Microsoft Word Shehriyar Chapa doc
Yüklə 332,11 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XANƏGAHINDA”
M ə s i a ğ a M ə h ə m m ə d i
54 çatdırıb, mətnin ümumi ruhunu ifadə etməyə nail olub. Onun sərbəstliyə vardığı məqamlar da həmən ruhdan doğur, orijinalın əsas havasına zidd deyil. Eyni zamanda, mütərcimin bir sıra beytləri orijinala sadiqlik baxımından kifayət qədər dəqiq çevirdiyini də qeyd etmək lazımdır. Məsələn, bu beyti:
Yaxud «Vətən eşqi məktəbində can verməyi öyrənmişik» misrası eynən orijinaldakı kimidir: «Dər məktəbe-eşğe-vətən can baxtən amuxte». Bir sözlə, tərcüməçini yalnız şeiri tam tərcümə etmədiyinə, bəzən də sərbəstlik etdiyinə görə qınamaq olar, saxtakarlığa görə yox! Bir də sərbəstlik digər poetik tərcümələrdə də geniş rastlanan haldır, yalnız F.Sadığın tərcüməsi ilə məhdudlaşan fakt deyil. Amma görünür, Ə.Fərdinin tərcümə anlyışı çox məhduddur. Bunu onun təqdim etdiyi sətri tərcümədən də görmək olur. Belə ki, Ə.Fərdi də sətri tərcümədə orijinaldakı bir beyti (F.Sadığın ixtisar etdiyi beytlərdən birini) «yaddan çıxarıb».
Ş ə h r i y a r v ə z ə m a n ə m i z 55
Üstəlik, onun sətri tərcüməsi də xətalardan xali deyil. Belə ki, o, şeirin 2-ci beytində müxatəbi, yəni müraciət obyektini dəyişdirib: beytdə Azərbaycana müraciət olunmur. Daha 2 beyti (orijinalda 5-ci və 10-cu beytlər) isə Ə.Fərdi qeyri-dəqiq tərcümə edib. Həmin beytlərdə uyğun olaraq, Xosrov və Şirin, Zöhhak və Kavə süjetlərinə işarə ilə obrazlar yaradılmışdır, amma sətri tərcümədə həmin obrazlılıq yarımçıq və yayğın hala gəlmiş, yaxud da itmişdir. Məsələn, 5-ci beyti Ə.Fərdi belə çevirib: Bisütun inqilabda, şirin-şəkər Vətən üçün Külüng vurmuş Fərhad kimi zaman-zaman Azərbaycan.
Halbuki dəqiq tərcümə belədir: İnqilab Bisütununda vətən Şirininin şövqü ilə Azərbaycan Fərhadı öz başına çox külüng vurub.
Göründüyü kimi, Ə.Fərdinin «Bisütun inqilabda» ifadəsi anlamsız, «şirin-şəkər» ibarəsi isə yersizdir. Onun bəyənmədiyi F.Sadıq tərcü- məsində isə beytin mənası daha dəqiq verilib:
M ə s i a ğ a M ə h ə m m ə d i
56 Bisütuni-inqilabda Şirin – vətən ucun Fərhad Külüng vurmuş oz başına, zaman-zaman, Azərbaycan!
Əlbəttə, əgər Ə.Fərdi, deyildiyi kimi, filoloq- dursa, belə yanlışlığa yol verməməli idi. Ən maraqlısı odur ki, Ə.Fərdi sətri tərcüməsinin sonuncu və sondan 3-cü beytlərində elə F.Sadığın tərcüməsindən istifadə edib! Hələ onu demirik ki, farsca mətnin transkripsiyasında da bir sıra səhvlər müşahidə olunur. Ə.Fərdi “Azərbaycan” şeirinin farscadan sətri tərcüməsinin F.Sadıq üçün gah Həmid Məm- mədzadə və Qulamhüseyn Beqdeli, gah da Əhməd Şəfai tərəfindən edildiyini bildirir. Adı çəkilən rəhmətliklər fars dilini heç də Ə.Fərdidən pis bilmirdilər, üstəlik Ə.Şəfai özü fars idi, fars dilçiliyi üzrə professor rütbəsi daşıyırdı və ana dilində yazılmış mətndə nə deyildiyini yaxşı anlayırdı. Hər halda, bütün bu çıxışları ilə Ə.Fərdini, düşünürəm ki, heç də professional tərcüməçilik problemləri, adekvat tərcümə məsələləri maraqlandırmır, onun niyyəti ayrıdır. Əgər bu məsələlər onu belə maraqlandırırsa, getsin İranda
Ş ə h r i y a r v ə z ə m a n ə m i z 57
Azərbaycan tarixi, dili, mədəniyyəti, kimliyi ilə bağlı baş alıb gedən saxtakarlıqlara münasibət bildirsin. Hərçənd bunu ondan gözləmək də düzgün deyil, çünki özü həmin işlərin iştirakçısı, bəzi hallarda təşkilatçısıdır. Ə.Fərdinin niyyəti Şəhriyarı irançı biri kimi göstərməkdir, onun “Azərbaycan”a etirazı da burdan qaynaqlanır. Lakin bu məsələdə birmənalı mövqe sərgiləmək özünü Şəhriyar yaradıcılığının bilicisi kimi təqdim edən şəxsə yaraşmaz. Həmin mövzuda Şəhriyarın baxışları kifayət qədər mürəkkəbdir. Şəhriyar irançıdırsa da, Azərbaycan mərkəzli irançıdır. “Azərbaycan” şeirinin farscasını Şəhriyarın öz ifasında dinləyin: https://www.youtube.com/watch?v=_HpJhjh3vLA Orada özü izahat verir ki, Azərbaycan İranın mərkəzidir, ona görə də özünə layiq münasibət görməlidir. Elə həmin şeirdə Tehran hakimiy- yətinin, “İran-mədarların”Azərbaycana ögey müna- sibətindən söz açır. Şəhriyarın bu qədər azərbaycançılığı bizə yetər və Əsğər Fərdi kimilər bunu ört-basdır etməyə cəhd etməsinlər, faydası yoxdur!
M ə s i a ğ a M ə h ə m m ə d i
58 ŞƏHRİYARIN ÇAĞLAYAN İLHAMININ MÖCÜZƏSİ yaxud “MÖVLANA ŞƏMS TƏBRİZİNİN XANƏGAHINDA” Mövlana Cəlaləddin Ruminin (1207-1273) şəxsiyyəti və yaradıcılığı yaşadığı dövrdən başlamış günümüzə qədər ən müxtəlif yönlərdən dəyərləndirmə obyektinə çevrilmiş, öz kəlamı ilə desək, «hərə öz zənnincə ona yar olmuşdur». Azərbaycanın ədib və alimləri də daim Möv- lananın sənət və fikir tarixindəki roluna çox yüksək qiymət vermişlər. Bu qiymət Mövlana əsərlərinə nəzirələrdən, onların iqtibas, təbdil və tərcüməsindən, şairə ithaflardan tutmuş onun elmi bioqrafiyasının yaradılmasına ilk cəhdə (Hacı Zeynalabdin Şirvani tərəfindən) qədər çeşidli formalarda təzahür etmişdir. Həmin sırada ölməz şairimiz Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın Mövlana
Yüklə 332,11 Kb. Dostları ilə paylaş:
|