Microsoft Word sr yeni çek kanunu ve değerlendirilmesi 07012010. doc

TBB/Yeni Çek Kanunu ve Hukuki Değerlendirmesi Toplantısında Yapılan Sunum/ Prof. Dr. Seza Reisoğlu/29.12.2009 

9

gerçek kişinin adı ve soyadı yazılmak, bu kişinin tüzel kişi adına bedeli 

tahsil etmesi halinde bu husus belirtilmek ve bu kişi ile birlikte banka 

yetkilisi tarafından imzalanmak suretiyle yapılır, karşılıksız işlemi yapılırken 

bankanın yasal yükümlülüğü miktarının – karşılıksız miktarın belirlenmesi 

dışında -  mutlaka çekin arka yüzünde belirtilmesi konusunda yasada bir 

hüküm bulunmamaktadır. Beşinci fıkrada “ .... ödememe nedeni çekin 

üzerine yazılır” denilmekte ise de; bunun bankanın azami 600 TL sini neden 

ödemediğini de yazması gerektiği şeklinde yorumlanamaz. Zira her alacak 

gibi, hamilin bankaya karşı yasal yükümlülüğe dayanan alacağını talep 

etmesi gerekir. Talep edilmeyen her alacak gibi, hamilin bu muaccel alacağı 

da zamanaşımına tabi olacaktır. Buna karşılık hamilin talebi halinde, banka 

yasal yükümlülüğünü yerine getirmediği takdirde, çekin arka yüzüne bunun 

nedenini yazmak zorunda kalacaktır. 

 

Hamilin imzalamaktan kaçınması halinde karşılıksızdır işlemi yapılmaz (Md 

3/4). Kısmen veya tamamen karşılığı bulunmayan çeklerle ilgili olarak 

talebe rağmen karşılıksız işlemi yapmayan banka görevlisi şikayet üzerine 

1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(Md 7-4) 

 

Çekin karşılıksız çıkması halinde hamilin imzası alındıktan ve karşılıksız 

işlemi yapıldıktan sonra, çekin aslı hamile verilir, fotokopisi bankaya kalır. 

Kısmen karşılığı olan, çeklerde de Adalet Komisyonunca Meclise sevk 

edilen Tasarıda Bankanın kısmi karşılığı ödemesi ve çeki hamile iade 

etmesi kabul edilmiş iken; bankaların dolandırılmasına yol açacak bu 

düzenleme Mecliste verilen bir önerge ile düzeltilmiş ve 3167 sayılı Yasada 

olduğu gibi hamilin kısmi karşılığı kabul etmemesi halinde çekin aslının 

kendisine iadesi, kısmi karşılığı kabul halinde ise çekin aslının bankada 

kalması, çekin fotokopisinin hamile verilmesi kabul edilmiştir (Md 3/4). 

 

3167 sayılı Yasada karşılıksız çeklerde; bankanın yasal yükümlülüğünü 

yerine getirmesi halinde de hesap sahibine rücu edilebilmesi için çekin 

aslının bankada kalması kabul edilirken, çek Yasasında karşılığı olmayan 

bir çekte banka yasal yükümlülüğünü yerine getirdiği zaman, bu ödemenin 

çekin arkasına yazılması, çekin aslının hamile iadesi, fotokopisinin ise 

bankada kalması kabul edilmiştir (Md 3/4). Ancak bankada kalan 

fotokopinin ispat gücü bulunmadığından bankanın hamile ödemede 

bulunduğunu ispat edebilmesi için fotokopinin de ayrıca hamile 

imzalatılması – ıslak imza – gerekecektir. Buna karşılık, çekin aslı bankada 

bulunmadığından hesap sahibi, çekin kendisi tarafından düzenlenmediğini, 

imzanın kendisine ait olmadığını ve azami 600 TL ye kadar ödeme 

nedeniyle bankanın kendisine rücu edemeyeceğini ileri sürebilecektir. 

 

VIII- 

İleri keşide tarihli çeklerde vadeli çeke yaklaşan yeni düzenleme (Md 3/8)

 

 

T.Ticaret kanununa göre çek görüldüğünde ödenir buna aykırı herhangi bir 

kayıt- çekte vade şartı- yazılmamış sayılır. Keşide günü olarak gösterilen 

günden önce ödemek için ibraz olunan çek ibraz günü ödenir. (TTK Md 

707) Buna karşılık geçen dönemde uygulamada bir centilmenlik anlaşması 

olarak genelde taraflar, ileri keşide tarihinden önce çekin bankaya ibraz 

edilmemesini kabul etmekteydiler. 

 

---

TBB/Yeni Çek Kanunu ve Hukuki Değerlendirmesi Toplantısında Yapılan Sunum/ Prof. Dr. Seza Reisoğlu/29.12.2009 

10

Çek Yasasının 3/8. maddesinde ileri tarihli çeklerde vadeli çeklere yaklaşan 

bir düzenleme getirilmiştir. Ancak aynı Yasanın geçici 1. maddesinin 5. 

fıkrasında “31.12.2011 tarihine kadar – bu tarih dahil – üzerinde yazılı 

düzenleme tarihinden önce çekin ibrazı geçersizdir” denildiğinden yeni 

düzenleme 01.01.2012 tarihinden itibaren uygulanacaktır. 

 

İleri tarihli çeklerde TTK 707. maddesi uyarınca keşide tarihinden önce de 

çek ibrazında karşılığı varsa ödenecek, karşılığın olmaması halinde ise, 

çekin keşide tarihinde veya daha sonra ibraz süresi içinde ibrazı 

gerekecektir. Keşide tarihinden önce çekin kısmen karşılığı varsa hamil 

dilerse kısmi karşılığı alacak, o takdirde çekin aslını bankaya bırakacak, 

fotokopisi kendisine verilecek, almak istemez ise çekin aslı hamile 

verilecek, fotokopisi bankada kalacaktır. Kısmen ya da tamamen karşılıksız 

çıkan çekin daha sonra ödenmesi için keşide tarihinde veya daha sonra 

yasal ibraz süresi içinde – 10 gün veya 1 ay – mutlaka ikinci defa ibraz ve 

gerekli işlemlerinin yapılması gerekecektir. Bankanın yasal ödeme 

yükümlülüğü karşılıksız yada kısmen karşılıklı çekin, keşide tarihinden 

sonra bankaya yeniden ibrazı ve karşılıksız yada kısmi karşılıksız işlemi 

yapılması halinde doğacaktır. 

 

Keşide tarihinden önce ibraz edilen çek kısmen veya tamamen karşılıksız 

ise çekin ilk defa ibraz ediliyormuş gibi keşide tarihinde veya yasal süresi 

içinde ikinci defa ibrazı halinde karşılığı varsa ödenerek çekin aslı bankada 

kalacak; çek tamamen veya kısmen karşılıksız ise, Bankanın yasal 

yükümlülüğü düşüldükten sonra kalan miktar için – varsa – karşılıksız işlemi 

yapılacaktır. Hamil yasal yükümlülüğün yerine getirilmesini talep ettiği 

takdirde banka azami 600 TL ye kadar ödemede bulunacak, bu husus ve 

talebe rağmen ödememe halinde nedeni çekin arkasına yazılacaktır (Md 

7/5).  

 

Gerek TTK na, gerekse Borçlar Kanununun genel hükümlerine göre 

temerrüt faizinin; borçlunun temerrüde düştüğü tarihte başlaması kural ise 

de; Çek Yasasının 3/8. Maddesi göz önünde tutularak hukuki takibe 

geçildiği zaman hangi tarihten itibaren temerrüt faizinin talep edileceğinin 

açıklığa kavuşturulması gerekir. 3/8. maddede temerrüt faizine 

değinilmemekte; sadece ileriki tarihli çeklerde keşide tarihinden itibaren 

ibrazın Kanuni sürede yapılması ve karşılıksız işleminin çekin arka yüzünde 

gerçekleştirilmesi halinde hukuki takibe geçilebileceği kabul edilmektedir. 

Buna karşılık 6.madde de “karşılıksız kalan çek bedelini üzerinde yazılı 

bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek 

temerrüt faizinin” ödenmesinden söz edilmektedir. 

 

Görülüyor ki; temerrüt faizinin başlangıcını kanuni ibraz süresi tanımı 

belirleyecektir. T. Ticaret Kanununa göre (TTK Md 707), ileriki tarihli 

çeklerde kanuni ibraz süresi (TTK 707) çekin lehtara verildiği tarihten 

başlamakta ve keşide tarihinden itibaren 10 gün veya 1 ay olmaktadır. İleri 

keşide tarihinin fonksiyonu ibraz süresini uzatmaktan ibarettir. 6. maddede 

de yer alan .... üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni 

ibraz tarihi, T. Ticaret Kanununa göre çekin ilk ibraz tarihi olarak  

belirlenecektir. Yasa koyucu temerrüt faizini daha sonraki bir tarih olarak 

belirlemek isteseydi, 6. maddede “üzerinde yazılı keşide tarihinden itibaren” 

demesi gerekirdi. 3. maddenin 8. fıkrasında da, hukuki sorumluluktan değil, 

---