Microsoft Word Turkan dissertasiya double updated docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
11 Estetik parametrlər predmetin məzmunu və formasının vəhdətliyi ideyasını ə ks etdirir, müsbət və mənfi emosiyalar yaradır. Bu parametrlər istehlakın qiymətləndirilməsində başlıca rol oynayır. Iqtisadi parametrlərə aşağıdakı elementlər daxil edilir: 1) Nəqliyyat xərcləri; 2) Yanacaq xərcləri; 3) Işçilərin əmək haqqı; 4) Servis və ehtiyat hissələrinin alınmasına çəkilən xərclər; 5) Məmulatın sığorta xərcləri; 6) Vergilər; 7) Digər xərclər. Təşkilatı parametrlərə tədarük və ödəmə şə rtləri, tədarükün komplektləşdirilməsi, güzəştlər sistemi, zəmanət müddəti və şərtləri daxildirlər. Tam rəqabət bazarında alıcı və satıcıların sayı heç birinin bazarı idarə edə bilmələrinə iman verməyən qədər çoxdur. Belə bazarda hər hansı bir satıcının malını geri qaytarması, yaxud, malı heç bazara aparmaması və ya alıcının hər hansı birinin mal almaqdan imtina etməsi bazarda olan qiymətə heç bir təsir göstərməz. Yəni, alıcı və satıcılar o qədər çoxdur ki, onlardan heç biri bazardakı qiyməti və mühiti dəyişə bilməzlər. Bu şərtə müstəqillik şərti deyilir. Tam rəqabət bazarına giriş-çıxış tam sərbəstdir. Heç bir qadağa, əngəl törədə biləcək bir şərt yoxdur. Hər bir satıcı və ya alıcı bazara sərbəst girə bilər və oradan da sərbəst çıxa bilər. Buna sərbəst giriş-çıxış şərti deyilir. Tam rəqabət bazarında malların hamısı eyni keyfiyyətdə olur və onların bir-birinin eynisi olduğu nəzərə alınır. Məsələn, soyuducudan söhbət gedirsə, deməli, onların hamısının eyni böyüklükdə və keyfiyyətdə olduğu nəzərə alınır. Lakin, qiymət fərqi olarsa, bunu keyfiyyətlə əlaqələndirmək olmaz, çünki, deyildiyi kimi tam rəqabət bazarında malların keyfiyyəti eyni götürülür. Buna eynilik şərti deyilir. Tam rəqabət bazarı eyni açıqdır. Yəni, bazarın quruluşu elədir ki, həm alıcılar, həm də satıcılar hansı malın harada satıldığından tamamilə xəbərdardırlar. Buna da açıqlıq şərti deyilir. 12 Rəqabətdə olan şirkətlərə güclü və yaxud zəif olmasını göstərmək üçün alimlər strateji qruplar kartının tərtib olunmasını tövsiyyə edirlər. Bu üsul bütünlükdə sahə haqqında və oraya daxil olan şirkətlər haqda təsəvvür yaratmağa imkan verir. Bu, xususilə o vaxt əhəmiyyətli olur ki, sahəyə daxil olan şirkətlərin sayı çox olur və onları ayrı-ayrı göstəricilərə görə fərdi müqaisə çətinləşir. Bu üsulu tətbiq etmək üçün bir sahəyə daxil olan şirkətlər bir neçə müqaisə oluna bilən əsas göstəricilərə görə müqaisə olunmaq üçün bir xəritədə yerləşdirilir. Burada, başlıca kriteriya götürülən sahələr (qiymət, istehsal miqdarı, satış bazarının həcmi, keyfiyyıt, müçtəri sayı, maya dəyəri, qarantiya müddəti və s.) ə sas heab edilərək, ən yüksək səviyyədən aşağıya doğru şirkətlər yerləşdirilir. Müxtəlif həndəsi düsturlarla onları ölçülərinə görə bir birindən fərqləndirən ( dairələ, faiz kəsikləri və s.) şəkillərlə ümumi təsəvvür yaranır. Bununla da hər bir ş irkətin sahədəki yeri (aşaği səviyyə, orta səviyyə, yuxarı səviyyə) məlum olur və onların içərisində rəqabət qabiliyyətliləri müəyyənləşir. Biznesdə ən yaxın rəqiblərin fəaliyyətlərinin və yaxın uzaq müddətdəki strateji planların bilinməsi rəqabət qabiliyyətliliyinin saxlanmasının ən mühüm cəhətlərdən biridir. Rəqiblərin fəaliyyət istiqamətlərinin öyrənilməsi, təhlili hər bir müəssisənin düzgün strategija müəyyənləşdirməsinin əsasını təşkil edir. Bundan başqa, rəqib strategijasının öyrənilib təhlil olunması hər bir müəssisənin güclü və zəif cəhətlərini müaisə etmə yolu ilə tez ortaya çixarmağa, təhcizatda, texniki səviyyədə, marketinq sahəsində, keyfiyyət və partiyaların seçilməsində buraxılmış nöqsanları üzə çixarmağa imkan verir. Rəqiblərin məqsədlərini və strategijalarını belə bir qrup göstəricilərlə xarakterizə etmək olar: rəqabət miqyası (yerli, regional. milli, beynəlxalq. qlobal), strateji məqsəd ( ən yüksəkdəduran lider olmaq, indiki lideri ötmək, qabaqcıl üç müəssisədən biri olmaq), bazarda xususi çəkisini yüksəltmək (bazarda əsas müəssisə olmaq, rəqibləri sıxışdırıb daha yüksək nüfuza malik olmq), rəqiblilik dərəcəsinin səviyyəsi ( möhkəmdir, kifayyətdir, işləməyə imkan verir, yüksəkdir, ortadır), strateji vəziyyəti ( əsasən hücumdadır, müdafiədədir, risklidir), rəqabət strategijası ( məsrəflərin azaldılmasında liderlik əsas bazardır, bazarda yüksəlməyə 13 doğru, xususi tələbli istehlakçılarla işləmək, keyfiyyəti yüksəltmək, texnologiyada üstünlüyə nail olmaq, çeşidləri coxaltmaq). Rəqabətdə riskə gedərək daha iri və nüfuzlu müəssisə ilə müqaisə edib, bütün vəsaitlərini istehsalı genişləndirməyə, yeni bazarlar qazanmağa sərf etməyə, yaxud güclü texnologiyaya əsaslı vəsait qoyanlar çox vaxt istəklərinə nail olmayaraq uduzub sahədən çıxırlar. Rəqabətdə udmağın əsas faktorlarını müəyyən edək. Əsas faktorlar dedikdə, elə faktorlar nəzərdə tutulur ki, onların doğru-düzgün qiymətləndirilməsi son nəticədə strategijanın doğru müəyyənləşdirilməsinə, müəssisənin sahədəki və rəqabətdəki mövqeyinin yükəlməsinə gətirib çıxarır. Bu faktorlar isə, həm müəssisənin öz göstəriciləri, həm də rəqib lider müəssisələrin göstəriciləri ilə müqaisədə müəyyənləşdirilə bilər. Bu faktorları sahədən asılı olaraq müxtəlif cür təyin etmək mümkündür. Ümumi halda, onları texnoloji(elmi-tədqiqat aparma təcrübəsi, istehsal proseslərinin təkminləşdirilməsi imkanları, yeni məhsul buraxma imkani), stehsal faktorları ( daha az xərclə istehsal, daha yüksək keyfiyyət, xammala yaxın yerləşmə, əmək məhsuldarlığının yüksək olması və s.), bölüşdürmə və paylamadakı faktorları ( yaxşı satış paylama imkanı, topdan və pərakəndə satış bazarı, satış xərclərinin azlığı, tez çatdırma və s.), marketinq xidməti ( dəqiq və keyfiyyətli satiş sistemi, sərf olunan səviyyədə xidmət və texniki kömək, geniş çeşidli məhsul, qablaşdırma və dizayının yüksəkliyi). Bu faktorlar rəaqabətdə qalib gəlməyi təmin edir. Gənc sahələrdən fərqli olaraq, inkişaf etmiş sahələrdə təsiredici ətraf mühit çox da sürətlə inkişaf etmir. Belə ki, artıq qazanılmış təcrübə, özünü doğrultmuş texnoloji proses, bazardakı mühit ətraf mühitin sahəyə təsirinin sürətli olduğu haqda ciddi hiss yaratmır. Lakin bu halda da bazarın tələbi əsaslı dəyişikliklərin baş verməsi ilə özünü göstərir. Odur ki, inkişaf etmiş sahələrdə aşağıdakılar baş verir: 1) Istehlakçı tələbinin azalması birbaşa bazarda sahənin payını müəyyənləşirmə rəqabətini ortaya çıxarır. Əvvəllər hər zaman istehlakçıların sayının çoxalmasına Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|