Microsoft Word mulki huquq doc

 

470

Mühüm qüsurlar odur  ki, bu cür qüsurların aradan qaldırılması tənasübsüz xərclər çəkmədən və  ya vaxt 

sərf etmədən mümkün olmur və ya dəfələrlə aşkar edilir və ya aradan qaldırandan sonra yenidən üzə çıxır. Əş-

yada mühüm qüsurların müəyyən edilməsi əşyanın keyfiyyətinə aid tələblərin əhəmiyyətli dərəcədə pozulması-

nı şərtləndirir. Satılan əşyada mühüm qüsurlar aşkar edildikdə alıcıya ixtiyar verilir ki, o, iki alternativ hərəkət-

dən birini seçsin (MM-in 587.2-ci maddəsi): 

●

 müqavilənin icrasından imtina etmək və əşya üçün ödədiyi pul  məbləğinin qaytarılmasını tələb et-

mək; 

●

 lazımi keyfiyyətli olmayan əşyanın müqaviləyə uyğun əşya ilə əvəz olunmasını tələb etmək. 

Göstərilən hər iki halda təbii ki, mühüm qüsuru olan əşya geri, yəni satıcıya qaytarılır; bununla bağlı olaraq 

yaranan münasibətlərə MM-in 157-ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş qaydalar tətbiq olunur. 

Komplektə daxil olan əşya hissələri barədə analoji qaydalar tətbiq edilir (MM-in 587.4-cü maddəsi). Başqa 

sözlə desək, bu cür əşya hissələrində adi və ya mühüm qüsurlar tapıldıqda göstərilən alternativlərdən biri seçi-

lir. 

Həm adi qüsurlar, həm də mühüm qüsurlar iki növdə ola bilər: açıq-aşkar qüsur növündə; gizli qüsur növün-

də. Açıq-aşkar qüsurlar odur ki, bu cür qüsurları əşyanın qəbul edilməsinin adi üsulları ilə və yaxud yoxlama-

nın xüsusi metodları vasitəsi ilə müəyyən etmək mümkün olur. Adi üsula əşyaya baxış keçirməyi, xüsusi meto-

da isə sınağı və ya laboratoriya analizini misal göstərmək olar. Gizli qüsurlar odur ki, bu qüsurları açıq-aşkar 

qüsurları müəyyən etmək üçün istifadə edilən üsullarla (adi və xüsusi üsullarla) müəyyən etmək mümkün ol-

mur. Gizli qüsurların mühüm xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, bu cür qüsurları yalnız sazlama, montac (quraşdır-

ma), istifadə və saxlama prosesləri zamanı müəyyən etmək olur. 

Satıcı əşyanın ona məlum olan həm açıq-aşkar, həm də gizli qüsurları barədə alıcıya məlumat verməyə borc-

ludur. Bu vəzifəni yerinə yetirməməyə görə o, alıcı qarşısında məsuliyyət daşıyır.  

Bununla bərabər, qeyd etmək lazımdır ki, alıcı yalnız verilmiş (satılmış) əşyanın qüsurlarının (həm adi, həm 

mühüm, həm açıq-aşkar, həm də gizli qüsurlarının) aşkar edilməsi müddətləri haqqında qaydaya əməl etdikdə 

yuxarıda göstərilən tələbləri (alternativləri) irəli sürmək ixtiyarına malikdir. Satılmış əşyanın qüsurlarının aşkar 

edilməsi müddətlərinə riayət edilməsi alıcı üçün prinsipial əhəmiyyətə malikdir. Başqa sözlə desək, alıcının əş-

yanın qüsurları ilə bağlı tələbləri irəli sürməsi həmin qüsurların qanunda müəyyənləşdirilmiş müddətdə aşkar 

edilməsindən  asılıdır.  Bu  cür  müddətlər  isə  MM-in  589.2-ci  və  589.6-jı  maddələrində  nəzərdə  tutulmuşdur. 

Ə

gər  alqı-satqı  müqaviləsi  ilə  ayrı  qayda  müəyyənləşdirməyibsə,  alıcı  əşyanın  qüsurları  ilə  bağlı  tələbləri  bu 

şə

rtlə irəli sürə bilər ki, həmin qüsurlar bu maddədə müəyyənləşdirilmiş müddətdə aşkar edilsin (MM-in 589.1-

ci maddəsi).  

Özü də qeyd etmək istəyirik ki, göstərilən həmin müddətlər satılan əşya üçün qarantiya müddəti və ya yarar-

lılıq müddəti təyin edilməsindən asılıdır. Əşya üçün yalnız qanuni qarantiya və ya yararlılıq müddəti müəyyən-

ləşdirilməyən halda alıcı əşyanın qüsurları ilə bağlı tələbləri həmin qüsurları MM-də nəzərdə tutulmuş müd-

dətdə aşkar etdikdə irəli sürür. Bu müddət iki ildən çox ola bilməz.  ki il müddəti isə əşyanın alıcıya veril-

diyi gündən hesablanır. Alqı-satqı müqaviləsi ilə daha uzun müddətin  müəyyənləşdirilməsi nəzərdə tutula bi-

lər. Daşınmalı və ya poçtla göndərilməli əşyanın qüsurlarının aşkar edilməsi müddəti əşyanın təyinat yerinə çat-

dırıldığı gündən hesablanır (MM-in 589.2-ci maddəsi).  

Əş

ya üçün qarantiya müddəti və ya yararlılıq müddəti müəyyənləşdirildiyi halda, alıcı əşyanın qüsurları ilə 

bağlı  tələbləri  həmin  qüsurları  qarantiya  müddəti  və  ya  yararlılıq  müddəti  ərzində  aşkara  çıxardıqda 

irəli sürə bilər. Qarantiya müddəti və ya yararlılıq müddəti keçəndən sonra alıcının pretenziya irəli sürmək 

hüququ  itir.  Lakin  bəzi  hallarda  alıcı  əşyanın  qüsurlarını  qarantiya  müddəti  bitəndən  sonra  aşkar  edir.  Belə 

halda qüsurlar əşyanın alıcıya verildiyi gündən iki il ərzində müəyyən edilməlidir ki, alıcı tələb irəli sürə bilsin. 

Bu cür əşyalar üçün müqavilədə qarantiya müddəti iki ildən az nəzərdə tutulur. Göstərilən halda satıcı bu şərtlə 

məsuliyyət daşıyır ki, alıcı əşyanın qüsurlarının əşya alıcıya verilənədək əmələ gəldiyini və ya həmin məqama-

dək yaranmış səbəblərdən əmələ gəldiyini sübuta yetirsin (MM-in 589.7-ci maddəsi). Belə təsəvvür yaranır ki, 

müqavilədə nəzərdə tutulan qarantiya müddəti iki ildən az olan hallarda alıcının mənafeyi xüsusi qayda əsasın-

da müdafiə edilir.  

Qanunda həm də verilmiş əsas əşyanın komplektləşdirici məmulatlarının qüsurlarının aşkar edilməsi müd-

dətləri barədə qayda müəyyən edilmişdir (MM-in 589.4-cü və 589.5-ci maddələri). Burada iki halı fərqləndir-

mək lazımdır: müqavilədə komplektləşdirici məmulat üçün əsas məmulata (əşyaya) nisbətən daha qısa qaranti-

ya müddəti müəyyənləşdirilən hal; müqavilədə komplektləşdirici məmulat üçün əsas məmulata (əşyaya) nisbə-

tən daha uzun qarantiya müddəti müəyyənləşdirilən hal. Birinci halda, alıcı komplektləşdirici məmulatın qüsur-

ları ilə bağlı tələbləri həmin qüsurları əsas məmulatın qarantiya müddəti ərzində, ikinci halda isə komplekt-

ləşdirici məmulatın qarantiya müddəti ərzində (əsas məmulatın qarantiya müddətinin bitib-bitməməsindən 

---