135
v t nl dirm y yön ld r. T brizd s sl n n “Qaraba da qan axır, T briz
ona gen baxır!” üarı öz ardıca “Az rbaycan bir olsun, m rk zi T briz
olsun!” ideyasını ortaya qoyur. Çox keçm d n, dünyaya yayılan bir milli
yüks li in s si Güneyin küç l rind özünü göst rir: “Bakı-T briz-Ankara,
Farslar hara biz hara!” Bu ba ırtıların ortaya g lm sil , Az rbaycanda
Türkçülük m fkür sinin n do al axarının mill td , v t nd , dövl td
bütövl m dü ünc sinin g r kliyi bir daha özünü göst rir. Ba qa sözl ,
Az rbaycan Türk Mill tinin mill tçilik v dövl tçilik sür cind ki a aması
yalnız v yalnız bütövçülük dü ünc sind dir. Bütövl m dü ünc si
ulusla ma yolunda n k s rli özn ldir. Az rbaycanda bütövlük dil yil
f rdiyy t ehtiraslarının azalması sa lana bil r. Bu is , bügünmüzün n
ön mli g r yidir.
Bütövl m ruhu, nsanımız üçün
g l c yini qurma gücü
verir. Bu gücün yaranmasına dair qıssa v d li görünü l r ortaya qoyur.
nsanların böyüm ist kl ri qar ısında olumlu hava yaradır. Bir ys l
196
haqların dirç li ind n tör nmi könüllü toplums l birg lik yaradır. O is ,
bir yl , ulus ili gisind n öz l ülkü meydanı açılır.
Qıssaca, milliyy tçilik qavramını s rgiliy n öncüll r, da ıdıqları
yükün toplum sarından da da ınacaq ç kisinin n oldu unu iyic
d y rl ndirm li v t nl dirm lidirl r
197
. Çünki, do u u, kimliyi, ç kisi,
mesajı b lli olmayan yükü toplum sırtına verm k olmaz. Bu o dem kdir
ki, dü ünür öncüll
198
toplum arasında bütövl m yaranmasa öncüllük d
yarana bilm z. Bu
rtl rin sasında is , dild , fikird , i d birlik
qavramının ya anmasıdır. Sıra axı qanlı ıyla dild birlik görünm kd dir.
Dild birlik, yalnız b nz r ili gi quran, b nz r sözl rl özl rini anladan
toplumlar birliyi deyil, b lk n ön mlisi, dil ba ları altında yatan bir
ortaq kültürü v ya am f ls f sinin kütl s l açılı ıdır. Bir ba qa deyiml ,
dild birlik, özünd da ıdı ı sad anlamlarla bir toplumun geni v d rin
ya am t rzini ortaya qoyar v dü ünc birl m sin yol açır. Dild , fikird
bütövl m olmasa, i d d bütövl m mümkün deyildir! Bu teorinin
Az rbaycan forması is , torpa ın da birl m sini g r k n sayır v üçlük
devizin dördlüyü çevirm sini g r kli sanır. Bel ki, (dü ünc d , mill td ,
196
xsi
197
e itl dirm li,eynil dirm li
198
ziyalı liderl