23
§ 1.3. qtisadi rayonda kimya və tikinti materilları sənayesinin inkişafı və
yaratdığ
ı ekoloji problemlə
r
Aran iqtisadi rayonunun əsas yeraltı sşrvətləri neftdən,təbii qazdan, yodlu və
bromlu mədən sularından, müxtəlif tikinti (mişar daşı,qum, çınqıl) materiallarından
ibarətdir.Bu ehtiyatlar əsasən rayonun mərkəz və cənub-şərq hissəsində
cəmlənmişdir. Bol günəş enerjisi, Kür və Araz çaylarının ehtiyatları,əkinə yararlı
geniş torpaq fondu rayonun başlıca təbii sərvətlərindəndir.Aran iqtisadi rayonu
həm yaraltı, həm də yerüstü yanacaq-energetika mənbələrinə malikdir.
Aran R-da tikinti materialları tikinti materialları zəngindir.Burada bir çox
ehtiyatlar cəmlənmişdir:
Kvarslı qum kinci dərəcəli kvarsitlər
Xırda daşlar Dolomit
Travertinlər Tikinti daşı (karbonat)
Təbaşir
Tikinti daşı ( vulkan və qum mənşəli)
Tikinti gilləri
Çınqıl və qum
Kaolin,oda davamlı gil
Perlitlər, bsidianlar
Pexşteyn
Pemza (süngər daşı)
Üzlük daşı
Trasslar (süxurlar)
Vulkan külü
Andezitlər,bazaltlar
Bentonit gillər
Gipslər
Qaca
Bitumlar
Andaluzitlər
Göyçay çayı dərəsinin və Cəyirli kəndinin yaxınlığında çay daşı,çınqıl,qum
çıxarılaraq tikintilərdə istifadə edilir.Bundan başqa, rayonun Qarabaqqal kəndinin
ə
razisində zəngin gil yataqları vardır ki,bundan da yüksək keyfiyyətli kərpic
hazırlanır.Rayonda yeni istehsal sahələri yaratmaq üçün kifayət qədər yerli
xammal ehtiyatları vardır.Belə ki, rayonda hələ keçən əsrin əvvəllərində yerli gil
xammalından yüksək keyfiyyətli örtük materialı-kirəmit istehsal olunurdu.Daha
müasir texnoloji avadanlıqlar tətbiq etməklə şiddətli şaxtalara, doluya, həmçinin
24
radiasiyaya qarşı davamlı dam örtüyü istehsalını bərpa etmək imkanları
vardır.Yerli gildən həm də sanitariya qovşaqları üçün avadanlıqlar,tüstü boruları
üçün boşluqlu kərpiclər,saxsı su boruları istehsal etmək olar.Rayonda yerli
xammaldan istifadə etməklə tikinti materialları sənayesinin inkişaf etdirilməsi üçün
ə
lverişli şərait vardır.Rayon ərazisində tükənməz gil yataqları vardır və hələ XIX
ə
srdə bu gildən istifadə edilməklə hazırlanmış kərpic və kirəmitdən,saxsı qablardan
bölgədə geniş istifadə edilmişdir.
Bundan əlavə, Göyçay çayının yatağında zəngin çınqıl ehtiyatı vardır.
Mövcud qumçınqıl karxanalarının yenidən qurulması,daha müasir bu profilli
sənaye müəssisələrinin yaradılması rayonda tikinti materiallarının istehsalını əsaslı
surətdə artıracaqdır. Bu Proqrama əsasən rayonda kərpic istehsalı il ərzində 30
milyon ədədə, doğranmış çınqıl istehsalı 60 min kub metrə çatdırılacaq, tikinti
təşkilatlarının bazasında 2008-ci ilə qədər 40 min kub metr dəmir beton məmulatı
istehsal edən sexlər yaradılacaqdır.Həmçinin müvafiq texnologiyası olan xarici
investorları cəlb etməklə yerli xammaldan üzlük materialları,sanitar
avvadanlıqları,saxsı qablar istehsal edən müştərək müəssisələr yaradılacaqdır.
Cədvəl6
Aran iqtisadi rayonunda sənaye sahəsində fəaliyyət göstərən sahibkarlıq
subyektləri haqqında məlumat
S/S
Adı
Ə
sas fəaliyyəti
Ünvanı
Tikinti materialları üzrə
1.
“Şirvan
Quraşdırma”ASC
Tikinti-quraşdırma
Ş
irvan ş.,Salyan yolu
2.
“Şirvan Yol Tikinti-3”
ASC
Yol tikintisi
Ş
irvan ş,Çəlpaqlı
qəs.,Fizuli küç.19
3.
“Kərpic” firması
Kərpic istehsalı
Ş
irvan ş.,Cənub
sənaye qovşağı
4.
“Mingəçevir Qum-
Çınqıl”ASC
Tikinti materialları
istehsalı
Mingəçevir ş.,20
yanvar küç.1
5.
Mingəşevir
Qum-çınqıl istehsalı
Mingəçevir ş,20
25
Hidromexanikləşdirmə
ASC
yanvar küç.1
6.
“Mingəçevir Ağac
emalı” ASC
Taxta,qapı-pəncərə
istehsalı
Mingəçevir ş,Gəncə
ş
ossesi
7.
“Mingəçevir Şüşə lifi”
ASC
Ş
üşədən parça və lent
istehsalı
Mingəçevir
ş
.,Rəsulzadə pros.108
8.
“Sabirabad Su
Təchizat Tikinti”ASC
Su təchizat tikinti
Sabirabad ş.,Şəhriyar
küç. 35
9.
“Bəhrəmtəpə Çınqıl”
ASC
Qum-çınqıl,kənd
təsərrüfatı
məhsullarının isteh.
mişli r.,Bəhrəmtəpə
qəsəbəsi
10.
“Bəhrəmtəpə Tikinti
Materialları” ASC
“Həbibli LTD” MMC
Tikinti materialları
istehsalı
mişli r., Bəhrəmtəpə
qəsəbəsi
11.
“ mişli Yol Tikinti-
6”ASC
Yol tikintisi
mişli r,Bəhrəmtəpə
qəsəbəsi
12.
“KƏRP CSAN”
Göyçay Kərpic
Zavodu
Kərpic və kirəmit
malları istehsalı
Göyçay r.,Çəyirli
kəndi
13.
“Bərdə qum-
çınqıl”ASC
Qum çınqıl istehsalı
Bərdə r., Tərtərçay
sahəsi
14.
“Bərdə nşaat Sənaye”
ASC
Dəmir beton
məmulatları istehsalı
Bərdə r.,Nizami
küç.112
15.
“Neftçala Kəndtikinti”
ASC
Tikinti
Neftçala r,Salyan
ş
ossesi,53-cü məhəllə
16.
“Ağdaş Tikinti 18”
ASC
Daş,qum-çınqıl
istehsalı
Ağdaş r,Su qəsəbəsi
17.
“Holdinq-MMC”
Kərpic istehsalı
Ağdaş r.,Kükəl kəndi
Tikinti materialları sənayesi respubika ərazi-istehsal kompleksinin bütün
həlqələri ilə sıx surətdə bağlı olmaqla,onun maddi-texniki bazasının
möhkəmlənməsində
müstəsna
rol
oynayır.Ölkəmizin
mülki,sənaye,kənd
təsərrüfatı,nəqliyyat və s. təsərrüfat sahələrinin ildən ilə geniş inkişafı tikinti
materialları sənayesinin həcmini artırılmasını və onlardan səmərəli istifadə