6
Azərbaycan¯n su ehtiyatlar¯n¯n m³asir dəyi¼mələri
4. YERÜSTÜ SU EHTİYATLARININ MÜASİR DƏYİŞMƏLƏRİ ......................................................... 83
4.1. YERÜSTÜ SU EHTİYATLARININ ANTROPOGEN DƏYİŞMƏLƏRİ................................................. 83
4.1.1. Kür çayının illik axımının təbii və antropogen transformasiyası ................... 87
4.1.2. Araz çayının illik axımının təbii və antropogen transformasiyası ................. 96
4.1.3. Samur və Qanıx çaylarının axımının dəyişməsi .................................................. 103
4.2. ÇAYLARIN AYLIQ VƏ MÖVSÜMİ AXIMININ MÜASİR DƏYİŞMƏLƏRİ .................................... 110
4.3. KİÇİK QAFQAZIN TRANSSƏRHƏD ÇAYLARININ AXIMININ MÜASİR DƏYİŞMƏLƏRİ ..... 118
4.4. İQLİM DƏYİŞMƏLƏRİ VƏ ONLARIN ÇAY AXIMINA TƏSİRİ ........................................................ 123
Ədəbiyyat ........................................................................................................................................
130
5.YERÜSTÜ SULARIN KEYFİYYƏTİ ..................................................................................................... 137
Ədəbiyyat .......................................................................................................................................
144
6. HİDROGEOLOJİ ŞƏRAİT VƏ YERALTI SU EHTİYATLARI ......................................................... 146
6.1. YERALTI SU HÖVZƏLƏRİ .......................................................................................................................... 146
6.2. YERALTI SU KOMPLEKSLƏRİ ................................................................................................................. 149
6.2.1. Böyük Qafqaz dağ-qırışıqlıq zonasının yeraltı suları ........................................ 149
6.2.2. Kiçik Qafqaz dağ-qırışıqlıq zonasının və Dağlıq Talışın yeraltı suları ....... 152
6.2.3. Dağətəyi və dağarası düzənliklərin yeraltı suları ............................................... 154
6.2.4. Dağətəyi və dağarası düzənliklərin məsamə-lay suları hövzələrinin
hidrodinamik şəraiti .................................................................................................................... 155
6.3.
YERALTI SULARIN YARANMA, TRANZİT VƏ BOŞALMA ŞƏRAİTİ ........................................... 162
6.4. YERALTI SULARIN QİDALANMA MƏNBƏLƏRİ ............................................................................... 162
6.5. YERALTI SULARIN MONİTORİNQİ ....................................................................................................... 164
6.6. YERALTI SU EHTİYATLARININ QİYMƏTLƏNDİRMƏ METODLARI ........................................ 165
6.6.1. Yeraltı suların istismar ehtiyatlarının hesablanmasının
əsas prinsipləri ............................................................................................................................... 168
6.6.2. Yeraltı suların istismar ehtiyatlarının hesablanmasının
hidrodinamik metodu ................................................................................................................. 171
6.6.3. Yeraltı suların istismar ehtiyatlarının hesablanmasının hidravlik metodu .............. 176
6.6.4. Yeraltı suların istismar ehtiyatlarının hesablanmasının
balans metodu ................................................................................................................................ 178
6.6.5. Yeraltı suların istismar ehtiyatlarının hesablanmasının
hidrogeoloji analogiya metodu ............................................................................................... 180
6.7. YERALTI SULARIN QİYMƏTLƏNDİRİLMİŞ İSTİSMAR EHTİYATLARI ................................... 182
6.8. TRANSSƏRHƏD YERALTI SU OBYEKTLƏRİ ...................................................................................... 186
Ədəbiyyat ........................................................................................................................................
187
və inteqrasiyal¯
idarə edilməsi
7
7. YERALTI SULARIN KEYFİYYƏTİ ..................................................................................................... 193
7.1.YERALTI SU YATAQLARININ HİDROKİMYƏVİ ŞƏRAİTİ .............................................................. 193
7.2. YERALTI SULARIN KEYFİYYƏTİNİN PROQNOZU VƏ QORUNMASI ........................................ 196
7.2.1. Su horizontlarının ətraf mühitin təsirindən təbii qorunma şəraiti ............ 196
7.2.2. Yeraltı suların istismarı
prosesində keyfiyyətinin
proqnozlaşdırılması ..................................................................................................................... 200
7.2.3. Sanitar mühafizə tədbirləri və zonaları .................................................................. 204
Ədəbiyyat .......................................................................................................................................
207
8.YERALTI SULARIN MÜASİR DƏYİŞMƏLƏRİ ................................................................................. 210
8.1. YERALTI SULARA ANTROPOGEN TƏSİR............................................................................................ 210
8.2. YERALTI SULARIN ÇİRKLƏNMƏ VƏZİYYƏTİ ................................................................................... 215
8.3. YERALTI SULARLA ƏLAQƏDAR ƏSAS PROBLEMLƏR .................................................................. 217
Ədəbiyyat ........................................................................................................................................
219
9.AZƏRBAYCANIN ÇAY HÖVZƏLƏRİNDƏ YERÜSTÜ VƏ YERALTI SULARIN QARŞILIQLI
ƏLAQƏSİ ..................................................................................................................................................... 221
Ədəbiyyat ........................................................................................................................................
227
10. SU EHTİYATLARINDAN İSTİFADƏ .............................................................................................. 229
10.1. YERÜSTÜ SU EHTİYATLARINDAN İSTİFADƏ ................................................................................ 229
10.2. YERALTI SU EHTİYATLARINDAN İSTİFADƏ ................................................................................. 232
10.3. KÜR HÖVZƏSİ ÖLKƏLƏRİNDƏ SUDAN İSTİFADƏ ....................................................................... 239
Ədəbiyyat ........................................................................................................................................
242
11. EKOLOJİ AXIM ................................................................................................................................... 243
11.1. EKOLOJİ AXIM VƏ ONUN TƏYİNİ ÜSULLARI ................................................................................. 243
11.2. EKOLOJİ AXIMIN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ ..................................................................................... 244
11.3. SAMUR ÇAYININ EKOLOJİ AXIMI ....................................................................................................... 248
11.4. EKOLOJİ AXIM XƏRİTƏLƏRİ ................................................................................................................. 251
Ədəbiyyat .......................................................................................................................................
255
II H İ S S Ə
SU EHTİYATLARININ İDARƏ EDİLMƏSİ
12. AZƏRBAYCANDA SU EHTİYATLARININ İDARƏ EDİLMƏSİNİN XÜSUSİYYƏTLƏRİ,
ƏSAS PRİNSİPLƏR VƏ ÜSULLAR ......................................................................................................... 258
12.1. SU ÇATIŞMAZLIĞI PROBLEMİNİN ÜMUMİ HƏLLİ YOLLARI ................................................... 258
12.2. SU SİYASƏTİ VƏ SU QANUNVERİCİLİYİ ........................................................................................... 263