Microsoft Word mulki huquq doc

 

550

məsi yolu ilə həyata keçirilir. Lakin müqavilənin ləğv edilməsinə dair bildiriş verən tərəf digər tərəfin düşdü-

yü zərərin əvəzini ona ödəməlidir (MM-in 786-jı maddəsinin 1-ji bəndi). 

Bununla bərabər, tapşırıq müqaviləsi digər əsaslarla da ləğv edilə bilər: 

●

 vəkalət verən və ya vəkalət alanın ölməsi ilə; 

●

 onların fəaliyyət qabiliyyətini itirməsi ilə; 

●

 onların ödəniş qabiliyyəti olmayan elan edilməsi ilə. 

Göstərilən əsaslarla müqavilənin ləğv edilməsi bəzi halda münasibətlərin avtomatik olaraq kəsilməsinə sə-

bəb olmur. Belə ki, vəkalət verənin mənafeyinin müdafiəsi zərurəti yaranarsa, onun mənafe və maraqlarının qo-

runması məqsədi ilə tapşırıq müqaviləsi üzrə münasibətlər davam edə bilər. Bu münasibətlər həm də vəkalət 

verənin təqsiri olmadan müqavilənin vəkalət alan tərəfindən ləğv edilməsi nətijəsində vəkalət verənin mənafe-

yini qorumaq zərurəti yarandığı halda da davam edə bilər. Məsələn, vəkalət verən öldükdə, əgər onun mənafe-

yinin müdafiəsi tələb edərsə, vəkalət alan tapşırıq müqaviləsi üzrə münasibətləri davam etdirməlidir. Münasi-

bətlər o vaxta kimi davam edir ki, vəkalət verənin vərəsəsi bu münasibətləri qaydaya salsın. Və yaxud vəkalət 

alan öldükdə onun vərəsəsi, fəaliyyət qabiliyyətini itirdikdə qəyyumu (nümayəndəsi), ödəniş qabiliyyəti olma-

yan (müflis) elan edildikdə isə əmlak inzibatçısı (nümayəndə) tapşırıq müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərini 

davam etdirməyə borjludurlar. Qoruyucu xarakterli bu cür tədbirin davam etdirilməsini isə vəkalət verən, onun 

vərəsəsi (vəkalət verən öldükdə), qəyyumu (fəaliyyət qabiliyyətini itirdikdə) və ya əmlak inzibatçısı, yəni nü-

mayəndə (vəkalət verən müflis elan olunduqda) tələb edə bilər. Göstərilən bu qayda əsasən mahiyyətjə Roma 

hüquq ənənələrinə uyğun gəlir. Belə ki, Roma hüququ tapşırıq müqaviləsinin iştirakçısı olan mandatarinin man-

dantın (tapşırıq verənin) ölümü haqqında məlumat aldıqdan sonra tapşırılmış işi dərhal atmaq hüququnun olma-

masını nəzərdə tuturdu; mandatari (tapşırıq alan) mandantın vərəsələrinə zərər vurmamaq üçün başladığı hərə-

kətləri axıra çatdırmalı idi. 

Tapşırıq müqaviləsi ləğv edildikdən sonra, şübhəsiz ki, bu, müəyyən hüquqi nəticələrə səbəb olur. Qanun 

bu məsələni konkret olmayan üstüörtülü formada qaydaya salır. Belə ki, tapşırıq müqaviləsinə xitam verilməsi 

vəkalət alana məlum olanadək onun həyata keçirdiyi əqdlərdən vəkalət verən və ya onun vərəsəsi üçün tapşırıq 

müqaviləsinə xitam verilmədiyi halda əmələ gələ bilən öhdəliklər əmələ gəlir (MM-in 786.4-cü maddəsi). 

Göstərilən hüquqi məsələ barəsində üstüörtülü formanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bu halda etibarnaməyə 

xitam verilməsinin nəticələri barədə qanunun müəyyən etdiyi qayda tətbiq edilir (MM-in 366-cı maddəsi). Ona 

görə ki, etibarnamə həmişə tapşırıq müqaviləsinin bağlanmasını mübahisəsiz olaraq sübut edən, bu müqavilənin 

icra edilməsi məqsədi ilə verilən sənəddir. Məlum məsələdir ki, tapşırıq müqaviləsinin xitamı həm də etibarna-

mənin avtomatik olaraq ləğv edilməsini şərtləndirir. Bu qaydaya görə vəkalət alan şəxs vəkalət verənin ölümü 

ilə  etibarnaməyə  xitam  verildiyini  bildiyi  və  bilməli  olduğu  vaxtadək  yerinə  yetirdiyi  hərəkətlər  nəticəsində 

(əqd bağlamaq nəticəsində) əldə etdiklərini vəkalət verənin vərəsəsinə verir. Lakin vəkalət alan vəkalət verə-

nin ölümü ilə müqaviləyə (etibarnaməyə) xitam verildiyini bildiyi və ya bilməli olduğu vaxtdan sonra əqd bağ-

layarsa, bu cür əqd hüquqi nəticə yaratmır və etibarsız hesab edilir. 

Bununla belə, tapşırıq müqaviləsi həmin müqavilədə nəzərdə tutulan əqdin bağlanması, yəni müqavilənin 

icra edilməsi ilə də xitam edilə bilər. 

TÖVS YƏ OLUNAN ƏLAVƏ ƏDƏB YYAT 

Андреев

 В.К. Представительство в гражданском праве. Учебное пособие. Калинин. 1976. 

Завидов

 Б. Договор коммерческого представительства //Российская Юстиция. 1998. №1. 

Иоффе

 О.С. Обязательственное право. М., 1975. 

Рясенцев

 В.А. Вопросы представительства в гражданском праве //Советская юстиция. 1976. №6. 

Комаров

 А.С. Договор о коммерческом представительстве. Учеб. методическое пособие. М., 1994. 

Основные

 институты гражданского права зарубежных стран/Под ред. В.В. Залесского М., 1999. 

Нерсесов

 Н.О. Представительства и ценные бумаги в гражданском праве. М., 2000. 

BROKER MÜQAV LƏS  

§ 1. Broker müqaviləsinin anlayışı,  

xüsusiyyətləri və elementləri 

1. Broker müqaviləsinin anlayışı

 

qtisadiyyatın bazar münasibətləri əsasında yenidən qurulması yeni və təzə anlayışların əmələ gəlməsini şərt-

ləndirmişdir. Brokerlik bu cür anlayışlardan biridir. Brokerlik məhz müxtəlif xarakterli kommersiya sazişləri-

nin  bağlanmasında  vasitəçilik  üzrə  fəaliyyətdir.  Əmtəə  və  sahibkarlıq  (kommersiya)  dövriyyəsində  bu   

fəaliyyətdən geniş səviyyədə istifadə olunur . 

Broker ingiliscə «broker» sözündən olub, «dəllal» mənasını bildirir. Qanunda və elmi dövriyyədə bu anla-

yış əsasən əmtəə, fond və valyuta birjalarında firmalar və ayrı-ayrı şəxslər arasında müqavilələr bağlanmasında, 

---