük məqalələrin, əsərlərin yazılmasına ehtiyac
olmayacaq; bütün mövzu bir neçə formulada sxem, bərabərlik, istiqamət, ox, cəm, artma,
azalma, rəqəmlər, və s. işarələrlə göstərilə bilər. Bunun üçün simvolların, rənglərin
72
sözlərlə əlaqə standartları qəbul edilməlidir.
Düşünürəm ki, məlumatın mövcud yazılışı
rasional deyildir. İşarə və simvollar ilk anda çətinlik yaratsa da, bu problem başqa yolla
aradan qaldırılmalıdır. Elə üsul tapılmalıdır ki, böyük bir kitab 10-20 vərəqdə aydın təsvir
edilə bilsin.. Texniki çertyojlar bunun bir variantıdır.
Yeni yazılış üsulunu kodlar ilə və ya struktur təsvir və dəyişilik sxemləri üsulu
adlandırmaq olar. Sizlərdən hər biriniz çalışıb şeylərin belə təsvir və hadisələrdə
dəyişilmə prosesini yeni rasionalist üsulla yaza bilərsiniz. Kitabın yazılma vaxtı imkan
versə, mən belə nümunələr hazırlayıb sizə təqdim edəcəyəm.
Aşağıda yeni rasional yazı üsülünun əsas əlamətlərindən bəhs edirəm:
1) Hər şey varlıq kimi vahid sistemin hansı pilləsində və koordinatlarda (meridian və
paralellərdə)durmasının tərkib formulu yazılır. Hər kombinasiyanın sayı və tərkib
elementləri miqdarı.
2) Üst və alt sistemlərin habelə horizontal qonşu sistemlərin müəyyən edilməsi və
formulaya daxil edilməsi, baxılan obyektin onlarla olan zəruri əlaqələrinin istiqamət və
gücünün, təsirin rəqəmlə ölçülən işarələrlə(vektorla) göstərilməsi.
3) Hər məsələ, hərəkət, effekt , tipik dəyışilik növlərinin simvollarının qəbul edilməsi
İnsanın konkret formula ilə təsviri çox vacib nəticələrə səbəb olardı. Bu onun özü
özünü dərk etməsinə, hansı mühitin məhsulu olmasını, hansı xarakter və qabiliyyətlərə
malik olması, güclü və zəyif cəhətlərini, gələcəyinin hansı istiqamətdə gedəcəyini , başqa
sözlə hansı üstün üst sistemin təsiri altında (vasitəsilə) yaşadığını görməyə imkan verərdi.
Nəticədə bu formula onun sonrakı həyatında düzgün yol seçməsinə yardım edərdi.
Canli aləmin yaranmasi ilə yeni effektlərin yaranmasi. İnsan şüurunun fenomenləri.
İlk hissəciklərin birləşib maddəni yaratması ilə və sonradan pilləvari yaranış
prosesinin davamı nəticəsində müxtəlif yeni maddi cisimlər, kainat, planetlər yarandı.
Xüsusilə, Yerin yaranması və onun nəticəsi olaraq materiyanın evolyusiyası davam etdi,
yeni pillə, canlılar - bitkilər, heyvanlar və insanın yaranması baş verdi.
Varlığın rasional quruluşu və dəyişilikləri nəzəriyyəsinə görə hər bir varlığın –
cismin, əşyanın, canlı cə cansız təbiət obyektlərinin strukturunda hər bir yeni
kombinasiya yeni xassələri yaradır. Canlı aləmin yaranması nəticəsində onun yeni
xassələr alması təbii, qanunauyğundur. Bu qanun : Hər konkret kombinasiyanın konkret
fərqli xassələrə malik olması asılılığıdır.
Canlı hüceyrə və ya canlı bədənin xüsusi xassələrinin yaranması, spesifik effektlər və
qüvvələr yaratması aşkar edilir.
Nəticə olaraq, aşağıdakı mülahizələri bildirmək istərdim (bax, habelə hissə 4 -enerji
informasiya nəzəriyyəsinə ).
Canlı aləmin yaranmasından sonra beyinə malik olan bütün canlılar arasında xüsusi
informasiya verilməsi üsulu yaranmışdır, xüsusilə, bu, eyni növdən olan heyvanlar
arasında müşahidə edilir. Bu, eyni növlərin bir - birinin harada , necə olmasını, nə baş
verdiyini hiss etməsi formasında baş verir. Bu, inəklərdə, fillərdə, quşlarda aydın
müşahidə olunur.
Canlılarda - bitki və heyvanlarda məhz canlı olmasına görə xüsusi keyfiyyət və
xassələr yaranır ki, hələ tam öyrənilməmişdir. Daha şüurlu canlılar içərisində insanın
xassələri – fenomenləri xüsusilə çoxdur. Bu fenomenlər fikir və cözdən istifadə edərək