Microsoft Word mulki huquq doc

 

558

Bu  cür  hallarda  müqavilənin  notarial  qaydada  təsdiqlənməsi  onun  məzmununun  qanuni  olmasını,  müqavilə 

bağlayan tərəflərin əsl iradə və niyyətlərinin müəyyən edilməsini təmin edən hüquqi vasitəyə çevrilir. 

Müqavilənin qiyməti dedikdə renta ödəyicisinin renta alana ödədiyi renta başa düşülür. Renta müəyyən pul 

məbləği formasında verilir. Tərəflərin razılığı ilə digər renta formaları da nəzərdə tutula bilər (MM-in 870-ci 

maddəsi). Bu cür renta formasına aiddir: 

●

 əmlak verilməsi; 

●

 işlər görülməsi; 

●

 xidmətlər göstərilməsi. 

Özü də verilən əmlak, görülən iş və ya göstərilən xidmət rentanın dəyərjə pul məbləğinə uyğun gəlməlidir. 

Rentanın miqdarı müqavilədə nəzərdə tutulur. Həm də renta alana ödənilən rentanın miqdarı minimum əmək 

haqqı miqdarının artırılmasına mütənasib surətdə artırılır. Bu barədə renta müqaviləsində tərəflərin razılığı ilə 

başqa qayda da nəzərdə tutula bilər. Lakin renta ödənişinin əsas forması puldur. 

Renta  müqaviləsinin  müddəti  onun  qüvvədə  olma  müddətini  ifadə  edir.  Renta  müqaviləsinin  növündən 

asılı olaraq müqavilənin müddəti həm məhdudlaşa, həm də məhdudlaşmaya bilər. Özü də renta müqaviləsinin 

iki növü fərqləndirilərkən müqavilənin qüvvədə olma müddəti əsas meyar və əlamət kimi götürülmüşdür. Bu 

baxımdan  renta  müqaviləsinin  iki  növü  fərqləndirilir:  müddətli  renta  müqaviləsi  (ömürlük  renta  müqaviləsi); 

müddətsiz renta müqaviləsi (daimi renta müqaviləsi). 

§ 3. Müqavilənin məzmunu 

1. Renta alanın hüquqları 

Renta alanın və renta ödəyicisinin hüquq və vəzifələri renta müqaviləsinin məzmununu təşkil edir. Renta 

müqaviləsi birtərəfli müqavilə olduğuna görə renta alan yalnız hüquqa malikdir. O, müqavilə üzrə vəzifə 

daşımır. Renta müqaviləsi real müqavilə olduğu üçün renta alanın öz əmlakını renta ödəyicisinin mülkiyyətinə 

vermək kimi vəzifəsi yoxdur. Deməli, renta müqaviləsi üzrə renta alan yalnız müəyyən hüquqlara malikdir. 

Renta alanın əsas hüququ renta ödənişlərini tələb etməkdən ibarətdir. O, rentanın müqavilədə nəzərdə 

tutulan formada və miqdarda, habelə vaxtaşırı verilməsini tələb etmək ixtiyarına malikdir. Renta alanın bu 

hüququ əmlak renta ödəyicisinə verildikdən sonra əmələ gəlir. Bu cür vəziyyətdə renta ödəyicisinin vicdansız hə-

rəkətlər  etmək  ehtimalına  qarşı  renta  münasibətlərinin  sabitliyini  təmin  edən  müəyyən  qarantiya  tədbirlərinə 

ehtiyac yaranır. Qanun bu cür tədbirlər müəyyən edir və bununla renta alanın mənafeyini təmin edir. 

Renta alanın hüquqlarını müdafiə etmək və renta münasibətlərinin sabitliyini təmin etmək üçün qanun da-

ş

ınmaz əşyanın renta ilə yüklülüyü haqqında qayda müəyyən edir (MM-in 868-ci maddəsi). Bu qaydaya gö-

rə  renta  ödəyicisi  onun  mülkiyyətinə  verildiyi  daşınmaz  əşya  üzərində  sərənjam  vermək  ixtiyarına  malikdir. 

Onun hüququ var ki, həmin əşyanı özgəninkiləşdirsin (satmaq, bağışlamaq və s). Lakin o, əşyanın renta ilə yük-

lü olması barədə yeni mülkiyyətçiyə qabaqcadan xəbər verməlidir. 

Renta ödəyicisi müqavilənin predmeti olan torpaq sahəsini, binanı, qurğunu və digər başqa əşyanı özgənin-

kiləşdirərkən o, renta ödənişi üzrə öhdəliyin yerinə yetirilməsindən azad edilir. Bu cür halda renta ödəyici-

sinin renta müqaviləsi üzrə, habelə renta ödənişi üzrə öhdəlikləri avtomatik olaraq yeni mülkiyyətçiyə (əldə 

edənə) keçir. Daşınmaz əşyanın özgəninkiləşdirilməsini nəzərdə tutan müqavilənin bağlanması nəticəsində ye-

ni mülkiyyətçi (əldə edən) həmin əşya üzərində mülkiyyət hüququ qazanır. Deməli, göründüyü kimi əmlakın 

arxasınja renta ödənişi üzrə öhdəlik də əmlakın yeni sahibinə keçir. Bu onu ifadə edir ki, renta, renta ödənilməsi 

üçün daşınmaz əşyanı yüklü edir. Renta ilə yüklü edilmiş daşınmaz əşya özgəninkiləşdirilərkən renta alanın 

özgəninkiləşdirməyə razılığı tələb olunmur. 

Bununla bərabər, renta ilə yüklü olan daşınmaz əşyanı yeni mülkiyyətçiyə verən şəxs mülki-hüquqi məsu-

liyyətdən azad edilmir. O, renta alanın renta müqaviləsinin pozulması ilə əlaqədar əmələ gəlmiş tələbləri üzrə 

yeni mülkiyyətçi (əldə edən) ilə subsidiar məsuliyyət daşıyır. Bu cür məsuliyyət o vaxt yaranır ki, qanunda və 

ya müqavilədə həmin öhdəlik üzrə birgə məsuliyyət müəyyənləşdirilməsin (MM-in 868.2-ci maddəsi). 

Renta alanın hüquq və mənafelərinin əlavə müdafiə təminatlarından biri renta ödənilməsinin təmin edilmə-

si haqqında qaydadır (MM-in 869-cu maddəsi). Renta ödənilməsi üçün verilən əmlakın növündən asılı olaraq 

qanun renta ödənilməsinin təmin edilməsinin müxtəlif mexanizmini müəyyən edir. Belə ki, əgər renta ödənil-

məsi üçün torpaq sahəsi və ya digər daşınmaz əşya verilərsə, onda renta alan həmin əşyaya ipoteka hüququ əl-

də edir. Belə halda ipoteka hüququ renta ödəyicisi tərəfindən öz üzərinə götürdüyü öhdəliyin icrasını tə-

minetmə vasitəsidir. O, renta alana rentanın ödənilməsini təmin edir. 

Renta alanın renta ödənilməsi üçün verilmiş torpaq sahəsinə və digər daşınmaz əşyaya ipoteka hüququ tərəf-

lərin razılığı ilə müəyyən edilmir. Buna görə də onlar arasında ipoteka müqaviləsi bağlanması tələb olunmur. 

poteka hüququ qanununun göstərişi əsasında, renta müqaviləsinin bağlanması faktı nəticəsində əmələ gə-

lir. Odur ki, ona qanuni ipoteka deyilir. Renta ödənişini vermək üzrə öhdəliyi renta ödəyicisi yerinə yetirmədi-

---