Microsoft Word Munasib?tl?rin balaslasd?r?lmas? I cild doc
Yüklə 4,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “mövqe soyqırımı” (“baxışlarına görə soyqırım”)
98 daima saxlayır. Tarazlı münasibətlər bir tərəfdən cəmiyyətin, dövlətin inkişafı üçün şəraiti yaradır, vasitələrin imkanlarını geniş səfərbər edir, digər tərəfdən isə insanların daxili azadlıqları və buna səbəb olan maddi-sosial imkanlarının təminatı cəmiyyətdaxili ictimai və siyasi sabitliyə gətirib çıxarır. Cəmiyyətin özündə inkişaf, sülh və sabitlik prosesləri və vəziyyətləri həm bir-birini şərtləndirir, həm də proses və vəziyyət müəyyənedici tərkib elementlər olaraq, vahid mükəmməl sistemi yaradır ki, bu sistemin də rəngarəngliyindən möhkəmlik, güclülük əmələ gəlir. Bu nöqteyi-nəzərdən də tədqiqat mövzusu, mövzunun təkib hissəsi olan dövlətdaxili münasibətlərin balanslaşdırılması aktuallıq kəsb edir. Digər tərəfdən də qeyd etmək olar ki, dünyanın əksər ölkələrində, xüsusilə Asiyada, Afrikada və Latın Amerikasında olan bir çox ölkələrdə mövcud olan
qeyri-tarazlı münasibətlər cəmiyyətlərdə disbalanslı münasibətlərin yaradılmasına səbəb olur.
Cəmiyyətdəki dəyərlərin kasadlığı qeyri-tarazlığı şərtləndirir. Hakimiyyətin birtərəfli fəaliyyəti, bir qrup şəxsin mənafeyinə xidmət etməsi, ümumi səviyyədə isə iqtisadi resursların çatışmazlığı, maarifçilk və elmi səviyyənin aşağı olması, qeyri-təkmil iqtisadi və siyasi sistemlər, sərvətlərdən qeyri-düzgün faydalanma və digər bu kimi problemlər cəmiyyətlərdə disbalanslı münasibətlərin formalaşmasını zəruri edir. Ümumiyyətlə isə, mövzunun tədqiqata cəlb edilməsinin səbəbləri, əhəmiyyəti və mövzunun aktuallığını şərtləndirən aşağıdakı ümumiləşdirilmiş fikirlər də bildirmək olar: -əksər cəmiyyətlərdə, xüsusən zəif inkişaf edən və inkişaf etməkdə olan dövlətlərdə insan hüquqları çox zaman pozulur (hakimiyyətin tətbiq etdiyi güc yolu ilə və ya da hakimiyyətin öz funksiyasını və bu baxımdan öhdəliyini lazımi səviyyədə yerinə yetirə bilməməsi ucbatından, resursların çatışmaz- lığından, tolerantsızlıqdan, qeyri-sistemlilikdən, adət- ənənələrlə yüklənmiş qatı mühafizəkarlıqdan və s.); 99 -hakimiyyət və vətəndaşlar arasında inamsızlıqdan və etinasızlıqdan (cəmiyyətdə və dövlətdə tərəflər arasında inamsızlıq və etinasızlıq, etibar etməmək, mövqelərdə riyakarlıq, qeyri-düzgünlük əsasən bilərəkdən, bir qrupun mənafeyinə xidmət etmək istəyindən, eləcə də təbii olaraq, resursların çatışmazlığından, qeyri-müətəşəkkillikdən, həmçinin qabiliyyətsizlikdən meydana gəlir) hər iki tərəf arasında qeyri-tarazlı münasibətlər formalaşır; -kasıb cəmiyyətlərdə hakimiyyət və işgüzar dairələr əmək qüvvələrinə, zəhmətkeşlərə qarşı ucuz işçi qüvvəsi gözü ilə baxırlar. Mövcud əmək münasibətləri və insanların istismarı da cəmiyyətlərdə qeyri-tarazlığı yaradır; -əksər dövlətlərdə iqtisadi sahələrdə inhisarlaşma yaranır ki, bu da iqtisadi-sosial münasibətlərin tarazlaşmasının qarşısını alır;
-cəmiyyətdə müəyyən qruplar arasında qarşıdurmalar yaranır və maraq uğrunda kəskin siyasi mübarizə və ya da silahlı qarşıdurmalar, toqquşmalar (vətəndaş müharibələrini, hakimiyyətə silahlı təzyiq qrupları ilə baş verən hərbi münaqişələri, hakimiyyətin devrilməsi üçün silahlı qrupların fəaliyyətini və s. buna misal çəkmək olar) meydana gəlir; -kasıb cəmiyyətlərdə terrorçuluq, insan
alveri, narkomaniya və mütəşəkkil cinayətkarlıq artır və nəticədə insan hüquqları pozulur, insanlıq əleyhinə aktlar həyata keçirilir; -ölkələr daxilində insanlıq əleyhinə olaraq etnik və milli soyqrımlar həyata keçirilir. Bununla yanaşı, qeyd etmək olar ki, xalqın elmi potensialına, düşünən beyinlərinə qarşı da ölkə rəhbərliyi tərəfindən həyata keçirilən soyqırımlar müşahidə edilir. Məsələn, Stalin və Pol Potun öz ölkələrində xalqının bu günü və gələcəyini düşünən beyinlərə qarşı “mövqe soyqırımı” (“baxışlarına görə soyqırım”) siyasəti həyata keçirmələrini buna nümunə göstərmək olar; 100
Yuxarıda qeyd edilənlər qeyri-tarazlı amillər sayəsində insanlığın mahiyyəti, mövcudluğu ilə onun fəaliyyəti və daxili aləmi arasında harmoniya pozulur. Fəaliyyət də qeyri-tarazlı münasibətlərin meydana gəlməsini zəruri edir. Bu baxımdan da dövlətlər daxilində tarazlı münasibətlərin elmi-nəzəri əsaslarının tədqiqata cəlb edilməsi aktuallıq kəsb edir. Qeyri-tarazlığın aradan qaldırlmasının və tarazlıq vəziyətinin meydana gəlməsinin bir çox nəzəri aspektlərinin əsaslarının müəyyən edilməsi bu istiqamətdə məqsəd və vəzifələrə aid edilir. Beynəlxalq münasibətlərin balanslaşdırılması istiqamətində tədqiqatın aktuallığı və əhəmiyyəti
Tarixən dünyada baş vermiş regional və qlobal səviyyəli silahlı qarşıdurmalar, vətəndaş və dövlətlərarası müharibələr saysız-hesabsız insan fəlakətlərinə səbəb olmuş, həyatın əksər sahələri, münasibətlər və fəaliyət strukturları iflic vəziyyətinə düşmüşdür. Xüsusilə dünya müharibələri zamanı tətbiq edilən təkmil silah texnologiyaları insanların kütləvi şəkildə məhv olmalarının miqyasını artırmış, təbiətə və cəmiyyətlərə külli miqdarda, fəlakət nəticəsi çox gec aradan qalxan zərbələr vurmuşdur. Müharibələr, silahlı qarşıdurmalar nəinki ona qədər mövcud olan strukturu dağıtmış, eləcə də insanlığın özünə bəşəri zərbələr vurmuşdur. Müharibələr balanslı vəziyyətləri, ictimai-siyasi, bu baxımdan, iqtisadi, mədəni, humanitar əlaqələrin qarşılıqlı şəkildə mövcudluğunu sarsıtmış və zərbələr sayəsində yeni-yeni istiqamətlər meydana gəlmişdir. Müharibələr məhz tarix yaradan istiqamətlər və vasitələr olmuşdur. Müharibələrdən sonra isə cəmiyyətlərdə tarazlı strukturların yaradılması prosesləri çətin şəkildə həyata keçirilmişdir; çünki vasitələr tamamilə ya məhv olmuş, ya da kəskin yerdəyişmələrə məruz qalmışdır. Balanslaşdırma üçün vasitə və məkan çatışmazlığı kimi mənfi hallar ortaya
Yüklə 4,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|