Microsoft Word mulki huquq doc

 

560

ə

sas məqsədi sahibkarlıq fəaliyyətindən (mal satışından, iş görülməsindən, xidmət göstərilməsindən və s.) mən-

fəət əldə etməkdən ibarətdir. Renta ödənilməsi üçün özünün əmlakını başqa şəxslərə vermək və bununla mənfə-

ə

t əldə etmək kommersiya təşkilatlarının fəaliyyət məqsədlərinə tamamilə ziddir. 

Elə qeyri-kommersiya təşkilatları vardır ki, onlar təsis sənədlərində nəzərdə tutulan məqsədə nail olunması-

nadək və ya müəyyən müddətə fəaliyyət göstərmək niyyəti ilə yaradılır. Şübhəsiz ki, bu cür təşkilatlar müddət-

siz münasibətlərə girmək ixtiyarına malik deyildir. Buna görə də göstərilən həmin qeyri-kommersiya təşki-

latları daimi renta alan qismində çıxış edə bilməzlər. 

Daimi renta hər hansı bir vaxt müddəti ilə məhdudlaşmadığına görə daimi renta almaq hüququ renta alan və-

təndaş öldüyü halda vərəsəlik qaydasında vərəsələrə və ya hüquqi şəxs yenidən təşkil olunduqda hüquqi va-

rislik qaydasında hüquqi şəxslərə keçir. Daimi renta almaq hüququ vərəsəlik və hüquqi varislik qaydasında 

dövlətə və kommersiya təşkilatlarına keçə bilməz. Ona görə ki, daimi renta alanlar yalnız fiziki şəxslər, ha-

belə qeyri-kommersiya təşkilatları ola bilərlər (MM-in 871.1-ci maddəsi). 

Daimi  renta  müqaviləsi  üzrə  renta  alanın  hüquqları  həm  də  tələbin  güzəşti  yolu  ilə  fiziki  şəxslərə,  habelə 

qeyri-kommersiya təşkilatlarına verilə bilər. Beləliklə, daimi renta müqaviləsi üzrə renta alanın hüquqları tələ-

bin güzəşti yolu ilə verilə bilər və vərəsəlik üzrə və ya hüquqi şəxslər yenidən təşkil olunduqda hüquq varisliyi 

qaydasında keçə bilər. Bu xüsusiyyət, yəni renta alanın hüquqlarının keçmək imkanı, onları özgəninkiləş-

dirmək imkanı daimi renta müqaviləsinin ikinci əsas əlaməti hesab olunur. Bu əlamət onu ömürlük renta 

müqaviləsindən fərqləndirməyə imkan verir. 

Daimi  renta  müqaviləsinin ikinci  tərəfi  olan  renta  ödəyicisinə  gəldikdə  isə,  bunu  demək  olar  ki,  onun 

subyekt  tərkibi  haqqında  qanun  hər  hansı  bir  məhdudiyyət  müəyyən  etmir.  Belə  çıxır  ki,  həm  fiziki  şəxslər, 

həm də hüquqi şəxslər renta ödəyicisi qismində çıxış edə bilərlər. 

Daimi  renta  müqaviləsinin  predmetini  renta  ödənilməsi  üçün  verilən  mülki  dövriyyə  qabiliyyətli  hər 

hansı bir əmlak (həm daşınar, həm də daşınmaz) təşkil edə bilər. Predmet kimi yaşayış evi, mənzil, bağ, torpaq 

sahəsi, pul, müəssisə və digər əmlak növləri çıxış edə bilər. Müqavilənin predmeti onun mühüm şərti hesab 

olunur. 

Müqavilənin müddəti daimi renta müqaviləsinin qüvvədə olma müddətini, yəni rentanın ödənilməsi müd-

dətini ifadə edir. Bu müqavilədə renta ödənişinin kəsilməsi müddəti müəyyənləşdirilmir. Renta həmişəlik və fa-

siləsiz olaraq ödənilir. 

Daimi  rentanın  ödənilməsi  müddəti  haqqında  şərt  müqavilənin  mühüm  şərti  hesab  olunmasa  da  vacib 

ə

həmiyyətə  malikdir.  Qanun  daimi  rentanın  hər  təqvim  rübünün  sonunda  ödənilməsi  qaydasını  müəyyən 

edir (MM-in 872-ci maddəsi). Deməli, renta hər təqvim ilində dörd dəfə (hər rübdə bir dəfə) ödənilir. Qanunun 

bu göstərişi imperativ  yox, dispozitiv xarakterə  malikdir. Bu o deməkdir ki, tərəflərin razılığı ilə daimi renta 

müqaviləsi əsasında daimi rentanın ödənilməsinin ayrı müddətləri də nəzərdə tutula bilər. Məsələn, dörd ayda 

bir dəfə, ayda bir dəfə, altı ayda bir dəfə və s. 

3. Müqavilənin məzmunu 

Daimi renta müqaviləsi üzrə yalnız renta ödəyicisi vəzifə daşıyır. Onun əsas vəzifəsi müqavilənin qüvvədə 

olma müddəti ərzində müntəzəm surətdə rentanı ödəməkdən ibarətdir. Rentanın ödənişi müqavilədə və ya 

qanunda müəyyən edilən vaxtaşırı müddətdə, müqavilədə nəzərdə tutulan forma və miqdarda həyata keçirilir. 

Renta ödəyicisinin göstərilən vəzifəsi daimi renta ödənilməsi üçün verilmiş əşyanın təsadüfən məhv olması 

və ya təsadüfən zədələnməsi zamanı da saxlanılır. Bu cür halda əmlakın təsadüfən məhv olması və ya təsadü-

fən zədələnməsi riskinə görə renta ödəyicisi cavabdehdir. Ona görə ki, renta ödəyicisi renta ödənilməsi üçün 

verilmiş əmlakı öz mülkiyyətinə daxil edən şəxsdir, onun mülkiyyətçisidir. Buna görə də o, əmlakın məhv ol-

masından və ya zədələnməsindən asılı olmayaraq renta ödənişi üzrə öhdəliyi icra etməyi davam etdirməyə borc-

ludur. Bəzi halda isə renta ödəyicisinin renta ödənişi barədə öhdəliyinə xitam verilə və ya onun ödənilməsi şərt-

ləri dəyişdirilə bilər. Bu yalnız o vaxt mümkün ola bilər ki, daimi renta ödənilməsi üçün haqq müqabilində ve-

rilmiş əşya təsadüfən məhv olsun və ya təsadüfən zədələnsin (MM-in 876.2-ci maddəsi). Odur ki, bu kimi hal-

larda daimi renta ödənişi üzrə öhdəliyə xitam verilə bilər. 

4. Daimi renta müqaviləsinin xitam edilməsi 

Daimi renta müqaviləsi müddətsiz xarakterə malikdir. Lakin buna baxmayaraq daimi renta müqaviləsi öh-

dəliklərə  xitam  verilməsinin  ümumi  əsasları  ilə  (MM-in  27-ci  fəsli)  ləğv  edilə  bilər.  Lakin  öhdəliklərə  icra 

nəticəsində xitam verilməsi ilə (MM-in 528-ci maddəsi) bu müqavilənin ləğv edilməsi istisna edilir. Bununla 

belə, daimi renta müqaviləsi başqa bir halda da ləğv edilə bilməz. Belə ki, daimi renta alan vətəndaşın ölümü və 

ya hüquqi şəxsin yenidən təşkil edilməsi ilə renta alanın hüquqları vərəsələrə və ya hüquqi varisə keçir. Belə 

halda daimi renta müqaviləsinin xitam edilməsindən söhbət gedə bilməz. 

Bununla bərabər, daimi renta müqaviləsi xüsusi qayda və əsasla ləğv edilir ki, bu qayda yalnız həmin mü-

---