Microsoft Word M?h?mm?d Aranl?

Ömürdən düşən yarpaqlar 
 
189
MollaMəşi: Belə olmaz əmiqızı, ədəbin-ərkanın olsun, 
qonağın  qarşısında  belə  olmaz.  Tərbiyə  yaxşı  şeydir! 
(Məşi təkbir deyir)               
Xavər:  Qarşıdan  məktəb  gəlir,  uşaqların  nə  geyimləri 
var, nə kitab dəftərləri. Sən aşdan, plovdan danışırsan. 
Sənin  öyrəndiyin  Qurani-Kərim  özünə  qənim  olsun! 
Dəlləkxanan başına dəysin.(Qapıdan çıxır)          
 Molla  Məşi:  Ay  Xavər,  imkan  ver,  bir  tikə  loxmanı,  
quru çörəyi rahat yeyək qoysana! A zalımın qızı, gəlib 
bu  dolmuş  külqabını  boşaltsana.  (Qalxır,  əsəbi  halda 
otaqda gəzişir)                
Mizi:  Əə  Məşi,  bu  qədər  uzunçuluq  nəyə  lazımdır? 
Deyəcəyini  de,  mən  bilim!  Bir  də  ki,  niyə  mənimlə 
getməlisən? (Səbri tükənmiş halda soruşur)                                          
Molla  Məşi:  Mizi, biz bir-birimizin halını əhvalını bi-
lirik.  Soruşursan  hara  gedəcəyəm,  bu  nə  sualdı?  Sən 
məni hara səsləsən, gedərəm. Dost dostun karına gəlsin  
gərək.  (Fikirlər  içində,  özü-özünə  danışırmış  kimi, 
otaqda var-gəl edir) 
Mizi:  Axır ki,  günü belə bada verdik, gedirəm. Ancaq 
bəxtini çağır ki, gedim görüm xəstəliklə çarpışan Key-
vəninin (xanımın) əhvalı  səhərkindən  yaxşıdır  (Gedir)                           
Molla Məşi: Mizi, dönə-dönə soruşursan ki, hara gedi-
rik,  niyə  gedirik?  Əə,  bizim  başqa  ölkələrə  gedəsi  im-
kanımız  var?  Biz  qəfəsdə  yaşayan  quşlar  kimi  yaşa-
yırıq.  Komunistlər  ölkəni  elə  parçalamayıb  ki,  üstəlik 
elə günə salmayıb ki, ayağını necə çölə atasan? Burdan 
Bakıya gedirsən yoxlama, qayıdırsan, yoxlama. (Sərhəd 
boyu yoxlama məntəqələrini nəzərdə tutur)                                      
Mizi:  Salamat  qal,  mən  getdim.  Harda.  Nə  vaxt,  saat 
neçədə görüşək? Vaxtı dəqiq təyin et. (Görüşərik)                  
 

---

Məhəmməd Bəylər Aranlı  
 
190
Molla Məşi: Səhər saat doqquzda, mənim dəllək dükanı-
mın qabağında. Allah əmanəti get! Bacıya məndən salam 
söylə.  Uşaqlara  məndən  salam  söylə,  inşallah,  əmiləri 
səfərdən  qayıdanda,  hər  birinə  ayrı-ayrı  pay  göndərər. 
(Təkbir söyləyir)                    
Mizi:  Elə  olsun  ki,  Məşi,  mən  gələndə  yubanmayaq. 
Vaxtı boşa verməyək, indidən yır-yığış elə ki, səhərə ha-
zır olasan! (Gedə-gedə gülür)             
Molla  Məşi:  (Səhər  saat  doqquzdur,  dəllək  dükanında-
dır, fikirlər, xəyallar içində boğulub, təkbir söyləyir, şü-
kür-səna edir)  Aha, gəldin, Mizi, çox şadam.    
Mizi:  Məşi, sən doğurdan da, Allah adamısan. Dünənki 
görüşümüzdən,  dərmandan  sonra,  getdim  gördüm  ki, 
Keyvəni dik-dik dingildəyir. Elə bil, ölən bu deyilmiş.  
Molla  Məşi:  (Dəllək  dükanındakı  “Sandıq  ədəbiyyatı”- 
nı götürüb vərəqləyir, dodağının altında mızıldayır, təzə-
dən yerinə qoyur”)  Mizi, canın haqqı, burda elə fikirlər, 
elə  təşbehlər  var  ki,  oxusan,  qardaşına  min  əhsən,  min 
əhsən deyərsən. (Qürurlanmış halda qalxır)               
Mizi:  Əə,  dur,  tez  dur  çıxaq.  Üz-baş  vurduran  olar, 
gecikərik.  Sən  adam  gördün,  əlindən  boşlayan  deyil-
sən.Vay mənim halıma, o da, mənim günümə düşər (Hər 
ikisi gülür, qalxırlar) 
Molla Məşi: Mizi, əhsən sənə, min əhsən! Varam sənin-
lə, vallah,  varam. Əə, sənin əlindəki “Meşin zənbil” çox 
mübarək!  Əə,  sən  lap  səfərə  çıxmaq    üçün  sinov  gedir-
sənmiş  ki?  Məni  sınayırdın,  a  zalım?  Əlindəki  zənbil, 
əsil  səfər  zənbilidir.  Buralarda  mən,  beləsini  görməmiş-
dim.  Əşi,  bu  səliqə-səhman  gərək  qanda  olsun,  qanda. 
Doğurdan da, sən həmşəhərli imişsən. Səfərə çıxanda da, 
sənə dedim, gərək kişi ilə çıxasan. (Qəhqəhə ilə gülür) 
 

---

Ömürdən düşən yarpaqlar 
 
191
Mizi:  Əə,  zənbil  sənin  üçün  deyil.  Keyvəni  verdi,  ma-
dam ki, qardaşın ilə gəzməyə gedirsən, məktəb yaxınla-
şır, uşağa kitab-dəftər al, paltar al! Görüm, imkanım çat-
sa alaram, çatmazsa da, yox. (Məşi gülür və deyir ki, pul 
məndə bir də ingilisdə) 
Molla  Məşi:  Getdik!  Maşına  demişəm  ki,  gəlsin,  bizi 
burdan  götürsün,  bazara  tez  çataq, bazarlıq  edək.  Gərək 
səfərə  çıxanda,  layiqli  çıxasan.  (Mizinin  çiynini  ovur, 
Mizi ağrıdan qovrulur, “bəsdi”- deyir) 
Mizi: Dediyin maşın harda qaldı? A zalım, iş-güc vaxtı-
dır. Gecikirik, tez ol, gedək! 
Molla Məşi: Düzdür. Düz sözə nə deyəsən? Bir düz min 
əyrini kəsir. Bax, o gələn “Pobeda” mən dediyim maşın-
dır.  Otur,  otur,  getdik!  (Maşına  əyləşirlər,  hər  iki  dost 
gülür) 
 
                            
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Məhəmməd Bəylər Aranlı  
 
192
 

---

Ömürdən düşən yarpaqlar 
 
193
 
İKİNCİ PƏRDƏ 
 
 Saat  on,  on  bir radələridir.  Maşın rayon  mərkəzinə  çatır. 
Hər iki dost maşından şahanə şəkildə düşürlər. Kolxoz ba-
zarı  tərəfə gedirlər.  
Molla Məşi: (Mizidən soruşur) Əə, heç demirsən hara ge-
dirik?  
Mizi:  Ə  Məşi,  nə  bilim  hara  gedirik,  mən  münəcciməm? 
De, bilim. Tələsmə, hər şeyi bazarda, dükanda, öz gözlə-
rinlə görəcəksən. Səbir edən Allahın dostudur. Mən bayaq 
sənə  dedim  səfərə  gedirik.  Özümüzə  fikir  verməliyik, 
ayaqdan, başadək!(Bazara çatırlar) 
Molla Məşi: Gəl içəri, gəl içəri! (Bazarın qapısını Miziyə 
göstərir) Beş-on dəqiqə tələsmə. Hər şeyi gözlərinlə görə-
cəksən.  (Əlində  təsbeh,  təkbir  söyləyir,  Miziyə  bazarda 
asılqandan asılmış pal-paltarı göstərir) Mizi, götür bunlar-
dan (Mizi gülür) 
Mizi: Məşi, dəli olmusan, nədir? Əə, məndə bu pal-paltara 
pul hardandır, pencək-papaq alam, şalvar alam? Yox, istə-
mirəm.  
Molla  Məşi: Mizi, sən adam deyilsən, qardaşın ölüb mə-
gər,  mən  dura-dura,  sən  pul  xərcləyəsən?  Sus,  danışma, 
gəl götür. Ürəyin istəyən pal-paltarı götür, pərdə arxasında 
geyin,  bax.  Əynindəki  nimdaşları  da,  çıxar,  qoy    meşin 
zənbilə. (Əsəbi halda gözlərini oynadır, dişlərini qıcayır) 
Mizi: Yaxşı qardaş, geyinək. Sən deyən olsun. (Hər ikisi 
təzə pal-paltar geyinir, daranırlar, bir-birinə baxıb, “müba-
rək olsun”-deyirlər) 
Molla  Məşi:  Gəl,  gedək  vağzala!  Orada  Allah  verəndən 
yeyək-içək,  gün-günortadan  keçib.  Qarnım  “qaradavoy” 
soldat kimi fit verir. Vaqon gələnədək, çörək yeyib, gəzi-

---