Microsoft Word lord talibzadeh doc
Yüklə 292,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qoydu hərirü ətləsi, girdi əbavü şalinə» Seyid İmadəddin Nəsimi
- «Bu ərusi-dünya kim gah al geyər, gah da yaşıl, Al ilən aldar səni, olmaya kim aldanasan!».
- “yetdi ömrün axirə, sən bir Nəbati bilmədin, kimdi bu gözdən baxan, ya dildə bu güya nədir”
112 birbaşa onun fiziki qüsuru, yoğunayaqlı olması ilə əlaqəlıəndirir. Bədən naqisliyi onun nəslinə genetik şəkildə mənsub bir keyfiyyətdir. Edipin babası (Labdak) çolaq, atası (Laiy) solaxay idi. Bu, xtonikliyin dəf ediməsi ilə bağlı bir məsələ kimi çözülür. Bu haqda ətraflı bax: Levi-Sross K. Strukturnaya antropologiya. - M.: Nauka, 1985. 21 Yelena “İliada”nın əsas qadın personajlarından biridir, Sparta çarı Menelayın arvadıdır, gözəllikdə tayı bərabəri yoxdur. Troya hökmdarı Priamın oğlu Paris Yelenaya vurulur və onu Afroditanın köməyilə qaçırır. Onda Menelayın qardaşı Miken çarı Aqamemnon yubanmadan Troya ilə savaşa girişir. Əslində, Yelena tanrı Zevsin hiyləsinin qurbanıdır. Çünki bu müharibəni Zevs ona görə düzüb-qoşub ki, Axillesi (özünün qorxu kabusunu) öldürsün. 22 Averintsev S.S. Poetika rannevizantiyskoy literaturı. - M.: 1977. - c.80 23 Kuzanskiy N. Soç. v 2-x tt. - M.: Nauka,1979. - s.153. 1998-2008-ci illər KƏPƏNƏK və ya təfsiri-şərhi-hali NƏSİMİ (filoloji fantaziyalar) «Buldu Nəsimi çün səni, keçdi qamudan, ey sənəm, Qoydu hərirü ətləsi, girdi əbavü şalinə» Seyid İmadəddin Nəsimi İpəklə atlasın əba və şala dəyişdirilməsi bir cünunluq, dərvişlik, adi sadəlövhlük əlaməti, yoxsa daha ayrı nə? Və buna dəyərmi heç? Nəyisə geyinmək 113 üçün soyunmaq gərək. Bu, haqq aşiqlərinə nə yaraşan iş? Geyinib soyunmaq da bir oyunmu, yahu? Yəni bu da bir quş dilidir, “bunu Süleyman bilir ancaq?” Sual etməyinə lüzum yox ki... onsuz da “aşikarədir”. Libas Nəsimidən ötrü rəmzdir, bildiricidir, onun bir sıra mürəkkəb fikir oynatmalarının cövhərini açıqlayan və bu məna-cövhərə birbaşa plastik materialdan görkəm verən obrazdır. Başqa sözlə, Nəsimi geyim vasitəsilə öz fikrinin şəklini çəkir, onu məkan içrə formaya salır, “rəngləyib” görükdürür. «Bu ərusi-dünya kim gah al geyər, gah da yaşıl, Al ilən aldar səni, olmaya kim aldanasan!». Nəsimi poeziyasında libas dəyişgənlik və ötərilik simvoludur, dünyəvi yalanın, bir-birini fasiləsiz əvəzləyən oyun və aldanışların təzahür elementidir, fantastik emosionallığa malik bədii işarədir. Əgərçi belə olmasaydı, Nəsimi dünyanı da al və yaşıl geyimli rəsm etməzdi ki? Hərçənd... hər geyinməyin də bir soyunmağı var axı? İnsan dünyaya çılpaq gəlir və yalnız sonradan geyinir. Geyinib də soyuqdan qorunur, abıra minir, ictimailəşir, sosial varlıq statusu alır, mədəniyyətlə tənzimlənən əlaqələr sisteminə daxil olur. Əks təqdirdə, cəmiyyət onu qəbul etməyəcək. İctimai məkanda çılpaq görünməyi mədəniyyət normaya sığmayan tüfah bir iş sayır... və buna bilmərrə qadağa qoyur. Toplum içrə çılpaq bədən söyüşdən də betərdi: hamı ona nümayişkaranə şəkildə ikrahla yanaşır. Halbuki bu bədəndən hamıda var. Geyim insanın təbiətdən mədəniyyətə qədər getdiyi yolun əyani görükdürücüsüdür. Mədəniyyətə rəsmən elan edilməmiş vəsiqə “geyim” adlanır. Haradasa belə demək mümkündür ki, mədəniyyət geyimdən, geyinmək prosesinin və şakərinin özündən başlanır. Bunların hamısı düz... və mübahisəsiz. Lakin bir məsələni heç cür unutmaq olmaz. Yəni insannın geyinmək tələbatı maskalanmaq, 114 məxfiləşmək, gizli qalmaq istəyi kimi də yozulmağa caiz. Geyim bədənin maskasıdır: çünki bədən üz kimi mimika ilə qoruna bilmir. Bu baxımdan çılpaq bədən aldatmaq iqtidarında deyil. Ona görə də geyim bədən defektlərinin, qüsurlarının örtüyüdür, maskasıdır. “Soyunmaq” isə içəridə olanı üzə çıxarmaq, birbaşa gözə görünməyəni faş eləmək, sirri aşkarlamaq, maskanı tullamaq, örtüyü atmaq mənalarını da özündə ehtiva etməyə qabil bir anlam. Müsəlman Şərqinin düşünərlərindən bəziləri hətta adi insan dərisini də geyim, maska qismində görməyə meyilli idilər. Seyid İmaməddin Nəsimi bütün ömrü boyu özündən sıçramaq, ayrılmaq, qopmaq arzusunda bulunmuşdu... və burada qəribə heç nə yox. Çünki hal əhli üçün bu, xarakterik bir ovqat. Özündən çıxıb, kənarlaşıb özünə baxmaq, öz gözlərindən öz içinə boylanmaq, dərinin altına varıb öz bədəninə tam şəkildə nüfuz eləmək, orada rahatlanmaq, “ərimək”, “qərq olmaq” marağı, istəyi ariflərdən ötrü həmişə dadlı bir intellektual oyuna bərabər sayılıb. Bu tövr virtual cəhdlərdən usanan Nəbati məyuslaşıb da demirdi ki, “yetdi ömrün axirə, sən bir Nəbati bilmədin, kimdi bu gözdən baxan, ya dildə bu güya nədir?” Virtual dünyanın plastik görkəmi insanın öz içinə səyahətinin, gəzintisinin inikasıdır. Kamil insanın özünü bütöv, harmonik varlıq kimi dərk etməsinin yolu burdan keçir. Virtual gerçəklik insanın iç dünyasının gerçəkliyidir. Təbii ki, bu gerçəkliyi də öz içində kəşf etmiş insan üçün artıq sirri bəyanə gəlməyən heç bir nəsnə qalmır. Mən çox fikirləşmişəm: görəsən necə olub ki, dərinin soyulması kimi son dərəcə işgəncəli bir cəza tədbiri məhz Nəsimi şəxsiyyəti ilə bağlı aktuallaşıb? Nəsimini edam etməyə ayrı bir üsul tapılmırdı bəyəm? Niyə Misir sultanı əl-Müəyyəd hərlənib, fırlanıb elə bu sadist cəza formasının üstündə dayanıb? Əgər Nəsiminin dilini kəssəydilər, qurğuşunu əridib boğazına töksəydilər, deyərdim ki, yeri var. Çünki o, məhz “ənəlhəq” söyləyən dilinin ucbatından kafir, Yüklə 292,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|