torpaqda v dövl td bütövl m
-nı birg termin kimi ir li sürür, arxasıca
a a ıdaki ön rtl ri ortaya qoyur:
a) Güneyin milli sava ına yön ver n ülkü yükünün a ırlı ını,
yalnız bütövlük m fkür si da ıya bil r. Güneyin milli qurtulu çu ruhunu
solçuluq
bölücülüyünd n,
sa çılıq
irançılı ından,
dinçilik
ümm tçiliyind n uzaqla dırmaq üçün, h r hansı mill taltı,
199
mill tüstü
200
ng li ancaq bütüvlük dü ünc sil aradan qaldırmaq olar.
b) Bütövlük m fkür si, v t n v ölk anlayı ı il ulus anlayı ını
eynil dirir. Bel ki, Az rbaycan adı e idil nd , D rb nd n tutmu
rakad k ç kil n hardasa 400,000 Km.metr qaralıq biti ik Türk v t ni
dü ünc l rd canlanır. Y` ni, h r Az rbaycan Türkü biti ik böyük
Az rbaycan yaylası anlayı ını qavramı olur. Bu is , o dem kdir ki,
mill timiz, qondarma ran yaylası dü ünc ni öz v t n anlayı ından
dı layır, do rudan do ruya tarixs l varlı ı il f rql n n do ma v g rç k
böyük Az rbaycan yaylası anlayı ını öz beyinind yerl dirir.
c) Bütövlük dü ünc si, dild , dü ünc d , i d birlik konseptin
(fikrin ) torpaq birligini d artırmaqla Az rbaycan davası milli-m d ni
mücadil d n milli-siyası düzey yüks lir. Bütövl m g r yini mill t il
v t n birl m sin ba layır. Güneyd ki "Milli H r katın" davasını ideya
yükümlü
düzey yüks ldir, ona f ls fi yön verir.
d) Az rbaycanın h r iki tayında olan dil, kültür, muarif, tarix,
günd lik siyasi çabaları vahid bir dü ünc m rk zin ba lanır. Bütövçü,
Türkçü ı ı ı etginliyind olan h r hansı Güneyli, Quzeyli eyl m,
mill timizin günd lik çalı malarını otuman olaraq birl dirir.
e) Bütövlük dü ünc si, ya am yerind n asılı olmayaraq bütövlük
davasına eynil n can qoyan Az rbaycan Türkl rini dü ünc d milliyy tçi
edir. Türkçülüyü a ır terminl rl deyil, sad v ya am biçimind
insanlarımızın beynind yerl dirir.
199
Mill taltı: mill tin bütövlüyünü etgil y n m zh bçi, bölg çi, ir tçi v ...amill r.
200
Mill tüsrü: mill tin bütövlüyünü etgil y n impratorçu, ümm tçi, irançı v...amill r.
v t nda yeti dirm si il ba lıdır. Sad sözl , dövl t varlı ı v t nda
kimliyi sayılırsa, v t nda is öz dövl tinin dünyaya açılan gözgüsüdür.
205
Çox üzücüdür ki, Az rbaycanda mill tl m sür ci, arzu edilm z
ölçüd dövl t d st yind n yoxsundur. Dövl t t r find n g r k n yardımın
olmaması, mill timizin qar ısında olan ng ll ri daha da etgili hal
g tirm kd dir. Ekonomik, sosiyal, siyasal, kültür l alanlarda yatırımlarla
yana ı ulusal ideyallara da b lli büdc ayırmaq dövl tin mill t olan
borcudur. Dövl tin idar çisi olan hakimiyy t h r zaman öz varlı ının
mill t ba lı oldu unu bilm li, ulusal ideyallara özg yana ma siyas tind
olumlu yönt m almalıdır. Sözsüz ki, dövl t yardımından yet rinc
qidalanmayan h r hansı ulusal amac darıcqallı a u rark n yalnız
intellektuel s ciy d duraqlar. Bu s b bd n, hazırki durumda,
Az rbaycanın bütövl m sür ci kütl vilikd n daha çox aydın dü ünür v
oxumu g ncl rimizin içind geni l nm sür ci keçirm kd dir. N
yazıqki, Az rbaycan dövl tinin bu qonuda istabil v g rç k bir planı
olmadı ına gör , yüks k yetgilil rin d anlıq olumlu çıxı ları ciddiy
alınmayır. Bu anlıq çıxı lar ist r milli dü m nl r t r find n, ist rs d ,
bütövçü mill t t r find n ulusal stratejik anlamdan daha çox duy usal v
ya günd m dayanan taktiksal göst ri kimi alqılanır.
Y qin ki, bel gedi in
n tic si yalnız mill tl dövl tin arasını açaraq ilginc tabloların ortaya
çıxmasına da n d n olur. Yetgilil rin eyl md deyil, sözd çıxı larının
bahanası n olursa olsun öz olumsuz sonucunu bel bir görüntül üz
çıxarır: Az rbaycan indiki durumda n xo görünü d kiçik yarısı il
özgür dövl t yiy l nmi , böyük yarısıyla is , dövl tl m sür cinin ön
örgütl nm dal asındadır. Ancaq bu dal alanmada böyük bir
çatı mamazlı ı da gözaltı etm k olmaz. Bel ki, Az rbaycan toplumunda,
Güneysiz Quzey, Quzeysiz is Güney olmaz havası yer almaqda ik n,
dövl td n gözl nil n malı v m n vi d st yin g lm m si ulusal davanın
n olumsuz t r fi olan ümidsizliy yol açır. Böl d ki, varsayım olayların
Az rbaycan Türklüyünün üz rin d calanmasına r m n, olaylar
205
.( lb td bu, ba qa tipl rin, ortada olmaması anlamına g lm z. Onsuz da, h r toplum,
öz tarixs l g li m sind n ortaya g l n öz llikl r dayanaraq mücadil yolunu seçir.
Yalnız, biz burada Az rbaycan qonusuyla u ra dı ımıza gör , ba qa yönl r girmirik.)