Microsoft Word mulki huquq doc

 

559

yi halda, renta alanın tələbləri həmin əşyanın dəyəri hesabına ödənilir. 

Renta ödənilməsi üçün daşınar əşya (o cümlədən pul) verildiyi halda, renta ödənilməsinin təmin edilməsi üsul-

larını müqaviləni bağlayan tərəflərin özləri müəyyən edirlər. Onlar mümkün olan iki alternativdən birini seçmək 

ixtiyarına malikdirlər. Başqa sözlə, tərəflər iki alternativ təminat üsulundan birini seçə bilərlər: 

●

 onlar ya qanunda və ya müqavilədə nəzərdə tutulan öhdəliyin icrasının təmini üsullarından (girov, beh, 

zaminlik, dəbbə pulu, bank qarantiyası və b.) istifadə edirlər; 

●

 ya bunun əvəzinə öhdəliklərin icra olunmaması, ya da lazımınca icra olunmaması üçün məsuliyyət riskini 

renta alanın xeyrinə sığorta etdirmək. Bu halda sığorta təşkilatı ilə renta ödəyicisi arasında sığorta müqaviləsi 

bağlanır. 

Pul məbləğinin və ya başqa daşınar əşyanın renta ödənilməsi üçün verilməsini nəzərdə tutan renta müqavilə-

sinin renta ödənilməsinin təmin edilməsi barədə şərti müqavilənin mühüm şərti hesab edilir. Bu onu ifadə 

edir ki, müqavilədə həmin şərtin nəzərdə tutulmaması renta müqaviləsinin bağlanmamış sayılmasını şərtlən-

dirir. 

2. Renta ödəyicisinin vəzifələri 

Renta müqaviləsi üzrə vəzifəni yalnız renta ödəyicisi daşıyır. Renta alandan fərqli olaraq o, müqavilə üz-

rə hüquqa malik deyildir. Bu, renta müqaviləsinin birtərəfli müqavilə olması ilə izah olunur. 

Renta ödəyicisinin ən əsas vəzifəsi renta ödənilməsi üçün alınmış əmlakın müqabilində renta alana renta 

ödəməkdən ibarətdir. O, renta ödənişini vaxtaşırı (dövri olaraq) ödəməyə borcludur. Renta ödəyicisinin göstə-

rilən  öz  əsas  vəzifəsini  yerinə  yetirməsi  üçün  qanun  renta  ödənilməsinin  təmin  olunması  üsullarını  müəyyən 

edir (MM-in 869-cu maddəsi). Biz əvvəlki yarımbaşlıqda bu məsələyə toxunduq. Belə təsəvvür yaranır ki, ren-

ta  ödənişinin  yerinə  yetirilməsinə  təminat  vermək  renta  ödəyicisinin  daşıdığı  ikinci  əsas  vəzifədir.  O,  pul 

məbləğinin renta ödənilməsi üçün verildiyi hallarda ya öz öhdəliklərinin icrasına təminat verməlidir, ya da 

bu öhdəliklərin icra olunmaması və ya lazımınca icra olunmaması üçün məsuliyyət riskini renta alanın xeyri-

nə sığorta etdirməlidir. 

Renta ödəyicisinin öhdəliyin icrasına təminat vermək və  ya məsuliyyət riskini sığortalamaq vəzifəsini icra 

etməməsi müəyyən hüquqi nəticələrə səbəb olur. Belə ki, renta ödəyicisinin göstərilən həmin vəzifələri yerinə 

yetirməməsi  renta  alana  müqaviləni  birtərəfli  qaydada  ləğv  etmək  hüququ  verir.  Renta  alan  bu  hüquqdan 

renta şərtlərinin təminatının renta alanın cavabdeh olmadığı əsaslara görə itirildiyi və ya pisləşdiyi hallarda da 

istifadə edə bilər. Bu cür hallarda da müqavilə renta alanın tələbi ilə birtərəfli qaydada xitam edilir. Renta alan 

müqavilənin ləğvi nəticəsində ona dəymiş zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər. 

Rentanın pul formasında ödənilməsi nəzərdə tutulduğu hallarda renta ödəyicisi pul öhdəliyinin icra edilmə-

məsi  üçün  məsuliyyət  daşıyır  (MM-in  449-cu  maddəsi).  O,  pulun  ödənilməsini  gecikdirdiyinə  görə  həmin 

vəsaitin məbləğindən faizlər ödəyir. Faizlərin miqdarı bank uçot dərəjəsi ilə müəyyənləşdirilir. 

§ 4. Daimi renta müqaviləsi 

1. Daimi renta müqaviləsinin əsas xüsusiyyətləri 

Daimi renta müqaviləsi renta müqaviləsinin bir növüdür. MM-in 48 fəslinin 2-ci paraqrafına daxil olan nor-

malar (871-876-cı maddələr) bu hüquqi konstruksiyanı tənzimləyir. 

Daimi renta müqaviləsinin qüvvədə olması müddətsizdir. Belə ki, bu müqavilədə renta ödənişinin kəsilmə-

si müddəti nəzərdə tutulmur. Daimi renta müqaviləsi renta müqaviləsinin digər növü olan ömürlük renta müqa-

viləsindən müddəti ilə, subyekt tərkibi ilə, özgəninkiləşdirilmə imkanı ilə fərqlənir. 

Daimi renta müqaviləsinin əsas və başlıja xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, bu müqavilədə nəzərdə tutu-

lan renta ödənişi üzrə öhdəlik müddətsiz xarakter daşıyır. Bu onu ifadə edir ki, həmin müqavilə renta ödəni-

ş

inin kəsilməsi üçün müddət nəzərdə tutmur. Başqa sözlə desək, daimi renta müqaviləsinin qüvvədə ol-

ma müddəti hər hansı bir vaxt müddəti ilə məhdudlaşmır. 

2. Müqavilənin elementləri 

Daimi renta müqaviləsinin bağlanmasında iki tərəf iştirak edir: daimi renta alan; daimi renta ödəyicisi. Mü-

qavilənin tərəfləri qismində vətəndaşlar və hüquqi şəxslər çıxış edir. 

Daimi renta alan rolunda hər hansı bir fiziki şəxs çıxış edə bilər. Fiziki şəxs tərəfindən renta alınması onun 

sağlamlıq vəziyyətindən, yaşından, səhhətindən, əmək qabiliyyəti və digər amillərdən asılı deyildir. 

Daimi renta alan qismində hüquqi şəxslərin yalnız qeyri-kommersiya təşkilatları (xeyriyyə, mədəni, təh-

sil, sosial və digər ijtimai faydalı məqsəd güdən fondlar, ijtimai və dini təşkilatlar və s.) çıxış edə bilər. Özü də 

o qeyri-kommersiya təşkilatları ki, onların daimi renta almaları qanuna zidd olmasın və həmin təşkilatların 

fəaliyyət məqsədlərinə uyğun gəlsin. 

Kommersiya təşkilatlarının renta alan qismində daimi renta müqaviləsi bağlaması istisna edilir. Ona görə 

ki,  daimi  renta  almaq  kommersiya  təşkilatlarının  fəaliyyət  məqsədlərinə  uyğun  deyildir.  Bu  cür  təşkilatların 

---