Microsoft Word mitelov ravan doc
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dövri inventarizasiya
20 Faktiki nəzarətin ən geniş yayılmış metodu – inventarizasiyadır. Onun köməyilə nəinki təşkilatın əmlakının qorunmasına nəzarət həyata keçirilir, həmçinin mülkiyyətin mövcudluğu haqqında faktiki məlumatların etibarlılığı təmin edilir. nventarizasiya - müəssisənin, idarənin, təşkilatın və başqa təsərrüfat subyektlərinin əmlakının, öhdəliklərinin, hesablaşmalarının, maddi və digər sərvətlərin faktiki vəziyyətinin yoxlanılması, qiymətləndirilməsi və sənədlərlə rəsmiləşdirilməsidir. Azərbaycan Rеspublikasında invеntarlaşmanın aparılması prinsiplərini Maliyyə Nazirliyinin 3 iyul 2000-ci il "Əmlakın və öhdəliklərin invеntarizasiyasına dair
Təcrübədə bir neçə növ inventarizasiya mövcuddur. Qismən inventarizasiya hər bir obyekt üçün ildə bir dəfə aparilir; bu cür inventarizasiya (yoxlama) yüksək daxili təşkilati səviyyə tələb etməyən və bir qayda olaraq istehsal prosesinə maneçilik törətməyən ən etibarli üsuldur.
aparilir. Tam inventarizasiya təşkilatın bütün əmlakının yoxlanması deməkdir. Onlar illik hesabat tərtib etməzdən əvvəl ilin axırında həmçinin maliyyə və istintaq orqanlarının tələbi ilə tam sənədli təftiş zamanı aparılır.
şə xslərin yoxlanması, məsələn, kassada olan nağd pul vəsaitinin mövcudluğunun yoxlanması, müxtəlif növ materialların qalığının çıxarılması və i.a. zamanı aparılır. Faktiki nəzarət metodlarından biri də nəzarət məqsədilə alqı hesab olunur. Səlahiyyətli dövlət nəzarət orqanları, eləcə də daxili müfəttişlər yoxlama alqıları keçirə bilərlər. Yoxlama alqısının nəticələrinə görə əsasən protokol və ya akt tərtib olunur. Ekspertiza faktiki nəzarət metodlarından olmaqla, nəzarət tədbirlərinin həyata keçirilməsi dövründə lazım olduqda ayrı-ayrı sahələrdə xüsusi biliklərə malik mütəxəsizlərin dəvət edilməsini ifadə edir. Tez-tez hazır məmulatların, xammalın, göstərilən xidmətlərin keyfiyyətinin ekspertizası aparılır. Yoxlama zamanı təsdiq edilmiş keyfiyyət normalarından və 21 göstəricilərindən yayınmaların açıqlanması halında yoxlama aparanlar bunun yaranma səbəblərini, gələcəkdə onu yarada biləcək amilləri müəyyən etməyə borcludurlar. Ekspertizanın nəticələrinə görə müfəttiş tərəfindən qoyulmuş məsələləri tam və konkret cavablarla əhatə edən əsaslı qərar tərtib edilməlidir. Ekspertin son nəticələrinin etibarlılığı ona təqdim edilmiş materiallardan asılıdır. Ekspert tərəfindən təqdim olunan faktların qiymətləndirmələri obyektiv olmalıdır. Ekspertizanın keyfiyyətini müəyyənləşdirən əsas şərtlərdən biri məsələlərin ekspertə düzgün xülasə edilməsidir. Müşahidə nəzarət üsulu kimi kifayət qədər əvvəldən məlumdur. Müşahidə metodu yoxlayıcıya işlərin real vəziyyətini açıqlamaqda kömək edir. Müşahidə metodu növbəti yoxlamalar zamanı məqsədəuyğundur: • maddi dəyərlilərin saxlanılması, qəbulu və göndərilməsi qaydalarına riayət,
• yoxlama haqqında aktın hazırlanması və məlumatların kontragentlərlə yoxlanılması qaydası, • istehsalın və texnoloji proseslərin təşkili və s. Faktiki nəzarət metodlarından olan sorğu yazılı və şifahi şəkildə keçirilə bilər. Müfəttiş tərəfindən qoyulmuş suallara cavabların alınması nəzarətçi tərəfindən hansısa təzyiq və təhlükə olmadan razılıq əsasında olmalıdır. Sorğu keçirməzdən əvvəl yoxlanılan şəxsə müfəttişin hüquqlarının və səlahiyyətli şəxslərin öhdəliklərinin hansı qanunvericilik və normativ sənədlərlə tənzimləndiyini izah etmək lazımdır. Sualların siyahısı və qoyuluşu nəzarət tədbirlərinin məqsədləri və məsələləri ilə üst-üstə düşməli, yoxlanılan müəssisənin fəaliyyət çərçivəsini keçməməlidir. Yoxlanılan təşkilatın ə məkdaşının yazılı izahatı
nəzarət idarəsinə ünvanlanmalıdır, hansı ki, nəzarət tədbiri məhz onun sərəncamı ilə keçirilir. Yoxlama aparan şəxs cavabı və izahı alınmalı sualların siyahısını yazılı şəkildə hazırlamağa borcludur. Sənədləşdirmədə həmsöhbətin hansısa səbəblərə görə cavab verməkdən imtina etdiyi suallar da öz əksini tapmalıdır. Maliyyə nəzarəti metodlarından biri olan baxış metodu yoxlama praktikasında təftiş olunan obyektin vəziyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədilə tətbiq edilir. 22 Yoxlayıcı natamam tikinti obyektinin, ayrı-ayrı dəzgahların, anbarın və sairənin vəziyyətini nəzərdən keçirə bilər. Bu prosedur inventarlaşmadan sənədli rəsmiləşdirmənin (inventarlaşmanın təyinatı haqqında əmr, komissiyanın yaradılması, siyahının tərtibi və s.) olmaması ilə fərqlənir. Prosedur müşahidəyə daha yaxındır, lakin ondan fərqli olaraq, burada müfəttişin konkret obyektə baxış keçirmək haqqında qəti bildiriş niyyəti olur, halbuki müşahidə zamanı əvvəlcədən bildirmə olmadan daha yaxşı nəticələr əldə edilir. Tələb-sorğu maliyyə nəzarətinin getdikcə daha çox yayılan üsuluna çevrilir. Belə demək olar ki, bu metod nəzarətin faktiki və sənədli metodları arasında aralıq vəziyyətini tutur.
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|