Microsoft Word Onkologiya fesil 1-5 +. doc

Fəsil 6. AĞIZ SUYU VƏZİLƏRİNİN ŞİŞLƏRİ 
159 
 
6.3. Beynəlxalq histoloji təsnifat 
(№ 7, WHO – 2005) 
 
I. Epitelial şişlər 
Xoş xassəli Bədxassəli 
• Pleomorf adenoma (qarışıq şiş) 
• Mioepitelioma (mioepitelial 
adenoma) 
• Adenolimfoma (Warthin tumor) 
• Bazalhüceyrəli adenoma 
• Kanalikulyar adenoma 
• Onkositoma (onkositar adenoma) 
• Sistadenoma 
• Duktal papilloma 
– papillyar sialoadenoma 
– inverted papilloma 
– axacaqdaxili papilloma 
• Piy adenoması 
– piy limfadenoması 
– qeyri-piy limfadenoması  
 
• Asinozhüceyrəli karsinoma 
• Musinoz adenokarsinoma 
• Mukoepidermoid karsinoma 
• Adenosistoz karsinoma (silindroma) 
• Polimorf xərçəng 
• Epitelial-mioepitelial xərçəng 
• Şəffafhüceyrəli karsinoma 
• Bazalhüceyrəli karsinoma 
• Piy adenokarsinoması 
• Sistadenokarsinoma 
• Onkositar karsinoma 
• Ağız suyu axacağının karsinoması 
• Pleomorf adenomada karsinoma 
• Karsinosarkoma 
• Metastazverən pleomorf adenoma 
• Adenokarsinoma 
• Yastıhüceyrəli karsinoma 
• Kiçikhüceyrəli karsinoma 
• İrihüceyrəli karsinoma 
• Limfoepitelial karsinoma 
• Mioepitelial karsinoma 
• Sialoblastoma 
 
II. Yumşaq toxuma şişləri 
Hemangioma 
 
III. Limfoid və qanyardıcı toxuma şişləri 
• Xockin limfoması 
• Diffuz B-hüceyrəli limfoma 
• Marginal zonanın ekstranodal B-hüceyrəli 
limfoması 
 
IV. İkincili şişlər 
 

---

  
 
BAŞ-BOYUN ŞİŞLƏRİ 
 
160 
Ağız suyu vəzilərinin şişləri böyük əksəriyyətdə (95%-ə qədər) epitelial 
mənşəli və 60%-ə yaxın hallarda xoşxassəli olur. Ən geniş yayılmış xoşxassəli 
şiş pleomorf adenomadır. 
Ağız suyu vəzilərinin onkoloji patologiyasında xoşxassəli  şişlərin bəd-
xassəli  şişlərə nisbəti qulaqətrafı  ağız suyu vəzisində 3:1, çənəaltı  ağız suyu 
vəzisində 1:1, kiçik ağız suyu vəzilərində isə 1:2 təşkil edir. Dilaltı ağız suyu 
vəzilərinin şişləri praktik olaraq, bədxassəli olur. 
Ağız suyu vəzilərinin  şişləri 85-90% hallarda böyük ağız suyu vəzilə-
rindən, 10-15% hallarda isə kiçik ağız suyu vəzilərindən inkişaf edir. Böyük 
ağız suyu vəziləri arasında şiş daha çox qulaqətrafı ağız suyu vəzilərini zədələ-
yir və onların rastgəlmə tezliyi 75-80% təşkil edir. Qulaqətrafı və çənəaltı ağız 
suyu vəzilərinin şişlərinin rastgəlmə tezliyinin nisbəti 6:1–15:1 arasında tərəd-
düd edir. Qulaqətrafı və çənəaltı ağız suyu vəzilərinin şişləri, adətən, birtərəfli 
olub sağ və sol tərəfdə təxminən eyni tezlikdə rast gəlinir. Şişlə iki tərəfli zədə-
lənmə, əsasən, adenolimfoma zamanı müşahidə olunur. Böyük ağız suyu vəzi-
lərinin şişləri səthi ola və ya vəzin pareiximasının dərinliyində yerləşə bilərlər. 
Qulaqətrafı ağız suyu vəzisində şiş daha çox (80-85%) üz sinirindən kənarda, 
onun xarici səthinə yaxın yerləşir.  Şiş  həmçinin qulaqətrafı  vəzinin  əlavə 
payından və çox nadir hallarda qulaqətrafı axacaqdan inkişaf edə bilər. Dilaltı 
ağız suyu vəzisinin şişləri nadir hallarda müşahidə olunur. 
Ağız boşluğunun kiçik ağız suyu vəzilərinin şişləri ağız boşluğunun istə-
nilən şöbəsində rast gəlinə bilər, lakin daha çox sərt damaqda (60-65%) sərt və 
yumşaq damağın sərhəddində (10-12%), əng sümüyünün alveolyar çıxıntısında 
(10-15%) rast gəlinir. Yuxarı tənəffüs yollarında (burun boşluğu, burnun əlavə 
cibləri, qırtlaq) kiçik ağız suyu vəzilərinin şişlərinə az təsadüf edilir. 
Boyun limfa dyünlərinə metastaz riski bədxassəli şişin mərhələsindən, his-
toloji tipindən və diferensiasiya dərəcəsindən asılıdır. Belə ki, qulaqətrafı  ağız 
suyu vəzisinin xərçəngi zamanı regionar metastazların rastgəlmə tezliyi T
1
-də 8-
10%, T
4
-də 24-26%, az diferensiasiya etmiş şişlərdə isə 50% təşkil edir. 
 
6.4. TNM kliniki təsnifatı 
(AJCC, 2002) 
 
Təsnifat böyük ağız suyu vəziləri üçün yararlıdır. 
T – birincili şiş 
Tx – birincili şişin qiymətləndirilməsi üçün lazımi məlumatlar yoxdur 
T
0
 – birincili şiş müəyyən edilmir 
T
1
 – ölçüsü 2 sm-ə  qədər olan və  vəzin paranximasından kənara yayıl-
mayan şiş 
T
2
 – ölçüsü 2,1-4 sm olan və vəzin parenximasından kənara yayılmayan 
şiş 

---

Fəsil 6. AĞIZ SUYU VƏZİLƏRİNİN ŞİŞLƏRİ 
161 
T
3
 – ölçüsü 4,1-6 sm olan vəzin parenximasından kənara yayılan, lakin 
üz sinirini zədələməyən şiş 
T
4a
 – ölçüsü 6 sm-dən böyük olan, vəzin parenximasindan kənara yayı-
laraq çənə sümüyünə, dəriyə, xarici qulaq keçəcəyinə və /və ya üz sinirinə sira-
yət edən şiş 
T
4b
 – ölçüsü 6 sm-dən böyük olan, beyin əsasını və/və ya pazabənzər sü-
müyün qanadabənzər çıxıntısını  zədələyən və/və ya daxili yuxu arteriyasına 
sirayət edən şiş 
N – regionar limfa düyünləri 
N
x – 
regionar limfa düyünlərinin vəziyyətini qiymətləndirmək mümkün 
deyildir. 
N
0 
–
 
regionar limfa düyünlərində metastazlar yoxdur. 
N
1 
– bir ipsilateral limfa düyünündə diametri 3 sm-dən böyük olmayan 
metastaz. 
N
2 
–
 
bir ipsilateral limfa düyünündə diametri 3,1-6 sm olan metastaz və 
ya bir neçə ipsilateral limfa düyünlərində  və ya ikitərəfli və ya kontrlateral 
limfa düyünlərində diametri 6 sm-ə qədər olan metastazlar. 
N
2a
 –
 
bir ipsilateral limfa düyünündə diametri 3,1-6 sm olan metastaz 
N
2b 
–
 
bir
 
neçə ipsilateral limfa düyünündə diametri 6 sm-ə  qədər olan 
metastazlar. 
N
2c 
–
 
bir neçə bilateral və ya kontrlateral limfa düyünlərində diametri 6 
sm-ə qədər olan metastazlar. 
N
3 
–
 
regionar limfa düyünlərində diametri 6 sm-dən böyük olan metas-
tazlar. 
M – uzaq metastazlar 
M
x
 – uzaq metastazların olmasını müəyyən etmək mümkün deyildir. 
M
0
 – uzaq metastazlar yoxdur 
M
1
 – uzaq metastazlar var. 
 
Mərhələlərə görə qruplaşdırma 
 
Mərhələ 
T 
N 
M 
0 mərhələ 
T
is
 
N
0
 
M
0
 
I mərhələ 
T
1
 
N
0
 
M
0
 
II mərhələ 
T
2
 
N
0
 
M
0
 
III mərhələ 
T
1 
T
2 
T
3
 
N
1 
N
1 
N
1
 
M
0 
M
0 
M
0
 
IV
A 
mərhələ 
T
4a  
T
4a 
T
1 
N
0 
N
1 
N
2 
M
0 
M
0 
M
0 

---