Microsoft Word ?Li k?Rim doc
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏDƏBİYYAT SİYAHISI
- “МЦАСИРЛЯРИМ” СЕРИЙАСЫНДАН ОЛАН КИТАБЛАР
- Sona Xəyal. Əli Kərim
Əli Kərim 89 Əli Kərim yaradıcılığında incəsənətə münasibət, sənət adamlarına hörmət, məhəbbət də diqqəti cəlb edir. Bu şeirlər az da olsa, hərarəti, bədii siqləti ilə diqqəti çəkir. Ən gözəl şeirlərdən biri “Muğamı dinləyirəm”dir. Şair sevinclə qəmin vəhdətində muğamı dinləyir. Əllərini başı- nın altında çarpazlayan şairin dodağında təbəssüm var, alnında qırış. Həm istidən, həm soyuqdan, həm kölgədən, həm işıqdan yaranmış xoş bir aləmə səyahət edən şairin ürəyinə tarın simlərindən qopan sevincli, qəmli sözlər axır, könlünün simi titrəyir, inildəyir, sökülür. Tar səsinin da- lınca titrək, kövrək, gah ucalan, gah kəsilən, gah da coşub tələsən kaman səsi gəlir. Şair xəyala daldıqca bu səslər içində ilin dörd fəslini də duyur. Bir anda həm üşüyür, həm yanır. Könlünün bir yanı isti, bir yanı qar, bir yanı çisək, bir yanı çiçək. Səslər dağlara ucalır, yenidən yerə enir və Füzuli qəzəli arzuları oyadır. “Ürəyimdə sevinc, qəm, Muğamı dinləyirəm”,-deyən şair ürəyinə müraciət edir: Ürəyim, nə var yenə! Ürək, döyünmə belə! Duyan sən, səs salan sən, Qoy eşidim, nə olar Bir az yavaş döyünsən! 84 Şairin “Habilə” şeirində də muğama olan hüsn-rəğ- bəti görürük. Damcılı bulaqda bütün könüllərin sifarişilə kaman çalan Habilin vəziyyətini poetik obrazlarla təsvir Sona Xəyal 90 edən şair özünün də muğama vurğunluğunu bizə çatdırır. Habilin sanki ətrafdakıları unutduğunu, dərin bir yuxuya yuvarlandığını, hansı əsrdəsə ilişib qalıbmış kimi xumar- landığını qeyd edən şair, burada çox incə bir mətləbi diqqətə çatdırır: Əli kəmanədir, kəmanə əli, Çalır kamançanı kəmanə özü. Gözümdə ilk məna dəyişir, dönür, Dünya düşəcəkmi səhmana özü. 85 Bu şeirdə gözəl obrazlar var: “Habil ilan dili çıxarır, nədir Arzu qızmarında ilantutantək”, “Ürəyi çırpınır bar- maqlarında, Onlardan tökülür simlərə nəbzi”, “Segah gah uzanır bir ağrı kimi, Onu üfüqlərə sancır kəmanə” və s. “Bülbülün xatirəsinə” adlı şeirdə şair tamam başqa bir mənzərə yaratmışdır. Bülbülün tabutu insan dəryasında dalğalanır, bu zaman onun səsi eşidilir. Şair yazır ki, sanki, bu nəğmə deyirdi ki, qəmi unudun və bu zaman hamı fikrə gedir, o səsi dinləyir. Şair fikrini belə yekunlaşdırır: Coşub bir-birinə dedi min könül: Hamıtək ölümə məruz Bülbülü Oxuyub dəfn edir ölümsüz Bülbül. 86 Əli Kərim 91 Əli Kərimin sənətlə bağlı “Heykəl və insan” adlı maraqlı bir şeiri də vardır. Şair yazır ki, “O günlərlə, ay- larla işlədi. Demədi li, əlim, qolum yoruldu. Çünki sənət- kar idi, Daşdan insan yonurdu”. Heykəlin üzündən artıq ifadələri, lazımsız kədəri qəlpə-qəlpə qoparır, heykəlin üzünə məğrurluq, əzəmət həkk edirdi. Heykəl dəyişdikcə, o özü də dəyişilirdi: üzü də, gözü də dəyişir, alnındakı qırışlar açılır, baxışları sənət alovuyla yanırdı. Heykəli gözəlləşdirdikcə, heykəl də onu gözəlləşdirirdi: Heykəl insana döndükcə, insan sevincindən heykələ döndü. Gördü onun yanında onu yaradan bir heykəltəraş var. Sonra hər ikisi dost kimi Şəhəri gəzməyə çıxdılar. 87 Əli Kərimin sənətə, sənətkarlara həsr olunmuş şeir- ləri az da olsa, həcmcə yığcam da olsa, bədii dəyəri, məna tutumu etibarilə qiymətlidir. Əli Kərim şairlərə çox şeir həsr etməsə də, şairlər ona çoxlu şeirlər həsr etdilər və bu günün özündə də ona şeirlər yazılır. Sona Xəyal 92 ƏDƏBİYYAT SİYAHISI 1.Əli Kərim “İki sevgi”, Bakı-1960, səh. 59. 2.”Kommunist”, 1959, 8 aprel, səh. 3. 3.Əli Kərim “İki sevgi”, Bakı-1960, səh.6. 4.”Ədəbiyyat və incəsənət”, 1953, 6 iyun, sən. 3. 5.Əli Kərim “İki sevgi”, Bakı-1960, səh. 7-8. 6.”Azərbaycan gəncləri”, 1957, 22 dekabr, səh. 3. 7.Əli Kərim “İki sevgi”, Bakı-1960, səh.14-15. 8.”Kommunist”, 1959, 8 aprel, səh. 3. 9.”Bakı”, 1961, 13 aprel, səh.3. 10.”Ədəbiyyat və incəsənət”, 1959, 4 aprel, səh.3. 11.”Azərbaycan”, 1961, N 3, səh.220-221. 12.”Azərbaycan gəncləri”, 1955, 14 oktyabr, səh. 3. 13.”Azərbaycan”, 1965, N-12, səh. 9. 14.Əli Kərim “Həmişə səfərdə”, Bakı-1963, səh. 2. 15.Yenə orada, səh.23-24. 16.Yenə orada, səh.32. 17.”Ədəbiyyat və incəsənət”, 1964, 11 yanvar, səh. 2. 18.Əli Kərim “Qızıl qanad”, Bakı-1965, səh.22. 19.”Azərbaycan”, 1958, N-1, səh. 210. 20.”Azərbaycan gəncləri”, 1957, 2 avqust, səh.3. Əli Kərim 93 21.”Kommunist”, 1959, 8 aprel, səh.3. 22.”Bakı”, 1961, 13 aprel, səh.3. 23.”Ədəbiyyat və incəsənət”, 1969, 5 iyul, səh. 15. 24.Yenə orada. 25.Yenə orada, 26.Yenə orada. 27.Yenə orada. 28.”Ədəbiyyat və incəsənət”, 1969, 6 sentyabr, səh.12. 29.“Əli Kərim” (Xüsusi buraxılış), Bakı-2001. 30.”Şəhriyar” qəzeti, 1997, 19-25 iyun, səh. 4. 31.Əli Kərim “Qaytar ana borcunu”, Bakı-1970, sən. 6. 32.Yenə orada, səh. 32. 33.”Ədəbiyyat və incəsənət”, 1970, 14 fevral, səh.7. 34.Əli Kərim “Qaytar ana biorcunu”, Bakı-1970, səh. 87-88. 35.”Azərbaycan”, 1970, N-6, səh.100-101. 36.Əli Kərim “Qaytar ana borcunu”, Bakı-1970. səh. 134. 37.”Ədəbiyyat və incəsənət”, 1970, 14 fevral, səh. 7. 38.”Ulduz”, 1970, N-6, səh. 40. 39.Əli Kərim “Qaytar ana borcunu”, Bakı-1970, sən.168. 40.”Ədəbiyyat və incəsənət”, 1971, 13 fevral, səh. 14. 41.Əli Kərim “Qaytar ana borcunu”, Bakı-1970, səh170-171. 42.”Kommunist”, 1971, 20 fevral, səh.4. 43.Əli Kərim “Uşaqlar və ulduzlart”, Bakı-1971, səh.5. 44.”Azərbaycan gəncləri”, 1971, 7 dekabr, səh.4. 45.”Ədəbiyyat və incəsənət”, 1971, 6 noyabr, səh.15. 46.Əli Kərim “Səfərdən sonra”, Bakı-1972, səh.2. 47.Yenə orada, səh.36. Sona Xəyal 94 48.Əli Kərim “Seçilmiş əsərlər”, 2 cilddə. Bakı-1994, 1 cild, səh.5. 49.Yenə orada, səh.382. 50.”Ulduz”, 1976, N-6, səh.41; 44. 51.Əli Kərim “Pillələr”, Bakı-1978, səh.3. 52.Əli Kərim “Pillələr”, Bakı-1987, səh. 5-6. 53.Əli Kərim “Qayıt”, Bakı-1983, səh.14. 54.Yenə orada, səh.141. 55.Əli Kərim “Mavi nəğmənin sahilində”, Bakı-1991, səh.6. 56.“Ədəbiyyat və incəsənət” 1969, 26 iyul, səh. 10. 57.”Azərbaycan gəncləri”, 1969, 15 aprel, səh. 4. 58.Əli Kərim “Neyləyim, şeir ilə dərd söyləyirəm”, Bakı- 1999, səh.16. 59.Yenə orada, səh. 9. 60.”Ədəbiyyat və incəsənət”, 1953. 61.”Azərbaycan”, 1958. 62.İsa İsmayılzadə “... 63.Əli Kərim “Səfərdən sonra”, Bakı-1972, səh.157. 64.Əli Kərim “Qızıl qanad”, Bakı-1965, səh.11. 65.Əli Kərim “Seçilmiş əsərlər”i, 1 cild, Bakı-1974, səh.349. 66.Əli Kərim “Səfərdən sonra”, Bakı-1972, səh.56. 67.Əli Kərim “Seçilmiş əsərlər”, 1 c. Bakı-1974, səh.146. 68.Əli Kərim “Neyləyim şeir ilə dərd söyləyirəm”, Bakı- 1999, səh.21. 69.Əli Kərim “Səfərdən sonra”, Bakı-1972, səh.82. 70.Əli Kərim “Qızıl qanad”, Bakı-1965, səh.111. Əli Kərim 95 71.Əli Kərim “Səfərdən sonra”, Bakı-1972, səh.14. 72.Əli Kərim “Qayıt”, Bakı-1983, səh.126. 73.Əli Kərim “Seçilmiş əsərlər”, Ic.Bakı-1991, səh.85. 74.Yenə orada, səh.87. 75.Yenə orada, səh.89. 76.Yenə orada, səh.90. 77.Yenə orada, səh.92. 78.Əli Kərim “Səfərdən sonra”, Bakı-1972, səh.29. 79.Əli Kərim “Seçilmiş əsərlər”, Ic. Bakı-1974, səh.292. 80.Əli Kərim “Qayıt”, Bakı-1983, səh.56-57. 81.Əli Kərim “Seçilmiş əsərlər” Ic. Bakı-1974, səh.251. 82.Əli Kərim “Seçilmiş əsərlər”, Ic. Bakı-1991, səh.95. 83.Əli Kərim “Qayıt”, Bakı-1983, səh.126. 84.Əli Kərim “Qaytar ana borcunu”, Bakı-1970, səh.48. 85.Yenə orada, səh.50. 86.Yenə orada, səh.52. 87.Əli Kərim “Səfərdən sonra”, Bakı-1972, səh.38 Sona Xəyal 96 “МЦАСИРЛЯРИМ” СЕРИЙАСЫНДАН ОЛАН КИТАБЛАР № Китабын ады йазылдыьы тарих Чап тарихи 1. Маилин цнваны вятяндир 1995 1995 2. Рясул Рза (йарадыъылыьы ясасында) 2001 2003 3. Анланылмамаг дярди (Анарын йарадыъылыьы ясасында) 2003 2003 4. Ъабир Новруз (йарадыъылыьы ясасында) 2003 2004 5. Дцнйа мяним, дцнйа сянин, дцнйа щеч кимин (Мяммяд Араз йарадыъылыьы ясасында) 2003 2003 6. Ниэар Ряфибяйли (йарадыъылыьы ясасында) 2003 2003 7. Елчин (йарадыъылыьы ясасында) 2003-2004 2006 8. Яли Тудя (йарадыъылыьы ясасында) 2004 2011 9. Чинэиз Ялиоьлу (йарадыъылыьы ясасында) 2004 2004 10. Зейнал Хялил (йарадыъылыьы ясасында) 2004 2010 11. Вагиф Сямядоьлу (йарадыъылыьы ясасында) 2004-2005 2006 12. Фцзули ядяби мяълиси вя Щаъы Маил 2004-2005 2005 13. Фикрят Гоъа (йарадыъылыьы ясасында) 2005 2006 14. Адил Бабайев (йарадыъылыьы ясасында) 2005 – 15. Габил (йарадыъылыьы ясасында) 2005 2006 16. Ващид Язиз (поезийасы ясасында) 2005-2006 2010 17. Яли Кярим (poeziyası ясасында) 2006 2011 18. Няриман Щясянзадя (йарадыъылыьы ясасында) 2007 – 19. Самят Ялизадя (йарадыъылыьы ясасында) 2006-2008 2008 20. Шащид Щябибуллайев 2010-2011 Əli Kərim 97 SONA XƏYALIN QISA TƏRCÜMEYİ-HALI Sonaxanım Həmid qızı Hadiyeva 1961-ci il iyunun 19-da Bakının Maştağa qəsəbəsində anadan olub. 1976-cı ildə 255 saylı səkkizillik məktəbi, 1978-ci ildə 187 saylı orta məktəbi bitirib. 1981-ci ildə Bakı 1 saylı Tibb Məktəbinin mamalıq şöbəsini, 1991-ci ildə BDU-nun biologiya fakültəsini bitir- miş, 1986-88-ci illərdə İxtiraçılıq İnstitutunda, 1995-1999- cu illərdə Elmi-Tədqiqat Əkinçilik İnstitutunun aspirantu- rasında (qiyabi) təhsil almışdır. Tibb məktəbində oxuyarkən, 1979-cu ilin sentya- brında 7 saylı Birləşmiş Şəhər Xəstəxanasının laboratoriya şöbəsinə işə qəbul edilmişdir. Tibb Məktəbini bitirdikdən sonra xəstəxananın cərrahiyyə şöbəsinə tibb bacısı vəzifə- sinə keçirilmiş və altı aylıq anesteziya və reanimatologiya kursuna göndərilmişdir. Bir müddət cərrahiyyə şöbəsində çalışmış, yenidən laboratoriya şöbəsinə böyük laborant vəzifəsinə keçirilmişdir. Kliniki, biokimyəvi, seroloji la- boratoriya kurslarında təkmilləşmişdir. Qiyabi təhsil aldıq- dan sonra bir il laboratoriya həkimi işləmiş sonra həmin laboratoriyaya müdir vəzifəsinə təyin olunmuş və beş il bu vəzifədə çalışmışdır. İki il tədris-istehsalat kombinatında IX-X siniflərə tibb bacısı kursunu tədris etmiş və daha sonra Maştağa Mədəniyyət Evindəki ikillik tibb kursunu aparmışdır. Xəstəxanada işlədiyi on yeddi il ərzində dəfə- lərlə müdiriyyətin, rayon səhiyyə şöbəsinin, rayon icraiyyə komitəsinin və rayon komsomol komitəsinin fəxri fərman- Sona Xəyal 98 ları ilə təltif edilmişdir. Beş il xəstəxana komsomol təş- kilatının katibi, daha sonra həmkarlar təşkilatının sədri vəzifələrində çalışmışdır. İşlədiyi müddətdə bir sıra qəzet və jurnallarda elmi-publisistik, tibbi-bioloji yazıları, ha- belə elmi hekayələri çap olunmuşdur. Hal-hazırda Mə- həmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda böyük elmi işçi vəzifəsində çalışır, elm tarixi ilə məşğuldur. * * * Qarabağ münaqişəsi başlandıqda hərəkata qoşul- muş, bir sıra qadın təşkilatlarında qaçqınlarla iş aparmış, bir sıra yardımların təşkilində iştirak etmiş, dəfələrlə cəb- hə bölgələrinə getmiş, qaynar nöqtələrdə belə, əsgərlərlə görüşmüş, bir müddət könüllü hərbi qospitalda labora- toriya həkimi kimi çalışmışdır. Həmin müddətdə müxtəlif qəzetlərdə vətənpərvərlik mövzusunda onlarla publisistik məqalələri çap olunmuş, «Maştağadan Qarabağa bir yol vardı gedərgəlməz» adlı kitabını yazmışdır. 1992-ci ildə ikillik Jurnalist Sənətkarlığı İnstitutunu bitirmiş və 1993- cü ildə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinə üzv qəbul olun- muşdur. Maştağa Mədəniyyət Eivndə Gənc jurnalistlər dərnəyi təşkil etmiş və onun rəhbəri olmuşdur. «Murov- dağ», «Paklıq» və «Vətən həsrəti» qəzetlərində müxbir işləmiş, hal-hazırda «Respublika» qəzetinin əməkdaşıdır. * * * Sona Xəyal 12 yaşından şeir, 14 yaşından hekayə yazmağa başlayıb. 1987-ci ildə Maştağa Mədəniyyət Evin- də Novruz Gəncəlinin təşkil etdiyi Səməd Vurğun poeziya Əli Kərim 99 klubunun üzvü olub və həmin il «Azərbaycan gəncləri» qəzetində Novruz Gəncəlinin «Yaradıcılıq iradə tələb edir» adlı «Uğurlu yolu» ilə birlikdə ilk şeiri dərc olunub. 1993-cü ildə «Aç qapını gəlim, dünya» adlı ilk şeir- lər kitabı çap olunub. Həmin il Maştağa Mədəniyyət Evin- də «Maştağa şairlər məclisi»ni təşkil edib, məclisin sədri olub. 1994-cü ildə «Məcməüşşüəra» ədəbi məclisinin üzvü olub və elə həmin ilin dekabrında Hacı Maillə birlik- də «Füzuli ədəbi məclisi»ni təşkil edib, məclisin katibi olub. 1995-ci ildə Füzuli məclisinin nəzdində Maştağa qəsəbəsində «Şəfai», Bakıxanov qəsəbəsində «Qüdsi» və I Zabrat qəsəbəsində «Vahid» ədəbi məclislərini təşkil edib. 1996-jı ildə Məhəməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutuna işə qəbul olunub və XIX əsrin dəyərli şairlərindən «Mirzə Əbdülxaliq Yusifin həyat və yaradıcılığı» mövzusunda namizədlik işi yazıb. Sonralar II Zabrat qəsəbəsində Mə- dəniyyət Evində «Yusif» ədəbi məclisini təşkil edib və ona rəhbərlik edib. Hacı Mailin vəfatından sonra Füzuli ədəbi məclisini bərpa edib. Amma məclis davam etməyib. 2000-ci ildə ustadına verdiyi sözə əməl edərək «Divan» bağlayıb. 2005-ci ildə həmin divandan seçilmiş 101 qəzəl daxil edilmiş «Qəzəllər» kitabı nəşr olub. Nəhayət: Maşta- ğada «Bakı şairlər məclisi»ni yaradıb, əruz vəznli şeirin inkişafı üçün bakılı şairləri bir araya gətirmək istəyib, yenə alınmayıb, bir müddətdən sonra məclis dağılıb. Bü- tün bunlardan sonra məclislərdən yığışıb. Əlyazmalar İnstitutunda ciddi tədqiqat işi ilə məşğul olmağa başlayıb. Bir-birinin ardınca bakılı şairlərin şeir kitablarını nəşrə hazırlayıb və klassik şeirlə bağlı iyirmiyə yaxın təlif və Sona Xəyal 100 tərtib kitabları nəşr olunub. Qəzet və jurnallarda, eləcə də konfrans materiallarında klassik şeirlə bağlı iki yüzdən artıq məqaləsi çap olunub. * * * 1993-98-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin filo- logiya fakültəsində axşam, 2004-06-cı illərdə Bakı Slav- yan Universitetinin magistiraturasında qiyabi təhsil alıb, 1997-98-ci dərs ilində 255 saylı orta məktəbdə biologiya və dil-ədəbiyyat fənlərini tədris edib. 1998-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv qəbul edilib. Yazıçıların XI qurultayına nümayəndə, qu- rultaydan sonrakı plenumda Yazıçılar Birliyinin «İrs» ko- missiyasının sədri seçilib. Altı il müasir ədəbiyyatın təd- qiqi ilə məşğul olub və «Müasirlərim» seriyasından iyir- midən artıq monoqrafiya yazıb. Yaradıcılığı bir sıra mü- kafat və diplomlarla qiymətləndirilib. Dövri mətbuatda çağdaş yazıçılar haqqında məqalələrlə çıxış edib. «İrs» ko- missiyasının işi kimi dünyasını dəyişmiş şairlərlə bağlı xatirə kitabları və «Yüzilliklər» silsiləsindən toplular üzə- rində çalışır. Prezident mükafatçısıdır. 2003-cü ildə Akademiyada qadın alimləri birləş- dirən və onların elmi fəaliyyətinin tədqiqi və təbliği ilə məşğul olan «Nigar» elmi-ədəbi məclisini yaradıb, hal- hazıra qədər onun sədridir. 2009-ъу илдя «Эянъ гялям» ядяби бирлийини йарадыб, щал-щазырда онун сядридир. Əli Kərim 101 MÜNDƏRİCAT Ön söz …………………………………………………………………………………… 3 Əli Kərim poeziyasının cazibəsi ………………………………………… 5 Həqiqətə söykənən, sevgilərə bələnən poeziya ……………... 60 “Vüqarla sevirəm” ……………………………………………………………... 63 “Pislərin gülüşü yaxşı adamların ağlamasıdır” …………..…… 68 “Səninki şeirdir, səninki sənət” ………………………………………… 81 Sona Xəyal 102 Sona Xəyal. Əli Kərim (yaradıcılığı əsasında). Bakı, ____ 2011, 102 səh. Bilgisayar tərtibi və dizayn: Sevinc Hüseynzadə Korrektor: Ülviyyə Bahir Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|