Microsoft Word talibova konul doc
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Atmosfer havasına avtomobil n əqliyyatından atılmı ş çirkl əndirici madd əl ər (min ton)
70
obyektlərini və nəqliyyat vasitələrini tamamilə dayandırsaq belə, şəhərlərin ekologiyasını sağlamlaşdırmaq tezliklə mümkün olmayacaqdır. Çünki torpağın yığılıb qalmış neft məhsullarından qızmar günəşli günlərdə havaya külli miqdarda ziyanlı karbohidrogen qazları buxarlanır. Hesablamalar göstərmişdir ki, 300 qram benzin buxarlandıqda 200 kubmetr həcmində havanı zəhərləyir. Məlumdur ki, kimyəvi tərkibin zənginiliyinə və kükürdün azlığına görə Azərbaycan neftinin əvəzi yoxdur. Belə ki, ondan yüksək keyfiyyətli motor yanacağı və sürtkü yağları, həmçinin müxtəlif çeşidli neft-kimya məhsulları almaq asandır, onun emalı zamanı ətraf mühitə atılan zəhərli maddələrin miqdarı az olur. Yeri gəlmişkən, onu da qeyd etmək lazımdır ki, kinci Dünya Müharibəsi illərində ən yüksək oktanlı benzin əsasən Azərbaycan neftindən alınırdı. Haqlı olaraq qeyd olunur ki, ötən müddətdə biz yerimizdə saymışıq. Başqa ölkələr isə yeni texnologiya tətbiq etməklə yanacağın keyfiyyətini xeyli yaxşılaşdırmışdır. ndi neft çıxarılan xarici ölkələrin əksəriyyətində benzinin oktan ədədi 91-dən aşağı deyildir. Yaxın illərdə bu rəqəm ən azı 95 olacaqdır. Həmin ölkələrdə çoxdandır ki, yanacaqlara qurğunun əsasında sintez edilmiş və canlı aləm üçün olduqca ziyanlı sayılan etil mayesi qatılmır. Bizdə isə hələlik benzinin tələb edilən oktan ədədi etil mayesinin hesabına əldə olur. Məhz bu etil mayesi ətraf mühiti ciddi surətdə zəhərləyir, canlı aləmə bəlalar gətirir. Məsələn, Şotlandiya alimləri 154 uşağı müayinə edərək belə nəticəyə gəlmişlər ki, onların yarısı normal inkişaf edir, qalanlarının inkişafı isə tomozlanmışdır və bu uşaqların ağıldan kəmliyinin səbəbi qanda qurğuşunun zəngiliyidir. Buna görə etil mayesindən istifadə edilməsi qadağan olunmalıdır. Xarici ölkələrin əksəriyyətində həmin addım çoxdan atılmışdır. Zəhərli benzin istehsalı respublikamıza böyük ziyan vurmaqla yanaşı, keyfiyyətli neftimizin dəyərini də aşağı salır. Beləliklə, motor yanacaqlarımız və sürtkü yağlarımız dünya standartlarından xeyli geri qalır və dünya bazarına yol tapa bilmir. Məhz belə olub ki, xarici юлкяляр биздян йанажаг вя сцрткц йаğы дейил, хам нефт алмаг истяйирляр. 71
Хязяр дянизиня ахыдылан нефт, сянайе сулары, канализасийалар Хязяри, демяк олар ки, йарарсыз щала салыр. Мясялян, 1970-жи илдя Хязяр дянизиня ахыдылан чиркабын щяжми 50 мин тондан бир гядяр чох идися, щямин эюстярижи артыб 2009-жи илдя 100 мин тондан артыг олмушдур. Щазырда Азярбайжанда шящярляр цзря atmosfer tullantılarının 2,1 %-и Минэячевирин, 4,5%-и Ширванын пайына дцшцр. Лакин,ятраф мцщитя атылан сянайе туллантыларынын тямизлянмяси иши республикада pис тяшкил едилмишдир. Йалныз ону демяк кифайятдир ки, сон мялумата эюря, Азярбайжанда атмосфери чиркляндирян 22,3 мин мянбядян анжаг 8,8 мини вя йа 39,6 %-и тямизляйижи гурэуларла тяжщиз олунмушдцр. Бу рягям айры-айры сянайе мцяссисяляриндя 27-69 % арасында дяйишир. Мцшащидяляр эюстярмишдир ки, газтямизляйижи гурğуларын 20%-и сямяряли дейил, йа да садяжя олараг ишлямир. Мялумат верилир ки, газтямизляйижи гурğуларла Ширван 43%, Минэячевир ися 54% тяжщиз олунмушдур.Бу рягямляр ися чох кичикдир вя щеч вахт мягбул сайыла билмяз. Азярбайжан мцстягилик ялдя етдикдян сонра онун ири шящяриндя истещсал сащяляринин инкиşаф етдирилмяси нязярдя тутулур. Бу шящərляр арасында Минэячевири, Ширваны, Yевлахы вя с. эöстярмяк олар. Лакин,йени истещсал мцяссисяляри йарадылан заман ятраф мцщитин горунмасы öн плана чякилмялидир. Гейд олунур ки, щал-щазырда Минэячевирдя туллантыларын 91,2 %-и електрик стансийаларынын, Ширванда ися ятраф мцщитя атылан туллантыларын 78%-и «Ширваннефт» нефтгазчыхарма идарясинин цзяриня дцшцр. Бунлардан башга, сон иллярдя Минэячевир вя Ширванда йени енеръи блокларынын ишя салынмасы, йанажаг кими кцкцрдлц мазутдан истифадя едилмяси нятижясиндя атмосфери зящярляйян маддяляр uйğун олараг 44 вя 12 мин тон артмышдыр. Бцтцн бунлар няинки щямин шящярлярин ятраф мцщитини чиркляндирир, щятта щямин яразилярдя кянд тясяррцфатына да жидди зийан вурур. Бир сöзля, еколоъи проблемляр кифайят гядярдир вя онлар «еколоъи фялакят» йаранмасын дейя, тяжили щялл олунмалыдыр. Бунлары нязяря алараг Еколоэийа вя Тябии Сярвятляр Назирлийи Азярбайжанда еколоъи вязиййятин йахшылашдырылмасына даир 2010-2015-жи илляр цчцн « Комплекс Тядбирляр Планы» ишляйиб щазырламышдыр. Щямин планда тядбирлярин
72
ады,ижрачы органлар вя ижра мцддяти илляр вя мярщяляляр üзря эюстярилмишдир. Инанырыг ки, гейд олунан тядбирляр планынын щяйата кечирилмяси Азярбайжанда, о жцмлядян Аран игтисади районunда да еколоъи вязиййяти ясаслы сурятдя йахшылашдыражагдыр.
Atmosfer havasına avtomobil nəqliyyatından atılmış çirkləndirici maddələr (min ton)
Cəmi Ondan: Karbon
oksidləri Azot
oksidləri Karbohidrogenlər His və qurum
Azərbaycan Respublikası 922,4 644,5
74,1 124,6
14,2 Aran
iqtisadi rayonu
114,7 83,9
11,7 13,1
4,2 Kommunal xidmətlər tərəfindən yığılmış məişət tullantılarıının miqdarı Azərbaycan Respublikası 7304,5 6705,3
7418,7 6862,9
6962,0 O cümlədən Aran iqtisadi rayonu
497,0
294,9
317,8
440,4
426,7
Aran iqtisadi rayonu əlverişli nəqliyyat-coğrafi mövqeyə malikdir. Rayonun
ə razisindən Bakı-Tbilisi,Yevlax-Ağdam-Xankəndi, Yevlax-
Balakən,Bakı-Astara dəmir yolları keçir. Rayon ərazisində Kür çayının bir hissəsində çay gəmiçiliyi üçün şərait vardır. Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|