Microsoft Word tam jurnal -1 018 Nadir m pdf doc
Yüklə 1,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8 199 I addım: mətnin birinci simvolunu götürmək və onun “abzas” işarəsi olmasını yoxla. Əgər abzas işarəsidirsə keç ikinci addıma, abzas işarəsi deyilsə, keç III addıma. II addım: Mətndəki sonrakı simvoldan başlayaraq [.], [?], [...], [!], [!?], [?!], [!..], [:] işarələrindən hər hansı birinə qədərki hissəni ayır və bu hissəni cümlə blokuna daxil et. III addım: Əgər işarə [.], [?], [...], [!], [!?], [?!], [!..], [:] işarələrindən hər hansı biridirsə ondan sonrakı işarənin probel olmasını yoxla. IV addım: Əgər probeldirsə, keç V addıma, probel deyilsə, keç VI addım addım. V addım: mətndəki sonrakı simvoldan başlayaraq [.], [?], [...], [!], [!?], [?!], [!..], [:], [abzas] işarələrindən hər hansı birinə qədər olan hissəni ayır və bu hissəni cümlə blokuna daxil et. VI addım: Mətnin sonrakı işarəsini yoxla, əgər abzasdırsa, keç I addım, abzas deyilsə keç VII addım. VII addım: Qalan hissədə birinci simvol [.], [?], [...], [!], [!?], [?!], [!..], [:] hər hansı biridirsə, sonrakı işarənin probel olmasını yoxla. VIII addım: əgər probeldirsə, mətndəki sonrakı simvoldan başlayaraq [.], [?], [...], [!], [!?], [?!], [!..], [:], [abzas] işarələrindən hər hansı birinə qədər olan hissəni ayır və bu hissəni cümlə blokuna daxil et. IX addım: Əgər probel deyilsə, mətnin sonunu göstərən işarəyə görə yoxla X addım: Əgər mətnin sonunu göstərən işarədirsə işi dayandır. Əgər deyilsə, keç VI. Verilmiş alqoritm mətnin cümlələrə seqmentasiaysı məsələsini ümumən həll edir. Belə alqoritmin reallaşmasından sonra cümlənin komponentlər sayını da avtomatik təyin etmək mümkündür. Bundan sonra iki və üç komponentli cümlələrin obyekt dildəki söz sırasını müəyyənləşdirmək üçün alqoritmi təkmilləşdirmək olar. ƏDƏBİYYAT: 1. Ахманова О.С. Словарь лингвистических терминов. –Москва: Советская энциклопедия, 1966. -606с. 2. Budaqova Z. Adlıq cümlə //Müasir Azərbaycan dili III h. -Bakı: Elm, 1980. - S.275-284 3. Лайонз Дж. Введение в теоретическую лингвистику. – Москва: Прогресс, 1978. -543с. D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8 200 Натаван Азизли Автоматическое построение слов в предложении при машинном переводе на целевой язык Резюме В статье решаются вопросы автоматизации построения слов в целевом языке на основе группирования компонентов по их числу. С этой целью проводится автоматическая сегментация предложений текста, затем определяется число компонентов предложений. Так как двухкомпонентные предложения английского языка передаются на азербайджанском языке в таком же порядке, то появляется необходимость формирования алгоритма в целевом языке для компонентов трехкомпонентных предложений. Natavan Azizli Automatic compartmentalization of word order in automatic translation into a target language Resume In the article, solution of automation of word ordering in a target language is considered on the base of grouping of sentences in accordance with number of components. With this aim, automatic segmentation of a text into sentences is carried out and then number of components of the sentences is defined. As two-component English sentences being translated into Azerbaijani language with the same word order, need is revealed for formation of algorithm of triple component sentences in a target language. D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8 201 Pərvanə Abbasova AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun dissertantı, pervane485@mail.ru Yarımçıq cümlələrin kommunikativ tipləri Açar sözlər: yarımçıq cümlə, təktərkibli, kommunikativ tip, nəqli cümlə, sual cümləsi, nida cümləsi, əmr cümləsi. Keywords: incomplete sentence, one- member, communicative type, the declarative sentence, the interrogative sentence, the exclamatory sentence, the imperative sentence. Ключевые слова: неполное предложение, одночленные, ком- муникативный тип, повествовательное предложение, вопросительное предложение, восклицательное предложение, повелительное предло- жение. Danışıq dilində geniş istifadə edilən, kommunikativ situasiyaların çox böyük spektri üçün səciyyəvi olan yarımçıq cümlələr elə sintaktik konstruksiyalardır ki, heç zaman mövqeyi dəyişmir, müəyyən üzvlər o tərkibdən buraxılsa da, fikri, mənanı qoruyub saxlayır. Kontekstdən təcrid edilsə də, belə cümlələrdə aydınlıq görünür, konkret nitq aktını təmin edir. İnsanın normal nitqinin kommunikativ istiqamətdə məqsədi aşağıdakı kimidir: 1) məlumatvermə, 2) soruşub-öyrənmə; ç) təkid-tələb. Yarımçıq cümlələr vasitəsilə də məlumat verilir, soruşulub öyrənilir, təkid-tələb olunur. Məsələn: Məlumat ötürülür:– Məni deməyiblər. – Xeyr, deyiblər, çünki siz də adama bənzəyirsiniz (Mir Cəlal). They haven’t called me. – No, they have, because you also look like a human. Soruşulub-öyrənilir: How were the races? –Fine (E.Hemingway); Where is the gacoline park now? –At the same place (E.Hemingway). Təkid-tələb olunur: – Anama seçki bülleteni verəcəklər ya yox? – Verəcəklər! (Mir Cəlal). It is necessary to speak about teacher. – Listen, that’s awfully important! Yarımçıq cümlə də ifadə məqsədinə əsasən müəyyən bölgülərə ayrılır. Buraya intonasiya da daxil edilir. Yəni yarımçıq cümlələr də həm dialoq, həm də monoloq nitqində müxtəlif məqsədlər üçün istifadə Yüklə 1,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|