_________________Milli Kitabxana
________________
399
malikdir, həm də tərkibində olduğu əsərin (miniatürün) bir parçasıdır,
məzmunun ifadəsində öz yükü var.
İçsəs – yaşamla yazar arasındakı ülvi uyarlıq məqamını, sonsuz, çılğın
fərəhli ehtizazı ifadə edir; Haray – vaxtı ötməkdə olan, insanların isə
görmədikləri, görə bilmədikləri, görmək istəmədikləri son dərəcə önəmli həyat,
mənəviyyat məsələlərinə diqqəti yönəldir; Cikkə – əsla gözlənilməyən, ayıb
sayılan, buna görə də baş verməsi qeyri-mümkün sayılan, insanların ümid və
inamlarını qırıb tökən olayların baş verdiyi hallarda yarana (cikkə çəkilə) bilər.
Haray və Cikkə mütləq yazarın qarşılaşdığı, ona şəxsən dəxli olan olaylara
reaksiya kimi yarana bilər – konkret həyat faktları kimi, onların üzərində,
onların əsasında. Bunlar həcmcə kiçik olsalar da, məzmunca son dərəcə
tutumlu əsərlərdir. Məsələn, "Tələsməklə çıxarılmış nəticələr" cikkəsi (Oğuz
yönü, s. 32) bütöv bir Muğam, bitkin bir Simfoniya çəkisinə malikdir.
* * *
N ə t i c ə: Dünya, Həyat, Bəşər özlərinin bütün əlvanlığı, mürəkkəbliyi
ilə qəbul edilməli, əlvanlığa, mürəkkəbliyə fərəhli fakt kimi baxılmalıdır.
Həyata bir rəng, bir rəqs, bir ünvan, bir nəfəs gətirməyə çalışmaq gərək! Heç
bir rəngin solmasına, rəqsin sönməsinə, nəfəsin kəsilməsinə, ünvanın itməsinə
dözmək olmaz, bununla barışmaq olmaz.
Yazar öz haraylarını bu yöndə çəkir:
İnsanın uca tutulması, İnsaniliyə səcdə, Torpağa, Günəşə, Havaya, Suya,
Ormana, Canlı-cansız aləmə, Dünyanın o başına sevgi, sayğı, qayğı – yazarın
əsərlərinin də, hazırda Bakı şəhərində yaşatmaqda olduğu İnam Evinin
(Məbədin) də carı, devizi budur. Doğma ünvanla yanaşı, Dünyanın insana
yaxın, uzaq guşələri; Dünyada insanın bildiyi-bilmədiyi, anladığı-anlamadığı
guşələr var. Ancaq Dünyanın İnsana yad, yağı, yabançı guşəsi yoxdur əslində.
İnsanların duyğu və düşüncələrində bu yəqinlik olmalıdır – əli qələm, dili uca
söz tutan hər bir Yer Oğlu bunu anlatmalıdır insana.
Dünyada ümumbəşər, ülvi bəşər harayı çəkilmir. Dünya bu motivi siyasət
yalanına bulaşdırıb; millətlərdən, dinlərdən, qütblərdən, cəhətlərdən, cinslərdən,
yaşlardan, baxışlardan... bir-birinə düşmən cəbhələr quraşdırıblar; ağ qaraya
qarışır, yaş qurunun oduna yanır. Bu gedişlə bəşəri insani yöndə inkişaf
etdirmək, millətləri çiçəkləndirmək, bir-birinə yaxınlaşmalarına yaramaq,
dinləri yaşatmaq, qütblərin (Doğu, Batı...) müxtəliflik gözəlliyinə yetmək – onu
anlatmaq, sevdirmək olmaz; bu gedişlə Yer üzündə əhali sayını "optimal-
laşdırmaq" da olmaz... (Bax: "Bəşərin Keçmişi", "Atın Bildiyi", "Ayının
Oyunu", "Quran və Qıran", "Uluruh və Oşo", "Din və Dünya", "İçəri və Üzəri",
"Safruhun Ruh Üstə'si", "Ülvi Bəşər", "Amal Məqamı", "Üzücü Axtarış",
"İnamçının Dinçiyə Məktubu" və b. – İnama Doğru kitabı).
_________________Milli Kitabxana
________________
400
İnsan isə – yaşamalıdır! Gediş ona xidmət etməyə yönəlməlidir. Yazarın
təqdim olunan kitabları bu uca Amala alovlu çağırışdır.
Elmi səpkidə çatdırdığımız bu məzmunların hamısı yazarın Deyim, İçsəs,
Haray və Cikkələrində dolğun və parlaq obrazlarla, ehtiraslı və yanğılı dil ilə
ifadə olunmuşdur.
Aşağıda nümunə üçün yazarın bir İçsəsini, bir Harayını və bir Cikkəsini
veririk.(Bunlar bu kitabdakı “Safruhun “Ruh Üstə’si” içsəsi, “Bəşərin keçmişi”
– harayı və “Öldür bizi, İlahi!” cikkəsidir).
30.IX.-8-X.24- il
_________________Milli Kitabxana
________________
401
İNAM ATANIN KUTSAL KİTABLARININ ADSIRASI
1. “Mütləqə İnam” – Yağış Ayı, 5-ci il. (1983-cü il, noyabr)
2. “Mütləqləşmək – Var olmaq” – 14 Şölə Ayı, 6-cı il. (1984,
14 iyun)
3. “Ömrüm – Günüm” – Od Ayı, 6-cı il. (iyul)
4. “Yol – Ata sözü” – 8 Qürub Ayı, 6-cı il. (avqust)
5. “Mütləqilik” – Xəzan-Sərt Ayı, 6-cı il. (oktyabr-dekabr)
6. “Bədiyyat” – 16 Qar Ayı, 6-cı il. (yanvar)
7. “Təzadlar” – İşıq Ayı, 7-ci il. (1985, may)
8. “Olan - Olmayan” – 16 Şölə Ayı, 7-ci il. (iyun)
9. “Münasibətlər” – Qürub-Ata Ayı, 7-ci il. (avqust-sentyabr)
10. “Rəmzlər” – Xəzan Ayı, 7-ci il. (oktyabr)
11. “Mənalar” – Od Ayı, 9-cu il. (1987, iyul)
12. “Sədaqət” – 21 Mərhəm günü, İşıq Ayı, 10-cu il. (1988, may)
13. “Adamlıq - İnsanlıq” – Köçəri Ayı, 10-cu il. (1988, fevral)
14. “Ruhani Hökmlər” – 22 Qismət günü, Ata Ayı, 11-ci il. (1989,
sentyabr)
15. “Özündən yüksək” – 9 Murad günü, Sərt Ayı, 11-ci il. (1989,
dekabr)
16. “Muğam Fəlsəfəsi” – Od Ayı, 12-ci il. (1990, iyul)
17. “Varlıq - Yoxluq” – 22 Qismət günü, Yağış Ayı, 13-cü il. (1991,
noyabr)
18. “Mahiyyət” – 10 Çiçək Ayı, 14-cü il. (1992, aprel)
19. “Gerçəkliyi ötmək” – 24 Qar Ayı, 14-cü il. (yanvar)
20. “Ruhaniyyat” – Köçəri Ayı, 14-cü il. (1993, fevral)
21. “Haqq” – 14 Dözüm günü, Od Ayı, 15-ci il. (1993, iyul)
22. “Müqəddəslik” – 23 Qismət günü, Od Ayı, 15-ci il. (iyul)
23. “Ölçü” – 25 İnam günü, Od Ayı, 15-ci il. (iyul)
24. “İnam Fəlsəfəsi” – 22 Ümid günü, Günəş Ayı, 16-cı il. (1994, mart)
25. “Əxlaq” – 2 Ümid günü, Qürub Ayı,16-cı il. (1994, avqust)
26. “Təməl” – 30 Qismət günü, Sərğ Ayı, 16-cı il. (dekabr)
27. “İnsanilik İmkanı” – 5 İnam günü, Qar Ayı, 16-cı il. (yanvar)
28. “Həqiqət İnsaniliyi” – 20 Arzu günü, Köçəri Ayı, 16-cı il. (fevral)
29. “İnsanilik” – 20 Ümid günü, Şölə Ayı, 17-ci il. (1995, iyun)
30. “Özümlük - Özgəlik” – 3 İnam günü, Ata Ayı, 17-ci il. (1995,
sentyabr)