Microsoft Word talibova konul doc

20 

 

Biləsuvar 

rayonu 

99,3 

68,2 

31,1 

1,8 

24,4 

1,3 

Salyan 

rayonu 

4461,3 

46,9 

4414,4 

4,1 

209,7 

28,9 

Yevlax 

rayonu 

86,8 

1,2 

85,6 

1,4 

67,5 

12,1 

Mingəçevir 

şə

həri 

2160,4 

1,7 

2158,8 

2,7 

72,7 

2060,8 

Ağdaş 

rayonu 

687,1 

0,4 

686,7 

2,3

 

17,3 

3,4 

Ucar rayonu 

9,9 

4,4 

5,5 

0,3 

2,0 

0,4 

Zərdab 

rayonu 

12,1 

0,0 

12,1 

0,8 

9,9 

0,0 

Kürdəmir 

rayonu 

10,4 

0,2 

10,2 

2,3 

5,1 

1,3 

mişli 

rayonu 

280,0 

1,6 

278,3 

0,2 

5,6 

128,5 

Saatlı 

rayonu 

5,2 

0,2 

5,0 

1,0 

1,7 

0,9 

Sabirabad 

rayonu 

28,4 

4,0 

24,5 

3,3 

8,3 

2,4 

Hacıqabul 

rayonu 

2336,9 

0,2 

2356,7 

0,3 

1,6 

0,6 

Ş

irvan 

şə

həri 

8115,3 

53,0 

8062,3 

4,4 

175,9 

4498,6 

 

          Respublikanın  digər  istehsal  rayonlarında  olduğu  kimi  Aran  iqtisadi 

rayonunda  avtomobil  təmiri  müəssisələri  geniş  yayılmışdır.Aran  iqtisadi 

rayonunun  maşınqayırma  kompleksinə  daxil  olan  sahələrdən  biri  də  yol  və 

kommunal  maşınqayırma  müəssisələridir.  Əsasən  yol  tikintisində  və  meliorativ 

işlərdə  istifadə  edilən  kiçik  mexanizmlərdir.  Bunlar  Mingəçevirdə  təcrübə 

eksperimental 

“Yoltexnika” 

zavodu, 

“Mingəçeviryolmaş” 

zavodlarıdır. 

Maşınqayırma  sənayesi  üzrə  83  min  ədəd  güc  transformatorları,  4,8  min  ədəd 

yüksək gərginlikli cihazlar, 2400 min ədəd elektrik lampaları, 1931 ədəd mancanax 

dəzgahları istehsal edilmişdir. 

---

21 

 

          Sənaye qovşaqlarının formalaşma və ikişaf səviyyəsi,habelə onların sayının 

artması respublika və iqtisadi rayonun iqtisadi inkişaf səviyyəsini xarakterizə edən 

ə

n  mühüm  ümumiləşdirici  göstəricilərdən  biridir.Ərazi  planlaşdırılmasının  əsas 

obyektlərindən  biri  kimi,  respublika  və  iqtisadi  rayonlarda  sənaye  qovşaqlarının 

düzgün müəyyən edilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. 

          Lakin,  hər  hansı  iqtisadi  rayonun  ərazisində  mövcud  olan  sənaye 

qovşaqlarının  müəyyən  edilməsi  üçün  hamı  tərəfindən  müəyyən  edilmiş 

göstəricilər sistemi hazırlanmışdır. 

          Bu  baxımdan,  bizcə,  hazırda  respublikada  sənaye  əsasında  inkişaf  edən  60 

şə

hərdən 15-i sənaye qovşağı  kimi formalaşmaqdadır. Bu sənaye qovşaqlarından 

Mingəçevir,  Şirvan,  Salyan,  Yevlax,  Göyçay  qovşaqları  Aran  iqtisadi  rayonunun 

ə

razisində yerləşir. Bu sənaye qovşaqları müxtəlif dərəcədə inkişaf etmişdir. 

          Hazırda respublika sənaye qovşaqlarının inkişafları arasında mühüm fərqlər 

mövcuddur.  Bu  baxımdan  respublika  sənaye  qovşaqlarını  aşağıdakı  3  qrupa 

bölmək olar: 

1.

  Formalaşmış sənaye qovşaqları 

2.

  Intensiv surətdə formalaşan sənaye qovşaqları 

3.

  Formalaşma mərhələsinə başlamış sənaye qovşaqları 

Birinci 

qrupa 

Bakı, 

Sumqayıt,Gəncə,Mingəçevir 

və 

Ş

irvan 

sənaye 

qovşaqlarını,ikinci  qrupa  Salyan,  Naxçıvan  və  Şəki  sənaye  qovşaqlarını,üçüncü 

qrupa  isə  Yevlax,Lənkəran,Göyçay,Qazax  və  Xaçmaz  sənaye  qovşaqlarını  daxil 

etmək olar. 

          Hazırda respublikanın sərbəst balansında olan müəssisələrinin təqribən 5%-i 

Mingəçevir  sənaye  qovşağında  cəmləşmişdir.Bütün  bunlar  sənaye  qovşağının 

sürətlə  inkişaf  etməsinə  səbəb  olmuş  və  onun  sənaye  qovşağı  üçün  optimal 

ölçüsünü müəyyən edən əsas amil olmuşdur. 

          Bu,  respublikamızın  digər  sənaye  qovşaqlarında  da  yerli  ehtiyatlardan  tam 

istifadə  əsasında  istehsalın  kompleks  inkişafının  bütövlükdə  respublika 

iqtisadiyyatının yüksəlməsində nə dərəcədə geniş imkanların olduğunu göstərir. 

---

22 

 

          Bundan  başqa,  Aran  iqtisadi  rayonunun  sənaye  qovşaqlarında  heç  də  yerli 

ehtiyatlardan  lazımi  səviyyədə  istifadə  edilmir  ki,  bu  da  öz  əksini  həmin  sənaye 

qovşaqlarının iqtisadi inkişaf sürətində, əmək ehtiyatlarından istifadə edilməsində 

və s. tapır. Məlum olduğu kimi, yerli ehtiyatlardan birtərəfli istifadə ,son nəticədə 

ə

mək ehtiyatlarından istifadə disproporsiyaya, həmin sənaye qovşaqlarında qeyri-

istehsal sferasının zəif inkişafına gətirib çıxarır.Apardığımız təqribi hesablamalara 

görə  hazırda  Şirvan  sənaye  qovşağında  istehsal  prosesinə  cəlb  edilməmiş  əmək 

ehtiyatlarının 80%-ə qədərini qadınlar təşkil edir. 

          Yevlax  sənaye  qovşağında  da  istehsal  prosesində  istifadə  olunmayan,lakin 

işləməyə  ehtiyacı  olan  əmək  ehtiyatlarının  əksər  hissəsini  qadınlar  təşkil  edir. 

Göstərilən  sənaye  qovşaqlarında  əmək  ehtiyatlarından  səmərəli  istifadə  edilməsi 

üçün burada əmək tutumlu maşınqayırma sənaye müssisələrinin    yerləşdirilməsi 

bu problemin həll edilməsinə müsbət təsir göstərə bilər. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---