Microsoft Word Kitab n?sr variant? 22okt 2008. doc
Yüklə 5,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
65
vəziyyəti əldə etmək – ola bilmək məqsədidir. Hərəkətin mənbəyi –səbəbi kombinasiyaların digər kombinasiyalar daxilində müvazinət əldə etmək, yəni, ola bilmək məqsədidir, digər tərəfdən, hərəkətə səbəb hər kombiansiyanın (yəni şeyin) müxtəlif zamanlarda müxtəlif sürətlərdə yaranması və müvazinətin bir parametrdə əldə edilməsi prosesində, digər parametrdə fasiləsiz pozulmasıdır. İnsan cəmiyyətində isə hərəkətin səbəbi həm dayınıqlı vəziyyət – ola bilmək, həm də indi və gələcəkdə də üstünlüyə malik olmaq məqsədidir.
Konkret obyektin hərəkətinin istiqaməti öz ola bilmək məqsədini ödəmək və ətraf mühitin tələblərini ödəməkdir, yəni o, eyni bir hərəkət vasitəsilə həm özünün varlığını saxlayır, həm xarici mühitin (tələblərini yerinə yetirərək) tərkib hissəsi rolunu oynayır. Bu hərəkəti etmədikdə obyekt daxil olduğu sistemlə əlaqəsini ititir; staqnasiya, zəyifləmə dövrünə keçir; başqa güclü sistemin elementi olmağa məcbur olur. 7. Varlıqların həyat forması.
biləcəyi, qabil ola biləcəyi ən mümkün səmərəli həyat formasını alır. Uzun müddətli və uzun yol keçə bilən həyat yalnız siklik dəyişən həyat , hərəkət, vəziyyət ola bilər. Bu dairəvi, fırlanma, dalğa, sinusoid, spiral (arximed və adi növlər), rəqsi, ziqzaq tipli hərəkət , yol ola bilər. Hər şey doğulma, böyümə, yüksək pik həddi, qocalma-zəyifləmə, başqa formaya çevrilmə prosesindədir. Hər yeni şey təkrarlar və ya yeni kombinasiyalar formasında
Bəzi məkanlarda mühitin eyni qalması – yəni çox zəyif dəyişməsi dəyişikləriin sürətinin yavaşıması və dayanmasına səbəb olur. Cansız təbiət cismləri və buz mühitində donmuş şeylər belədir. Sosial sistemlərdə mühit dini və ya diktatura rejimi tərəfindən dəyişməz saxlandıqda, orada inkişaf zəyifləyir və dayanır, sistem məhvə doğru gedir. 8. Üst üstün sistem alt sistemi müəyyən edir və onu idarə edir Mühit içində bir sistem, yəni şeyləri əhatə edən sistemlərdən (hansı ki şey onların elementidir) hər konkret zamanda biri ( digər zamanda başqası) üstün təsir edir və baxılan şeyin xarakterini və fəaliyyət istiqamətini təyin edir - yönəldir. Bu, dünyada həmişə istiqamətlənmiş hadisələr, dəyişiliklər yaradır. 9. Hər vəziyyətdə şeylərdə üstün həlledici keyfiyyət olur. Şeyin yeni vəziyyəti qarşılıqlı təsirlərin nəticəsi olaraq onda olan bir keyfiyyətin, mahiyyətin xassənin üstünlüyü, həllediciliyi ilə xarakterizə olunur. Bu üstün istiqamət məhz şeyə təsir edən sistemlər içərisində olan üstün sistemin – üstün təsiri nəticəsidir . Bu üstün element şeyin bütün mahiyyətini müəyyən edici və yeni sistem bağlarının yaradıcısı və qoruyucusudur, lakin üstün həlledici keyfiyyət yalnız konkret bir elementlə əlaqədə meydana çıxır. Digər elementlə əlaqədə digər keyfiyyət üstün rolu daşıyır. 10. Şeylər ancaq cüt əlaqələr formasında yaşaya bilər. Bunun ən vacibi şey - mühit əlaqələridir. Əlaqələr olmadıqda şey məhv olar. Mühit elementin – hissənin ola biləcəyi yaşaya biləcəyi evdir. 11. Hər yeni yaranan varlığın tərkibi və ona uyğun yaşama qanunu eyni zamanda meydana çıxır. Bu mühitin imkanları çərçivəsində baş verir. 66
12. Hər şeyin malik olduğu quruluşun, keyfiyyətin, xassələrin səbəbi onun bu və ya digər elementlər çoxluğu olmasıdır. Bu çoxluq müxtəlif hissələr, formalar, ölçülər, hissələrin yerləşməsi, əlaqə bağları, hərəkətlərdən ibarətdir. Şeyləri təşkil edən elementlər miqdarı forma və yerləşmə qaydası, şeyin keyfiyyətini, xassələrini müəyyən edir. Şeyin eyni ümumi keyfiyyəti onun tərkibinin və formasının yeni fərqli dəyişilmiş kombinasiyası ilə də əldə edilə bilər. Yəni alternativ kombinasiyalarla eyni keyfiyyəti, xassəni əldə etmək olar. Müxtəlif elementlərdən toplanmış kombinasiya, elementin xassəsindən fərqli xassəyə malik olur; eyni elementlərdən toplanmış kombinasiyanın bir xassəsi onun elementində də olur.
Başqa sözlə, bu yeni hissədir, yeni varlıqdır. 14. Hər bir şeyin və ya çoxluğun hissələrinin miqdarı, forması, öıçülərilə ümumi keyfiyyəti arasında tam uyğunluq var. Klassik fəlsəfədə buna kəmiyyət dəyişmələrinin keyfiyyət dəyişiliklərinə keçmə qanunu deyilir Ümumi Tamlıq qanunundan çıxan digər prinsiplər - asılılıqlar: 15. Makrodünyada düzxətli hərəkət formasında dəyişiklik yoxdur. Real dəyişiliklər ancaq əyri xətt üzrə ola bilər. Əyri xətlər düz xətlərdən ibarətdir. Düz xətlər iki yaxın nöqtələr arasındakı keçiddir. 16. Mühit elementi mühitlə əlaqədə forma və yaşama üsulu seçir. Formalaşmış şey mühitin ( alt və üst sistemlərin) tələblərinə, şərtinə uyğun stabil həyat tərzi, istiqamət, yaşama üsulu seçir. Hər şeyin, hadisənin, prosesin vəziyyətin dayanıqlı olma dövrü – şərtləri var. 17. Cansız sistemlərdə mühitin eyni olduğu şəraitdə şeylərdə dəyişiliklər tezliklə stabilləşir. Canlı sistemlərdə mühit qismən eyni qaldıqda şeylərdə stabillik tez əldə edilir və kritik hədlər tez yaxınlaşır. İnsan sosial sistemlərində elementlərin (fərdlərin şüurunun) inkişafı, mühiti idarə edənlərin isə onu eyni saxlamağa çalışması nəticəsində mühitə “nifrət” yaranır və mühitin dəyişilməsinə ehtiyac yaranır. Bu inqilab və toqquşmalarla ictimai sistemin - mühitin dəyişilməsini təmin edir.
düzgün (dalğalarda), qeyri -düzgün sinusoidə oxşar ola bilər. 20 . Şeylər və hadisələr kənar vəziyyətləri arasında dəyişirlər. Bu bir növ rəqqasın sol və sağ kənar vəziyyətlərinə oxşayır. Başqa sözlə, şeylərin vəziyyəti orta vəziyyət ətrafında artma və azalma istiqamətlərində dəyişir.
müvazinət fasiləsiz pozulur. Bu təsirlər nəticəsində şeylər dəyişərək fasiləsiz yeni müvazinətli vəziyyətlər, parametr və xarakteristika alır.
işarəli, xarakterli bir çoxluğu sistemdən ayırıb təkbaşına qoysaq bu eyni cinsli şey iki əks qiymətli hissələrə bölünəcək. Məsələn, sistemdə 10 ədəd yaxşı adamları toplayıb müstəqil başqa yerdə fəaliyyətə buraxsaq bu 10 adam zidd olan iki qrupa ayrılacaq. Yüklə 5,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|