Microsoft Word National-doklad-azer doc
Yüklə 180,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4) Konstitusiyada dәyişikliklәr edilmәsi qaydası diqqәtli mәhkәmә araşdırması predmeti olmalı, yoxsa siyasi subyektlәrin müstәsna preroqativi kimi
- 5) Konstitusiya Sizin yurisdiksiyanızın konstitusiya dәyişikliklәrinә
- 6) Konstitusiya Mәhkәmәsi Әsas Qanuna edilәn dәyişikliyin konstitusiyaya
- 7) Sizin yurisdiksiyanızda konstitusiya hakimiyyәtinin güclәnmәsi
11
Beləliklə, həm Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 154-cü maddəsi, həm də Azərbaycan Respublikasının Seçki Məcəlləsinin 142-ci maddəsi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklərə dair qərar qəbul edilməsini istisna edir. 4) Konstitusiyada dәyişikliklәr edilmәsi qaydası diqqәtli mәhkәmә araşdırması predmeti olmalı, yoxsa siyasi subyektlәrin müstәsna preroqativi kimi qalmalıdır? Sizin yurisdiksiyanızda hüquqşünas-alim vә praktiklәr arasında bu mәsәlә ilә bağlı hansı ekspert fikri üstünlük tәşkil edir? Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 152-ci maddəsində xüsusən qeyd olunur ki, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklər yalnız referendumla qəbul edilə bilər. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 153-cü maddəsinə əsasən, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişiklikləri Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi və ya Azərbaycan Respublikasının Prezidenti təklif etdikdə, təklif olunan dəyişikliklərə dair əvvəlcədən Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin rəyi alınır. “Konstitusiya Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 61.3-cü maddəsinə əsasən, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təkliflərinə mahiyyəti üzrə Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunda baxılması onların dərc olunduğu gündən ən geci 7 gün keçənədək başlanmalıdır. Həmin Qanunun 61.4-cü maddəsinə əsasən, Konstitusiya Məhkəməsi təklif olunmuş dəyişikliklərin Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 155-ci maddəsinin tələblərinə uyğunluğu haqqında əsaslandırılmış rəy qəbul edir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 155-ci maddəsinə əsasən, Konstitusiyanın 1- ci, 2-ci, 6-cı, 7-ci, 8-ci və 21-ci maddələrində dəyişikliklər və ya onların ləğv edilməsi haqqında, 3-cü fəslində nəzərdə tutulmuş insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqlarının ləğvi və ya Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulduğundan daha artıq dərəcədə məhdudlaşdırılması haqqında təkliflər referenduma çıxarıla bilməz.
səsvermə bülleteninə Konstitusiya Məhkəməsinin rəyinin qısa xülasəsi daxil edilir. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu cari ilin 25 iyul tarixində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqdim etdiyi təkliflərinə baxarkən, qərara aldı ki, “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təklif etdiyi “Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Referendum Aktının layihəsindəki dəyişikliklər Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 155-ci maddəsinin tələbinə müvafiqdir”.
Sizin yurisdiksiyanızın konstitusiya dәyişikliklәrinә konstitusiya nәzarәtini nәzәrdә tuturmu? Әgәr nәzәrdә tutursa, onda hüquq subyektlәrindәn hansı Әsas Qanuna edilәn konstitusiya dәyişikliyinin konstitusiyaya uyğunluğunu mübahisәlәndirmәk üçün Konstitusiya Mәhkәmәsinә müraciәt edә bilәr? Konstitusiya dәyişikliyinin Konstitusiyaya uyğunluğunun mәhkәmә araşdırması qaydası Qanunda nәzәrdә tutulubmu? Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 1-ci maddəsinə əsasən, Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyətinin yeganə mənbəyi Azərbaycan xalqıdır. Azərbaycan xalqı öz hüquqları və mənafeləri ilə bağlı olan hər bir məsələni referendumla həll edə bilər (Maddə 3). Referendumla həll onunan məsələlərdən, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının qəbul edilməsi və ona dəyişikliklər edilməsini qeyd etmək zəruridir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 152-ci maddəsində xüsusən qeyd olunur ki, 12
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklər yalnız referendumla qəbul edilə bilər. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 155-ci maddəsinə əsasən, Konstitusiyanın 1- ci, 2-ci, 6-cı, 7-ci, 8-ci və 21-ci maddələrində dəyişikliklər və ya onların ləğv edilməsi haqqında, 3-cü fəslində nəzərdə tutulmuş insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqlarının ləğvi və ya Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulduğundan daha artıq dərəcədə məhdudlaşdırılması haqqında təkliflər referenduma çıxarıla bilməz.
Respublikası Milli Məclisi və Prezidenti tərəfindən təklif oluna bilər. Qeyd olunduğu kimi, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklər Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi və Prezidenti tərəfindən təklif olunduqda, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin rəyi alınmalıdır. “Konstitusiya Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 40.3.10-cu maddəsinə əsasən, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin və ya Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklər edilməsi haqqında təkliflərinə dair Konstitusiya Məhkəməsinin rəyinin çıxarılması ilə əlaqədar işlərin icraatı Konstitusiya Məhkəməsində baxılan konstitusiya işləri üzrə xüsusi konstitusiya icraatınına aid olunur. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin və ya Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklər edilməsi haqqında təkliflərinə dair Konstitusiya Məhkəməsinin rəyinin çıxarılmasına dair Qərar qətidir, heç bir orqan və ya şəxs tərəfindən ləğv edilə, dəyişdirilə və ya rəsmi təfsir edilə bilməz. Konstitusiyanın mətninə dəyişikliklər edilməsi ilə bağlı referendum kecirilərkən səsvermə bülleteninə Konstitusiya Məhkəməsinin rəyinin qısa xülasəsi daxil edilir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 154-cü maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi referendumla qəbul olunmuş Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklərə dair qərar qəbul edə bilməz. Beləliklə, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi konstitusiya dəyişikliklərinə həm prosessual, həm də maddi hüquq baxımdan nəzarəti səlahiyyətli deyil. Eyni zamanda nəzərə alınmalıdır ki, Konstitusiya Məhkəməsinin qərarının qəbul edilməsi üçün əsas təşkil etmiş Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının norması referendum nəticəsində dəyişdirildikdə, həmin qərar Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən qismən və ya bütövlükdə qüvvədən düşmüş hesab olunur (“Konstitusiya Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 66.5-ci maddəsi) . 6) Konstitusiya Mәhkәmәsi Әsas Qanuna edilәn dәyişikliyin konstitusiyaya uyğunluğunu maddi hüquq baxımından yoxlamağa sәlahiyyәtlidirmi, yoxsa dәyişikliyin konstitusiyaya uyğunluğunu yalnız prosessual tәrәfdәn araşdırma ilә kifayәtlәnir? Konstitusiyada müvafiq eksplisit sәlahiyyәtlәri tәsbit edilәnәdәk Konstitusiya Mәhkәmәsi Konstitusiyaya edilmiş dәyişikliyә öz mövqeyini yaxud öz şәrhini veribmi? Konstitusiya Mәhkәmәsinin mövqeyi nәyә әsaslanır ? Elә bir presedent mövcuddurmu ki, Konstitusiya Mәhkәmәsi konstitusiya dәyişikliyinә mәhkәmә nәzarәtini maddi hüquq yaxud prosessual әsaslara söykәnәrәk hәyata keçirmәk sәlahiyyәtlәrini müfәssәl izah etsin? Konstitusiyaya edilmiş dәyişikliyin Konstitusiyaya uyğun olmadığını tanıyan Konstitusiya Mәhkәmәsi qәrarının hüquqi nәticәlәri nәdir? Zәhmәt olmasa, Konstitusiya Mәhkәmәsinin yurisdiksiyasından misallar gәtirin. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 154-cü maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi referendumla qəbul olunmuş Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklərə dair qərar qəbul edə bilməz. 13
Qeyd olunduğu kimi, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklər Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi və Prezidenti tərəfindən təklif olunduqda, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin rəyi alınmalıdır. “Konstitusiya Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 40.3.10-cu maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin və ya Azərbaycan Respublikası prezidentinin Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklər edilməsi haqqında təkliflərinə dair Konstitusiya Məhkəməsinin rəyinin çıxarılması ilə əlaqədar işlərin icraatı Konstitusiya Məhkəməsində baxılan konstitusiya işləri üzrə xüsusi konstitusiya icraatınına aid olunur. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin və ya Azərbaycan Respublikası prezidentinin Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklər edilməsi haqqında təkliflərinə dair Konstitusiya Məhkəməsinin rəyinin çıxarılmasına dair Qərar qətidir, heç bir orqan və ya şəxs tərəfindən ləğv edilə, dəyişdirilə və ya rəsmi təfsir edilə bilməz. Konstitusiyanın mətninə dəyişikliklər edilməsi ilə bağlı referendum kecirilərkən səsvermə bülleteninə Konstitusiya Məhkəməsinin rəyinin qısa xülasəsi daxil edilir. “Konstitusiya Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 61.3-cü maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin və Azərbaycan Respublikası prezidentinin təkliflərinə mahiyyəti üzrə Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunda baxılması onların dərc olunduğu gündən ən geci 7 gün keçənədək başlanmalıdır. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 154-cü maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi referendumla qəbul olunmuş Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklərə dair qərar qəbul edə bilməz. Beləliklə, Konstitusiya Məhkəməsi konstitusiyaya edilən dəyişikliklər barəsində məhkəmə nəzarəti səlahiyyətini həyata keçirirməyə səlahiyyətli deyil. Eyni zamanda nəzərə alınmalıdır ki, Konstitusiya Məhkəməsinin qərarının qəbul edilməsi üçün əsas təşkil etmiş Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının norması referendum nəticəsində dəyişdirildikdə, həmin qərar Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən qismən və ya bütövlükdə qüvvədən düşmüş hesab olunur (“Konstitusiya Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 66.5-ci maddəsi) .
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 154-cü maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi referendumla qəbul olunmuş Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mətnində dəyişikliklərə dair qərar qəbul edə bilməz. Konstitusiyanın şərh edilməsinə dair qeyd etmək istərdik ki, Konstitusiya Məhkəməsi 1 avqust 2003-cü il tarixində Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 130-cu maddəsinin IV hissəsinə uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikası Prokurorluğunun sorğusu əsasında, Konstitusiyanın Azərbaycan Respublikasının Prezidentliyinə namizədlərə aid tələbləri ilə bağlı 100-cü maddəsinin müddəasının şərh edilməsinə dair konstitusiya işinə baxmışdır. Məhkəmə qərara almışdır ki, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 100-cü maddəsinin “…başqa dövlətlər qarşısında öhdəliyi olmayan…” müddəasının hüquqi mənası vətəndaşın xarici dövlətlərlə bağlılığına və onlardan asılılığına səbəb olan münasibətlərin mövcudluğu ilə əlaqədar yaranan öhdəliklərinin olmamasını ehtiva edir. Belə öhdəliklər uzun müddət ərzində xaricdə yaşamaqla bağlı əmələ gələn davamlı, 14
möhkəm və sabit münasibətlərin mövcudluğuna səbəb olan qeydiyyat, vergi, ölkə ərazisini müəyyən müddətdən artıq tərk etməmək və s. kimi, habelə siyasi hüquqi və bu cür digər öhdəliklər də ola bilər. Konstitusiya Məhkəməsi 21 oktyabr 2005-ci ildə Konstitusiyanın 130-cu maddəsinin IV hissəsinə müvafiq olaraq, Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin 2005-ci il 14 oktyabr tarixli, 8-8/2005 saylı sorğusu əsasında, konstitusiya işinə baxmışdır. Məhkəmə qərara almışdır ki, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 12-ci maddəsinin II hissəsi, 24-cü maddəsinin II hissəsi, 71-ci maddəsinin II hissəsi, 72-ci maddəsinin II hissəsi, 155-ci maddəsi, Azərbaycan Respublikasında İnsan hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsinin tənzimlənməsi haqqında Konstitusiya Qanununun 3-cü maddəsi və İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında Konvensiyanın 11-ci maddəsinin II hissəsinin müddəaları baxımından Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 49-cu maddəsində nəzərdə tutulan sərbəst toplaşmaq azadlığı hüququna demokratik cəmiyyətdə zəruri olan və qanunla müəyyən edilmiş məhdudiyyətlər qoyula bilər. Yüklə 180,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|