Microsoft Word Shelale Nebiyeva doc
Yüklə 0,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MÜASİR DƏRS, YENİ TƏLƏBLƏR
- Dərsin gedişi
- Refleksiya.
- Qiymətləndirmə.
97
Müasir təhsilin mahiyyətini dərk etməyən “öyrətmək” yox, “öyrənmənin yollarını öyrənmək” anlayışlarını yaxşı başa düşməyən bəzi müəllimlər köhnə təhsilə daha çox üstünlük verirlər. Çünki həmin sistemdə müəllimin fasiləsiz təhsili anlayışı yoxdur. Müəllim nə zamansa öyrəndiyi faktları öyrətməyə daha çox üstünlük verir. Həmin yol asandır. Lakin məqbul deyil. Çünki uşaq əzbərlədiyini bir neçə gündən sonra unudur və müəllimin zəhməti hədər gedir. Müasir təlim müəllimin də fasiləsiz təhsilinə daimi tədqiqatçı olmağa şərait yaradır. Yeni tipli müəllim daim axtarışda olur, yenilikləri tətbiq edir, köhnə üsullardan asanlıqla imtina edə bilir. Bu proses təkcə şagird intellektini deyil, həm də müəllim düşüncəsini zənginləşdirir. Bu prosesdə “bilik qazanmaq”, “biliyi əldə etmək” deyil, şagird bacarıqlarının yaradılması mühüm bir amildir. Əşyanın adının, onun ümumi və xüsusi keyfiyyətlərinin olmasını, ad bildirən sözlərin hallanmasını müəyyənləşdirmək bacarığını əldə edən uşaq onun elmi adının “isim” olduğunu sonra bilməsinin elə bir qorxusu yoxdur. Əsas məsələ ismə ayrılan keyfiyyətlərin şagird tərəfindən duyulması, onu başqa nitq hissələrindən seçmək bacarığının təmin olunmasındadır. Həmin bacarığın tədris prosesində vərdişə çevrilməsi yaddaşda həmişəlik qalmasını təmin edir.
98 MÜASİR DƏRS, YENİ TƏLƏBLƏR
Müasir dövrdə təhsilimizin yeniləşməsini tələb edən mühüm amillərdən biri fənlərin həddindən artıq muxtariyyətləş- məsidir. Yəni fənlər bir-birindən o qədər uzaq düşüb ki, onların arasında keçilməz sədlər yaranmışdır. Hətta bir fənnin müxtəlif bölmələri arasında da sərhədlər mövcuddur. Indi ali məktəbdə Azrbaycan dilindən dərs deyən müəllimin konkret elm sahəsi var. Ədəbiyyat fənni də belədir. Hətta bir bölməni mükəmməl bilən bir alim o biri bölmələri ya zəif bilir, ya da bilmir. Qədim ədəbiyyat mütəxəssisi XX əsr ədəbiyyatını, müasir dövr mütəxəssisi isə qədim dövrü bilmir. Bu, sovet təhsil sisteminin lüzumsuz ixtisaslaşmasıdır. Elmi ədəbiyyatın inkişafı təhsilə, praktikaya yönəlmədiyinə görə onun elmi nəticələri də yalnız bir- iki mütəxəssisə lazım ola bilir. Müasir təlim isə tələb edir ki, nəinki dilin və ədəbiyyatın ayrı-ayrı şöbələri, dil və ədəbiyyat bütöv bir ixtisas olmalıdır. Orta məktəbdə ana dili və ədəbiyyatın müəllimi olduğu kimi, ali məktəbin mütəxəssisi də hər iki elm sahəsini dərindən bilməlidir. Belə olmasa dilin incəliklərini, onun məntiqi, emosional, obrazlı keyfiyyətlərini öyrətmək mümkün deyil. Müasir orta məktəbdə dil və ədəbiyyatın inteqrasiyası ilə yanaşı ibtidai siniflərdə tarix, təbiət, ətraf aləmlə tanışlıq və s. kimi fənlərin koordinasiyası həyata keçirilir. Ana dilinin tədrisi prosesində intellektlərin kooperativ- liyi bir problem kimi qarşıya çıxır. Burada kooperativlik sözünü həmrəylik kimi də qəbul etmək olar. Müəllim linqvistik intellektə malik olan uşaqları digərlərinə qarşı qoya bilməz. Deməli, digər intellektlərə meylli uşaqların həmin qabiliyyətləri ilə dilçilərin düşüncələri birləşdirilməli, ortaq bir məxrəc tapmalıdır. Göründüyü kimi digər intellektlər öz qabiliyyətlərini linqvistik intellektə kömək etməyə yönəltmişlər. Şübhəsiz ki, konkret bir sinifdə bu qədər intellektin mövcudluğu mümkün deyil. Müəllim onların neçəsini müəyyənləşdirirsə, onların
99
hamısını linqvistik intellektin ətrafında qruplaşdırır. Bir növ dilin öyrənilməsində riyazi məntiqin, tarixi məntiqin, idmançının intellektini birləşdirməyə səy göstərir. Əgər belə qruplar yarat- maq müyəssər olarsa onda müəllim hər bir qrup üçün onun öz maraqlarına uyğun tapşırıqlar verər. Nümunə üçün Bakı şəhəri, 9 saylı orta məktəbin ibtidai sinif müəllimi Nailə Abdulovanın bir dərsini təqdim edirik. Ana dili (I sinif) Mövzu: Vətən Məqsəd: Şagirdlərə vətən, yurd sevgisi aşılamaq. Onlar- da diyarımızın hər qarışına doğmalıq, torpağımızın qədimliyi, sərvətlərimizin bolluğu, dövlətimizin yenilməzliyi barədə veril- miş bilikləri daha da dərinləşdirmək. Standart: 1.1.1; 1.1.2; 2.1.2; 2.1.4. Inteqrasiya: Mus.; Fiz.tərb. Iş forması: Böyük və kiçik qruplarla iş. Iş üsulu: Müzakirə. Resurslar: Şəkillər, iş vərəqləri, rəngli karandaşlar, yapşqan, tapşırıq kartları.
Rəşid Behbudovun ifasında “Azərbaycan” mahnısı səsləndirilir. Yardımçı sual: Bu mahnı sizdə hansı hissləri oyadır? Şagirdlərin fikirlərini dinlədikdən sonra müəllim tədqiqat sualını elan edir. Tədqiqat sualı: Vətənimizi tanımaq üçün nələri
Indi isə gəlin vətənimizi daha dərindən tanımaq üçün qruplar üzrə iş aparaq.
100 Uşaqlar 3 qrupa bölünür və qruplara ad verilir. I qrup “Liderlər”, II qrup “Tarixçilər”, III qrup “Təbiətçilər”. Hər qrup öz fəaliyyət sahəsinə aid klaster hazırlayır.
Hər qrup öz işinin nəticəsini təqdim edir. Qrupların işi lövhədən asılır.
Yenidən tədqiqat sualına qayıdırıq: Azərbaycanı tanımaq və tanıtmaq nə üçün vacibdir? - Azərbaycanı tanımaq onun düşmənlərinə, ona xəyanət edənlərə sanballı bir cavabdır. Azərbaycanın dünəni və bugünü haqqında danışdınız, onun sabahını necə görmək istərdiniz? Qiymətləndirmə. Hər qrupun təqdimatında sonra meyar cədvəli əsasında qiymətləndirmə aparılır. Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|