100
IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve
Sosyal Bilimler Sempozyumu
27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
IV. International Symposium on Educational and
Social Sciences in Turkish Cultural Geography
27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan
Karaman Çevresinde Bulunan Kaya Üstü Resimleri (Petroglif) Ve Dokumalardaki
Damgalar İle Azerbaycan Kaya Üstü Resimleri Ve Damgalarının Benzer Yönleri
Osman ÜLKÜMEN
Araştırmacı Yazar, Karaman İbrahim Bey İlkokulu öğretmeni.
E-posta: islikli42@hotmail.com
Özet
İnsanoğlu yazı öncesi dönemlerde önce mağara duvarlarına sonra da kayalara yaşantılarını,
tecrübelerini, duygu ve düşüncelerini resimle anlatmıştır. Bu yolla gelecek kuşaklara bilgi ve birikimlerini,
tecrübelerini, buluşlarını, yaşantılarını, inançlarını, kültürlerini miras olarak bırakmıştır. Yazı öncesi dönemlerin
tarih ve kültürünü bu yolla öğrenmekteyiz. Onun için kaya üstü resimleri yazı öncesi tarih için son derece
önemlidir. Bu yolla halkların göçlerini, tarihi ve kültürel bağlarını takip etmekteyiz. Karaman ile Azerbaycan
arasında kaya resimlerinin benzerlikleri ve yapım şekilleri, resimlerdeki anlatımların, dokumalarda kullanılan
motif ve damgaların da aynılığı aynılığı karşılaştırmalarda görülecektir. Buda ister istemez Azerbaycan’dan
bölgemize tarih öncesi çağlardan beri göçlerin olduğu veya kültürel etkileşim içerisinde olduğunu fikrini ortaya
koymaktadır.
Karaman ve çevresinde 70 kilometrelik alanda binlerce kaya resmi tarafımızdan bulunmuş
resimlendirmeleri ve çizimleri yapılmıştır. Şu ana kadar hiçbir yerde yayınlanmamıştır. Burada bulunan kaya
resimlerinin Azerbaycan’ın muhtelif yerlerinde bulunmuş olan kaya resimleri ile şaşırtacak derecede benzerliği
bulunmaktadır. Bu resimlerde av sahneleri, hayvan mücadeleleri, insan yaşamından kesitler, inanç ve dini
ritüeller, savaş sahneleri, Şamanist unsurlar ve Gök Tanrı İnancına ait ritüeller bulunmaktadır. Karaman kaya
resimlerinde tekerlek, araba ve yazı unsuruna rastlanmamıştır. Vurma ve kazıma tekniği ile yapıldığı
görülmektedir. Birkaç bağımsız veya tek başına yapılmış Göktürk Alfabesi harfine rastlanmıştır. İlk incelemelerde
Bronz devrinden başlayarak erken Orta Çağ’a kadar yapıldığı anlaşılmaktadır. Dağ Keçisi, geyik, karaca, kuş,
deve, at üstünde adamlar, ok atan adamlar, kurt, köpek, öküz, domuz, gök cisimleri, özellikle güneş, ay ve yıldız
gibi çizimler çok benzemektedir. Yapım ve panolarda anlatılan konular nerdeyse aynıdır. Azerbaycan Gobustan
ve Nahçıvan Gemikaya kaya üstü resimleri ile oldukça benzerlik göstermektedir. Karaman kaya resimleri yatay
kayalara yapılmıştır. Bu resimlerden bazı bölgelerde kült merkezlerinin varlığı anlaşılmaktadır. Şaman
törenlerinin betimlendiği sahnelerin ve Azerbaycan’da bulunan resimlerdeki bazı damgaların buralarda olması
benzerliği iyice ortaya koymaktadır. İki ülke dokumalarında kullanılan motif ve damgalar aynıdır. Ayrıca
bölgemizdeki mezar taşları ile yine Azerbaycan’da bulunan mezar taşları ve üzerindeki resimlerin ve damgaların
benzerliği de şaşırtıcıdır.
İki ülkede bulunan bu resimler karşılaştırmalı olarak ele alındığında ve yapım tarzlarına, işlenen
konularına, ele alınan sahnelere, kullanılan damga ve motiflere bakıldığında bunların aynı kişilerin veya aynı
geni taşıyan insanların elinden çıktığı kanısı güçlenmektedir. Buda tarihe bakış açısına ve yazımına yeni belgeler
ve bulgular olarak geçecek, belki tarihin aydınlanmamış bir bölümüne ışık tutacaktır. İki ülke bilim insanlarının
ortak çalışması ile yeni bilgi ve bulgulara ulaşılacağı, tarihin güncellenmesi ve yeniden yazılması gerekliliği
ortaya çıkacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kayaüstü Resimleri (Petroglif), Damga, Motif, Karaman, Türkiye, Azerbaycan,
101
IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve
Sosyal Bilimler Sempozyumu
27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
IV. International Symposium on Educational and
Social Sciences in Turkish Cultural Geography
27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan
Azerbaycan Halk Cumhurıyetinin Kurucularından Ali Merdan Topçubaşov'un Paris
Mektupları Üzerine Bazı Dikkatler
Selçuk Kürşad KOCA
Dr Öğretim Üyesi, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat Bölümü
Öğretim Üyesi‚ kursadkoca@gmail.com
Yıldırım OKATAN
Gümüşhane Üniversitesi‚ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Öğrencisi‚
yildirimokatan@hotmail.com
ÖZET
Alimerdan Alekberoğlu Topçubaşov 4 Mayıs 1863’de Tifliste doğmuş, Petersburg’da hukuk eğitimi almış
daha sonra ise Bakü’ye gitmiştir. Bakü’de bir sure avukatlık yapmış, bir süre de gazete editörlüğü yapmıştır.
Gazete editörlüğü yaptığı dönemde yoğun olarak Rus İmparatolruğunda yaşayan Müslamanların durumu, Çar
siyasetinin yapmış olduğu diskriminasyon ve bununla mücadele yollarının altını çizmekteydi. 1905’te Azerbaycan
Devlet Dumasına seçildi. 1906’da Rusya'daki Müslümanlar Birliği Başkanı olduktan sonra "İttifak-El-Musslim"
birlik teşkilatının oluşturulması çalışamalarını yürütmüştü. Bu vesile ile Türk dünyası ve Rusya müslümanları
için bir avukat olarak büyük hizmetler yapmıştır.
28 Mayıs 1918’de bağısmzlığını ilan eden Azerbaycan, Topçubaşov’u önce Dışışleri bakanı daha sonra
ise yetkili elçi olarak İstanbul’a gönderdi. Yedi ay İstanbul’da kalan Topçubaşov, dış ülke temsilciliklerine
verilmek üzere bir memorandum hazırlar ve bunu Azerbaycan’ın Teşekkülü adıyla kitapçık şeklinde yayımlar.
Aralık 1918’de gıyaben Azerbaycan Parlamento Başkanı seçilir ve ardından Paris Barış Konferansı’na
gönderilecek delegasyona başkan olur.
22 Nisan 1919 tarihinde Paris Sulh Konferansı görüşmesi sırasında Topçubaşov milletlerini kendi
kaderini tayin hakkında konuşmalar yapar ve Azerbaycanın Bağımsızlığının tanınmasını ister ve Paris Barşı
Konferansında Azerbaycan Cumhuriyeti de facto olarak tanıma kararı alınır.
28 Nisan 1920 tarihinde Bolşeviklerin Azerbaycanı işgal etmesi üzerine Topçubaşov ve beraberindeki
heyet Paris'te kalır ve 5 Kasım 1934 tarihinde Paris'te vefat eder. Topçubaşov burada kaldığı 14 yıl içerisinde
Paris Mektuplarını yazar. Bu mektuplar; Azerbaycan Cumhuriyetinin diplomasi tarihinin önemli bölümlerini
yansıtan kendine mahsus tarihi belgeler niteliğindedir.
Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Ali Merdan Topçubaşov, Paris Mektupları, Azerbaycan Diasporası
Dostları ilə paylaş: |