Microsoft Word Proqramlasd?rma dill?ri v? Informatikabenovse doc

şə

klində yazılışdan istifadə olunsa, 

 

A=162.465 

kimi ekranda görünəcəkdir. 

 

WRITE (I:4) 

olsa və I=5 götürsək çıxışda _ _ _ 5 kimi, I=-1, J=-435 olduqda, WRITE(I,J) çapa 

 

_.._-1_.._-435, WRITE(‘METOD QAUSSA’) 

ekranda alınır. Burada həmçinin, WRITELN operatorundan da istifadə edilir. 

 

Məsələn, 

 

 

WRITELN(A:10:3)  

kimi yazdıqda, məsələn 18.463 olsa, ekranda _ _ _ _18.463 görünəcəkdir. Əvvəlki 

4  mövqe  boşluqla  əvəz  olunur.  Burada  10  mövqe  vardır.  onlardan  üçü  kəsr 

hissədir.  başqa  sözlə,  verilmiş  çıxış  mövqelərinin  sayı  ədədin  qiymətinin 

uzunluğundan çoxdursa, qabaqda uyğun sayda boş mövqelər buraxılır və ədəd sağa 

doğru sıxılır. Əgər mövqelərin sayı ədədin qiymətinin uzunluğundan azdırsa, onda 

ə

dəd üçün lazımi qədər mövqe ayrılır. 

 

27. Sadə operatorlar 

 

Mənsubetmə,  giriş  və  çıxış  operatorlarından  istifadə  edərək  istənilən  xətti 

ifadənin hesablanması proqramını yazmaq olar.  

 

Misal 

1

7

5

27

2

3

+

+

+

=

x

x

x

y

ifadəsinin qiymətini x=35.42 olduqda hesablayın. 

 

Alqoritmik dildə icra proqramı: 

 

alq ifadə (həq x,y) 

 

arq x 

 

nət y 

 

baş 

 

 

x:=35.42 

 

1

7

5

27

:

2

3

+

+

+

=

x

x

x

y

 

 

son 

 

Paskal proqramlaşdırma dilində icra proqramı: 

PROGRAM A1; 

VAR X,Y: REAL; 

BEGIN 

X:=35.42; 

Y:=27*X*X*X+5*X*X+7*X+1; 

WRITELN   

END. 

 

 

X-in qiymətini READ operatoru ilə daxil etmə proqramı yazaq: 

PROGRAM A1; 

VAR X,Y:REAL; 

BEGIN 

---

READ (X); 

Y:=27*X*SQR(X)+5*SQR(X)+7*X+1; 

WRITELN   

END. 

 

 

Misal 

51

.

2

4

5

98

lg

963

56

,

3

21

415

ln

46

.

32

e

y

+

+

⋅

−

+

=

 

ifadəsinin qiymətini tapmalı. 

 

Alqoritmik dildə icra proqramı: 

 

alq N2 (həq Y) 

 

nət Y 

 

baş 

 

51

.

2

4

5

98

lg

963

56

,

3

21

415

ln

46

.

32

e

y

+

+

⋅

−

+

=

 

 

 

son 

Paskal proqramlaşdırma dilində icra proqramı: 

PROGRAM A2; 

VAR Y1, Y2, Y:REAL; 

BEGIN 

Y1=(EXP(1/5*LN(32.46))+LN(415)-XP(4*LN(21))*3.36); 

Y2:=SQRT(963)+LN(98)/LN(10)+EXP(2.51); 

Y:=Y1/Y2; 

WRITELN   

 

28. Mürəkkəb operatorlar 

Alqoritmik dildə budaqlanma əmri aşağıdakı şəkildə yazılır. 

 

Ə

gər<şərt> 

 

 

Onda seriya 1 

 

 

Ə

ks halda seriya 2 

 

Tamam 

 

 

Bu konstruksiyadan istifadə edilərək budaqlanan alqoritmlərin icra ardıcıllığı 

yazılır. Bu konstruksiyada işlədilən açar sözlərini ingilis dilində əgər –IF, onda –

THEN,  əks  halda-ELSE  kimi  yazırlar.  IF  şərti  keçid  operatoru  adlanır.  Paskal 

proqramlaşdırma  dilində  IF+THEN+ELSE  konstruksiyasının  ümumi  formasını 

vermək lazımdır: 

---

 

IF 

 

BEGIN I operator; 

 

 

II operator; 

 

 

………….. 

 

 

n-ci operator; 

 

END 

 

 

ELSE 

 

 

 

BEGIN 

 

 

I operator; 

 

 

II operator; 

 

 

…………. 

 

 

M-ci operator; 

 

END. 

 

Məsələlərin  həllində  kifayət  qədər  şərtləri  yoxlamaq  tələb  olunduqda  IF_THEN 

konstruksiyasından    istifadə  etmək  əlverişli  olmur.  Bu  məsələlərin  həlli  üçün 

Paskal proqramlaşdırma dilində yeni operator düzəldilmişdir ki, bu operator hal və 

ya seçmə və ya variant operatoru adlanır. halda sözü ingilis dilində CASE kimi,  

-dan(-dən) sözü OF kimi yazılır. Seçmə operatorunun ümumi forması 

 

CASE  N  OF 

 

I nişan: I  opetrator; 

 

II nişan: II OPERATOR; 

 

..................................... 

 

N nişan: n-ci operator; 

 

END; 

 

 

Burada  variantın  nişanlarını  LABEL  bölməsindəki  nişanlarla  qarışdırmaq 

lazım  deyildir. n-ə  selektor da deyilir.  Selektor  tam,  simvol  və  bul  tipli ola  bilər. 

hər bir nişandan sonra qoşa nöqtə qoyulur, nişanı göstərilən operator icra olunur. 

Proqramda  icra  ardıcıllığını  dəyişmək  və  idarəni    nəzərdə  tutulan  sətrin 

icrasına  vermək  üçün  şərtsiz  keçid  operatoru  olan  GOTO-dan  istifadə  edilir. 

GOTO-getmək  deməkdir.  Proqramın  təsvir  bölməsində  LABEL    işçi  sözü  ilə 

keçidin ediləcəyi sətrlərin nişanları təyin edilir və GOTO ilə həmin nişanlı sətrlərə 

keçid icra olunur. 

Dövrü  alqoritmlərlə bağlı məsələlərin həlli üçün Paskal proqramlaşdırma dilində 

üç  növ:  ön,  son  parametrli  dövrü  operator  vardır.  Əvvəlcə  ön  şərtli  dövrü 

operatorları öyrənək. Alqoritmik dildə ön şərtli dövrün təşkili üçün hələ (nə qədər 

ki), dövrün başlanğıcı (db) və dövrün sonu (ds) konstruksiyasından istifadə edilir. 

Paskal  proqramlaşdırma  dilində  bu  konstruksiya  WHILE+DO  adlanır.  Burada 

ə

vvəlcə şərt yoxlanılır və sonra əməliyyatlar aparılır. Ona görə bu dövrə ön şərtli 

dövr deyilir. Bu  operatorun ümumi forması 

WHILE<şərt>DO 

---