Microsoft Word mulki huquq doc

 

557

rə bilərdi. Renta ödənilməsi üçün verilən əmlakın dairəsi yaşayış evi ilə məhdudlaşdırılırdı. Başqa sözlə desək, 

qanun yalnız yaşayış evinin renta ödənilməsi üçün verilməsinə icazə verirdi. Digər əmlak növlərinin renta mü-

nasibətlərinin obyekti olması yasaqlanmışdı. 

Qeyd etmək lazımdır ki, yeni MM renta münasibətlərinin subyekt və obyekti barədə əvvəlki məhdudiyyət-

ləri tamamilə aradan qaldırmışdır. Belə ki, indiki mülki qanunvericilik renta alan subyektin öz mülkiyyətin-

də olan bir çox əmlak növlərini yaşına və ya səhhətinə görə əmək qabiliyyəti olub-olmamasından asılı ol-

mayaraq renta ödəyicisinin mülkiyyətinə verməsi qaydasını müəyyən edir. 

Yeni MM-ə görə renta müqaviləsinin iki növü fərqləndirilir: daimi renta müqaviləsi; ömürlük renta müqavi-

ləsi. 

Daimi renta müqaviləsi odur ki, bu müqavilə renta ödəyicisinin rentanı müddətsiz ödəmək vəzifəsini mü-

ə

yyən edir (MM-in 864.2-ci maddəsi). Bu növ müqavilənin qüvvədə olması müddətlə məhdudlaşdırılmır. 

O, qeyri-müəyyən müddətə qüvvədə olur. 

Ömürlük renta müqaviləsi odur ki, bu müqavilə renta ödəyicisinin rentanı renta alanın ömrü boyu (həyatı 

boyu) ödəmək vəzifəsini nəzərdə tutur (MM-in 864.2-ci maddəsi). Bu növ müqavilənin qüvvədə olma müddə-

ti renta alanın sağlığı və ömrü boyu ilə məhdudlaşır. 

§ 2. Renta müqaviləsinin elementləri 

1. Tərəflər 

Renta müqaviləsi iki şəxs arasında bağlanır ki, bunlara müqavilənin tərəfləri deyilir. Müqavilənin bağlanma-

sında iki tərəf iştirak edir: renta alan; renta ödəyicisi. 

Renta alan elə bir tərəfdir ki, o, öz əmlakını vaxtaşırı (dövri) müəyyən pul məbləği şəklində renta almaq 

məqsədi ilə digər tərəfə, yəni renta ödəyicisinə verir. Renta alana renta kreditoru da deyilir. 

Renta ödəyicisi elə bir tərəfdir ki, o, renta alandan mülkiyyətinə qəbul etdiyi əmlakın müqabilində renta ala-

na renta ödəyir. O, həm də renta borclusu adlanır. 

Renta ödəyicisi barədə, onun tərkibi haqqında qanunda heç bir məhdudiyyət nəzərdə tutulmur. Belə ki, istə-

nilən hər hansı bir vətəndaş və hüquqi şəxs renta ödəyicisi rolunda müqavilə bağlanmasında iştirak edə 

bilər. Hüquqi şəxsin renta ödəyicisi rolunda çıxış etməsinin onun kommersiya və ya qeyri-kommersiya təşkilatı 

olmasından asılı deyildir. Bu o deməkdir ki, həm kommersiya təşkilatları, həm qeyri-kommersiya təşkilat-

ları əmlakı renta ödənilməsi üçün əldə etmək ixtiyarına malikdir. 

Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  indiki  qanunvericilikdə  köhnə  qanunvericilikdəkindən  fərqli  olaraq  renta  alanın 

ə

mək qabiliyyətinə malik olmaması haqqında tələb irəli sürülmür. Renta alan rolunda vətəndaşların və ya hüqu-

qi şəxslərin çıxış etmələri renta müqaviləsinin növündən asılıdır. Belə ki, ömürlük renta müqaviləsində renta 

alan qismində yalnız vətəndaşlar iştirak edə bilərlər. Daimi renta müqaviləsini isə renta alan kimi həm və-

təndaşlar, həm də hüquqi şəxslər bağlaya bilərlər. Özü də hüquqi şəxsin kommersiya təşkilatı kimi növünün 

bu müqavilədə renta alan rolunda çıxış etməsi istisna edilir, yəni qeyri-mümkündür (bunun səbəbi barədə 

bir az sonra). 

2. Müqavilənin predmeti və digər elementləri 

Renta müqaviləsinə verilən anlayışdan məlum olur ki, müqavilənin predmeti kimi əmlak çıxış edir. Müqa-

vilənin predmeti həm daşınar, həm də daşınmaz əşya ola bilər. Xüsusən yaşayış evi, bağ, mənzil, qarac, me-

bel, torpaq sahəsi, binalar, qurğular, qiymətli metallardan məmulatlar, kolleksiyalar, müəssisə, qiymətli kağız-

lar, ümumiyyətlə, mülki (əmlak) dövriyyədə istifadəsi qadağan edilməyən bütün əmlak növlərinin rentaya veril-

məsi istisna edilmir. 

Predmet renta müqaviləsinin mühüm şərti hesab edilir. 

Müqavilənin elementlərindən biri olan forma MM ilə xüsusi qaydada tənzimlənir. MM-in 865-866-cı mad-

dələri renta müqaviləsinin formasının tənzimlənməsinə həsr edilmişdir. Belə ki, renta müqaviləsi renta alanın 

və renta ödəyicisinin imzaladıqları adi bir sənədin tərtibi yolu ilə yazılı formada bağlanır. Əgər renta müqa-

viləsi renta ödənilməsi üçün daşınmaz əmlakın özgəninkiləşdirilməsini nəzərdə tutarsa, bu cür müqavilə üçün 

qanun notarial forma müəyyənləşdirir. Başqa sözlə desək, predmeti daşınmaz əmlak olan renta müqaviləsi no-

tariat qaydasında təsdiqlənir. Lakin müqavilənin öz hüquqi məqsədinə çatması üçün onun təkjə notariat qay-

dasında  təsdiqlənməsi  kifayət  deyildir.  Bunun  üçün  zəruridir  ki,  müqaviləyə  görə  daşınmaz  əmlak  üzərində 

mülkiyyət hüququnun renta alandan renta ödəyicisinə keçməsi daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə 

alınsın (MM-in 866-cı maddəsi). 

Renta  müqaviləsinin  notariat  qaydasında  təsdiqlənməsi  barədə  qanunun  müəyyən  etdiyi  tələb  renta  alanın 

mənafeyinin müdafiəsinə yönəlmişdir. Bu vasitə ilə renta alanın hüquqlarının müdafiəsi təmin edilir. Belə ki, 

renta müqaviləsi bağlanarkən bir çox hallarda sui-istifadə və qanunun tələblərinə əməl etməmə hallarına yol ve-

rilir. Renta alan öz hüquqlarını və bağladığı renta müqaviləsinin nəticələrini dərindən anlamır və başa düşmür. 

---