Microsoft Word qurani-kerim-de-qida-kinci-n-r-2015. doc
Yüklə 2,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A l t ı n c ı ş ə r t .
- Y e d d i n c i ş ə r t .
368
qəlyanaltı, duru (sulu) isti xörək, quru (ikinci) isti xörək və şirin təam. Duru xörək ət, düyü, yarma və ya makarondan hazırlandıqda, quru xörək ev və ov quşlarından, balıq- dan hazırlanmalı, yanında tərəvəz və kartofdan qarnir verilməlidir. Əksinə, duru xörək kartof və ya tərəvəzdən hazırlandıqda quru xörək üçün yarma və makarondan qarnir (löküt) verilməlidir. Insan naharda quru xörək yedikdən sonra doyur, lakin xörəklərdən sonra şirin təam yedikdə fizioloji cəhətdən daha çox ləzzət almış olur. I.N.Pavlov bu barədə yazır: «Qidaya tələb nəticəsində məmnuniy- yətlə başlanmış yemək, məmnuniyyətlə də qurtarmalıdır, tələbin ödənilməsinə baxmayaraq bu tələbin son obyekti özünə qətiyyən həzm işi tələb etməyən şəkər olmalıdır». Bu baxımdan hələ qədimdən Azərbaycanda nahar və şam yeməyi şərbət və ya ş irniyyatla başa çatdırılır. Ş am yeməyi – yüngül olmalı və sutkalıq kalorinin ə n çoxu 15-20%-ni təşkil etməlidir. Şam yeməyi asan həzm olunan və sinir sistemini oyatmayan karbohid- ratlı-südlü yeməkdən ibarət olub yatmazdan ən azı 1,5- 2 saat əvvəl qəbul olunmalıdır.
etdikdə, daşıdıqda, saxladıqda və bişirdikdə sanitariya qaydalarına əməl etmək, qidanı zərərsizləşdirmək, bununla da qida ilə zəhərlənmənin və infeksiyanın qarşısının alınmasını təmin etmək. Bu prinsipə əməl olunması əvvəla Azərbaycan kulinariyasında istifadə olunan qab-qacaqdan başlanır. Azərbaycanın milli xörəkləri qədimdən mis qazanlarda hazırlanır. Indi yenə də Azərbaycanın bir
369
çox rayonlarında və kənd yerlərində xörəyi mis qazanlarda bişirirlər. Bu zaman xörək daha dadlı olur. Bəzi milli xörəkləri mis qazan olmadan hazırlamaq mümkün deyildir. Keçmişdə olduğu kimi indi də mis qazanları və qabları vaxtaşırı qalaylayırlar ki, xörəyə və eləcə də orqanizmə həddindən artıq mis düşməsin. Çünki qida məhsullarında misin miqdarı 5-8 mq/kq- dan çox olmamalıdır, qalayın isə 120-150 mq/kq-a qədər olmasına standart üzrə yol verilir. Milli xörəklərin bir qismi, məsələn, piti aşxana və restoranlarda xüsusi gil qablarda (piti qablarında) bişirilir və onun içərisində də süfrəyə verilir. Müasir dövrdə qidanın zərərsizləşdirilməsi böyük ə həmiyyət kəsb edir. Ekoloji vəziyyətin pisləşməsi, meyvə-tərəvəzin yetişdirilməsində gübrələrdən və müxtəlif pestisidlərdən istifadə olunması onların tərkibində nitratların və nitritlərin, ksenobiotiklərin normadan çox olmasına səbəb olur. Bütün bunlar müasir qidalanmada nəzərə alınmalıdır.
insanda doyma hissi yaratmalıdır. Bu qidanın zəngin tərkibə malik olmasından asılıdır. Lakin bəzən insan lazımi qədər qida qəbul etməsinə baxmayaraq doymaq bilmir. Bu, əsasən zülal və yağla kasıb olan xörəklə qidalandıqda, eləcə də tələsik yedikdə müşahidə olunur. Ona görə qəbul edilən qida aramla yeyilməli, yaxşı çeynənməlidir. Qida qəbulu səhər yeməyində 30-35 dəq, nahar yeməyində 45-50 dəq, şam yeməyində 35-40 dəq müddətində başa çatmalıdır. Qəlyanaltı və quru (ikinci) xörəklər yeyildikdə arabir mineral su, spirtsiz içki, meyvə şirəsi və kəmşirin şərbət içilməlidir. Uzun
370
müddət süfrə arxasında oturmaq, 3-4 saat müddətində aramsız qida qəbulu orqanizm üçün ziyandır. Yapon alimlərinin apardıqları tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, uzunömürlülüyün və sağlamlığın əsas sirri aşağıdakılardan ibarətdir: 1. Gündəlik qidada daha çox təzə tərəvəzin olması və onların çiy şəkildə qəbulu. Daha çox yerkökü, kahı və göyərti tərəvəzləri yemək məsləhət görülür. 2. Yağlar orqanizm üçün lazımdır, lakin daha çox günəbaxan, qarğıdalı və zeytun yağı yemək məsləhətdir. Çünki həmin yağlarda polidoymamış yağ turşuları daha çoxdur. Inək yağını (kərə yağını) isə məhdud şəkildə, çox az yemək lazımdır. Ət və pendir də çox az, minimum miqdarda yeyilməlidir. 3. Hər gün səhər gimnastikası ilə məşğul olmaq və hər gün bir neçə saat şəhər kənarında, eləcə də ağac, kol və ot çox olan parklarda gəzmək lazımdır. 4. Emosiyalara uymamaq, hər xırda şey üçün hirslənməmək, həmişə gülərüz olmaqla, fərəh hissi ilə yaşamaq lazımdır. Müəyyən edilmişdir ki, insan kədərləndikdə, orqanizmin immun sistemi infeksion xəstəliklərə qarşı müqavimət yaradan hüceyrələri ə mələ gətirmir. 5. Insan normal şəraitdə və müddətdə yatmalıdır. Yuxu ürəyin ritmini nizamlayır, arterial təzyiqi azaldır, hormonal ifrazat sisteminin fəaliyyətini yaxşılaşdırır. Yaralar da yuxuda yaxşı sağalır. 6. Yaşadığınız evin havasını tez-tez dəyişin, hətta bir az soyuqdan üşümək orqanizm üçün xeyirlidir. 7. Az yeyin. 100 ildən çox yaşayan insanlar həmişə az yemişlər, doymamış süfrədən qalxırlar. 8. Gülmək vacibdir. Insan gülərkən nəinki üzün
Yüklə 2,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|