Microsoft Word M. Gogacz Platonizm I arystotelizm
Yüklə 493,7 Kb. Pdf görüntüsü
|
45 Syrii (Resaina, Kinnesrin). W Syrii wykłada się Arystotelesa. Dokonano też przekładu jego dzieł z greckiego na syryjski. W roku 622 powstaje islam i wypiera chrześcijaństwo. Szkoły filozoficzne upadają. W IX wieku kalif al-Mamun zarządza gromadzenie pism Arystotelesa. Rozsyła skrybów po swym imperium, wzywa uczonych syryjskich i arabskich do Bagdadu. Zakłada Instytut Tłumaczeń. Teksty Arystotelesa z syryjskiego lub z greckiego przekłada się na arabski. Skrybowie znajdują także inne teksty filozoficzne, np. wypisy po syryjsku z IV-VI Enneady Plotyna oraz z Isagogi Porfiriusza. Autorem tych wypisów jest syryjski mnich Johannan z Euphemia. Na język arabski przekłada wypisy około roku 840 chrześcijanin Ibn Abdallah Naima pod nazwą Teologia Arystotelesa. Dodajmy, że przekładu Teologii Arystotelesa na łacinę dokonuje Wilhelm z Moerbeke. Podkreślmy, fragmenty tekstów Plotyna i Porfiriusza zostają przypisane Arystotelesowi pod nazwą Teologia Arystotelesa. W języku syryjskim dokonano też streszczenia środkowej części Elementów
arabskiego przekładu, w Instytucie Tłumaczeń w Toledo Avendauth (Dawid syn Dawida) przed rokiem 1187 skomponował po arabsku tekst, składający się z tych 32 twierdzeń i krótkich komentarzy do każdego twierdzenia, nazwany Arystotelesa księga o przyczynach. Na łacinę, także przed rokiem 1187, tekst przetłumaczył w Toledo Gerard z Kremony. Mediewiści dyskutują, czy tekst Księgi o przyczynach powstał dopiero w XII wieku w Toledo, czy też już w IX wieku w Bagdadzie. Nie ulega wątpliwości, że syryjskie streszczenie dzieła Proklosa znajdowało się w bibliotekach arabskich i że przed rokiem 1187 jest w Toledo arabski tekst Arystotelesa Księgi o
Oprócz Gerarda z Kremony bardziej znanymi tłumaczami w Toledo są Dominik Gundisalwi i Robert Groseteste. Księga o przyczynach jako tekst Arystotelesa oddziaływa na filozofię średniowieczną. W XIII wieku Tomasz z Akwinu odkrywa, że jest to uzupełniony komentarzami tekst Proklosa. Arabowie więc łączą już w Bagdadzie myśl Plotyna z myślą Arystotelesa sądząc, że jest to pełna metafizyka Arystotelesa. Filozofowie średniowieczni, zarówno arabscy w Toledo, jak i łacińscy w Paryżu, przyzwyczajeni do propozycji metafizycznych z 46 Bagdadu, uczą się metafizyki z Księgi o przyczynach jako metafizyki Arystotelesa, dodając do połączenia myśli Plotyna z myślą Arystotelesa teraz myśl Proklosa. Tomasz z Akwinu wie, że Teologia Arystotelesa jest tekstem Plotyna i Porfiriusza. Wie także, że Księga o przyczynach przekazuje myśl Proklosa. Nie wie jednak tego ani Albert Wielki, nauczyciel Tomasza, ani wykładający w Paryżu po śmierci Tomasza Roger Bacon, który zresztą akceptuje potępienia z roku 1277 i zastępuje metafizykę propozycjami fizyki jako filozofii kosmosu. Fizyce wyznacza zadanie zajmowania się realnie istniejącymi bytami, także wykazywania istnienia Boga. Metafizyce pozostawia badanie tego, co myślane i ogólne. Wywoła to z czasem głęboką niechęć do metafizyki i pełne zaufanie do fizyki, nazywanej dziś naukami przyrodniczymi. Nauki te w XIX wieku wyparły z zespołu nauk wszelką filozofię, a z obszaru swego przedmiotu, zresztą słusznie, usunęły temat Boga. Temat Boga, człowieka, prawdy, dobra, miłości, wiary stał się przedmiotem wyłącznie aksjologii, treścią zdań o sensie tylko emocjonalnym, to znaczy pozbawionym sensu poznawczego. 4.2. Dominowanie tematu przyczyn zewnętrznych a) Aspekty historyczne Pierwszą postacią arystotelizmu, znanego filozofom Europy, jest arystotelizm neoplatonizujący, wynikający z przypisania Arystotelesowi tekstów Plotyna, Porfiriusza i Proklosa. Arystotelizm ten zaczął oddziaływać na Europę w początkach XI wieku. Zaczął też poszerzać, uzasadniać lub przemieniać tradycję platońską. Poszerzanie polegało na tym, że w metafizykę kosmosu jako układu procesów wbudowano teorię wewnętrznych przyczyn podmiotu procesów. Te podmioty przestały być tylko odległością lub podobieństwem. Stały się wewnętrznie określone. Uzasadnianie polegało na znajdowaniu w neoplatonizującym arystotelizmie wątków właśnie neoplatońskich i na uznawaniu ich za słuszne, gdyż potwierdzone autorytetem Arystotelesa. Przemienianie sprowadzało się do uwyraźniania roli możności-materii w zespole przyczyn wewnętrznych bytu jako głównej myśli Arystotelesa i do zmniejszania w tym arystotelizmie roli wątków neoplatońskich. Nie dotyczy to św.
47 Tomasza z Akwinu, gdyż nie przejął on ani tradycji platońskiej, ani arystotelesowskiej. Raczej precyzując swoje myślenie ujęciami platońskimi i arystotelesowskimi inaczej niż w tych tradycjach ujął byt. Arystotelizm neoplatonizujący zaczął oddziaływać w początkach XI wieku na Europę średniowieczną i chrześcijańską. Łącząc średniowiecze i chrześcijaństwo E. Gilson uważał za początek średniowiecza pojawienie się chrześcijaństwa, a koniec średniowiecza widział w panteizujących lub ateizujących tendencjach XV wieku. Wielu jednak mediewistów przyjmuje, że średniowiecze pojawia się po upadku kultury greckiej i rzymskiej w V wieku i trwa do wieku XV, a w niektórych nurtach filozoficznych aż do wieku XVII. Przemijającą kulturę grecką utrwala w swych przekładach Boecjusz, ponadto Kasjodor w dziele Encyklopedia. Uczeni wczesnego średniowiecza zastają więc w swych bibliotekach na przełomie V i VI wieku Organon Arystotelesa w przekładzie Boecjusza, fragment Timajosa (17A- 53C) Platona w przekładzie Cycerona i Chalcydiusza, dzieła św. Augustyna, encyklopedię Marcjana Capelli i Kasjodora. (W VII wieku pisze encyklopedię Izydor z Sevilli, a w VIII wieku Będą Venerabilis). W VII wieku papież Grzegorz mianuje Augustyna z Bretanii biskupem Canterbury i wysyła mu książki. E. Gilson sądzi, że były to łacińskie Grammatica, gdyż w Canterbury oraz w innych szkołach biskupich i w opactwach uczono metryki, prozodii, retoryki, arytmetyki, astronomii, prawa. Pierwsze teksty średniowiecza zawierając cytaty z Wergiliusza, Juwenalisa, Horacego wskazują na zależność od św. Augustyna, Kasjodora i Izydora z Sevilli. Pierwsi średniowieczni pisarze w Anglii z przełomu VII i VIII wieku to Aldhelm z Malmesbury, Winfrid-Bonifacy i Będą Venerabilis. W VIII wieku Karol Wielki gromadzi na swym dworze uczonych, wśród których Alkuin z Yorku w Anglii jest głównym inspiratorem tworzenia w Europie łacińskiej kultury chrześcijańskiej. Kieruje szkołą pałacową, w której pojawiaj ą się jej pierwsi wybitni uczniowie: Fredegisus i Hraban Maur. Ich teksty i teksty uczniów Fredegisusa i Hrabana Maura wyznaczają problematykę filozoficzną, którą Europa do dzisiaj kontynuuje: problem tworzywa i powstania bytów, problem preegzystencji dusz, problem znaku i oznaczonej nim rzeczywistości, problem pojęć ogólnych, problem związku między wiarą i rozumem, granicy między teologią i filozofią. Yüklə 493,7 Kb. Dostları ilə paylaş:
|