Microsoft Word Munasib?tl?rin balaslasd?r?lmas? I cild doc
Yüklə 4,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
101
çıxmışıdır. Müharibələr həm beynəlxalq aləmin strukturunu, münasibətlər sistemini məhv etmiş (məsələn, II Dünya müharibəsi ilə Millətlər Liqası əhəmiyyətini itirmiş, qurum 1946-cı ildə ləğv edilmişdir), həm də özündən sonra subyektləri yeni əsaslı münasibətlər sistemi yaratmağa təhrik etmişdir. 1945-cı ildə BMT yaradılmışdır. BMT-yə qədər mövcud olan universal təşkilat kimi Millətlər Liqası dünyada sülhün qorunmsı üçün səmərəli olmayan, gücsüz bir təşkilata çevrildi. Öz fəaliyyət mövcudluğu dövründə heç bir mühüm münaqişəni həll edə bilmədi. 1931-ci ildə Şimal-Şərqi Çində (Mançjuriyada) Yapon təcavüzkarlarına qarşı hər hansısa bir səmərəli ölçü götürə bilməməsi təşkilatın beynəlxalq arenada nüfuzunu heçə endirdi. 1933-cü ildə Almaniya və Yaponiya təşkilatı tərk etdilər. SSRİ Finlandiyaya hücumda ittiham olunaraq, 1939-cu ildə təşkilatdakı öz qısa müddətli fəaliyyətindən kənarlaşdırıldı. Bu tarixlərdə II Dünya müharibəsi başladı. Beləliklə, dünyada sülhü və təhlükəsizliyi təmin edə biləcək ilk hökumətlərarası təşkilatın yaradılması təcrübəsi müvəffəqiyyətsizliklə başa çatdı. BMT-nin yaradılmasına qədər bir neçə proses həyata keçirildi: 1941-ci ilin iyun ayında Londonda Müttəfiqlərin bəyannaməsi qəbul edildi. Bu sənəddə müttəfiqlərin “birlikdə və digər azad xalqlarla müharibə və sülh şəraitində bərabər işləmək” prinsipi təsdiq edildi. Bu, BMT-nin yaradılmasında ilk sənəd idi; 1941-ci ilin avqust ayında ABŞ prezidenti Franklin Delano Ruzveltlə Böyük Britaniyanın baş naziri Uinston Çörçil arasında Atlantik xartiyası imzalandı. Bu sənəddə beynəlxalq əməkdaşlıq, sülhün müdafiəsi və təhlükəsizliklə bağlı bir sıra prinsiplər irəli sürüldü; 1942-ci ilin yanvar ayında Vaşinqtonda Birləşmiş Millətlər Bəyannaməsi qəbul edildi. Atlantika Xartiyasının əsasnaməsini qəbul edən 26 dövlət Bəyannamənin iştirakçıları oldu. Prezident Ruzvelt yeni təşkilatı “Birləşmiş Millətlər” adlandırdı. Birləşmiş Millətlər Bəyannaməsində ilk dəfə olaraq təşkilatın rəsmi adı istifadə edildi; 1943-cü ilin oktyabr ayında SSRİ, Birləşmiş Krallıq, ABŞ və Çin hökumətləri arasında 102
Moskva Bəyannaməsi imzalandı. Bu sənəddə beynəlxalq aləmdə sülhün və təhlükəsizliyin qorunması üçün tezliklə beynəlxalq təşkilatın yaradılmasına çağırış səsləndirildi; 1943- cü ilin dekabr ayında ABŞ, SSRİ və Böyük Britaniyanın iştirakı ilə keçirilən Tehran konfransında beynəlxalq aləmdə sülhün qorunması və təhlükəsizlik üçün beynəlxalq təşkilatın yaradılması məqsədi yenidən təsdiqləndi; 1944-cü ilin sentyabr ayında Vaşinqtonda (Dumborton-Oksda) ABŞ, Birləşmiş Krallıq, SSRİ və Çin bu təşkilatın məqsədi, strukturu və funksiyalarını razılaşdırdılar. Konfrans “Ümumi beynəlxalq təhlükəsizlik təşkilatının yaradılmasına aid təklifə” baxdı. Təklifdə təşkilatın strukturu, məqsəd və prinsipləri, üzvlük, baş orqanların funksiyaları kimi məsələlər öz əksini tapdı. Baş orqanlar-Baş Assambleya; daimi və qeyri-daimi üzvlərdən ibarət ola biləcək Təhlükəsizlik Şurası; Katiblik; Beynəlxalq Məhkəmə; İqtisadi və Sosial Şura müəyyən edildi; 1945-ci il fevral ayının 11-də Yaltada ABŞ prezidenti Ruzvelt, Böyük Britaniya baş naziri Çörçil, SSRİ rəhbəri Stalin arasında görüş keçirildi və rəhbərlər “ sülh və təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün ümumi beynəlxalq təşkilatın yaradılması” haqqında qərarlarını qəti olaraq bəyan etdilər. Təhlükəsizlik Şurasında səsvermə məsələsi də qətiləşdirildi və daimi üzvlərin eyni səs hüququna malik olması məsələsi təsdiqləndi. 1945-ci ilin aprel- iyun aylarında San-Fransiskoda keçirilən konfransda BMT nizamnaməsi qəbul edildi. Həmin ilin oktyabr ayında 29 ölkənin təsdiq qramotalarının təqdimatı ilə sənəd qüvvəyə mindi. İlk mərhələdə 51 dövlət üzv qəbul edildi. BMT-yə üzvlük şərtləri olaraq aşağıdakılar tələb edildi: dövlət suveren və sülhsevər olmalıdır; dövlət nizamnamə tələblərinə uyğun olaraq üzərinə öhdəlik götürməlidir; dövlət götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirmək istəyir və yerinə yetirməyi bacarır (həyata keçirir). 1
1 Материалы контактных лекционных занятий по дисциплине «Международное публичное право». http://www.kar-femida.kz/Keis/050301- 3:II/9/klek.htm. Yüklə 4,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|