79
dəfə kəsiləndə mən elə bilmişdim, universitetə qəbul ola
bilmədim, kəndə qayıdanda Qala dərəsində mənimtək savadlı
qızın olmadığını düşünən anama başucalığı gətirə bilmədim.
Amma atamın arxamda durması, axıra qədər mənim
hüquqlarımı müdafiə etməsi mənə ikinci cəhdimdə ali məktəbə
qəbul olmaq həyəcanı yaşatdı. Həmin an bütün problemlərin
bitdiyini hesab etmişdim. Arxamda dağ kimi dayanan atamla
fəxr etmişdim. Balaca uşaqlar kimi atamı dünyanın ən ağıllı,
ən güclü adamı hesab etmişdim. Atalı keçirdiyim bir aylıq
tələbə həyatı ərzində heç bir problemlə yaşamamışdım. “Qa
deyəndə ət, qu deyəndə suyum” yanımda olurdu. Amma onun
qəfil ölümü məni yaman sarsıtmışdı, hətta anam razılıq
versəydi, universiteti buraxıb evimizə – ata ocağına qayıtmaq
istəyirdim. “Yetim qızın oxumaqla nə işi?!”,- deyə hərdən
özümlə qalanda özümü danlayırdım da. Qanadı sınmış quş
kimi hardan əsməsi bəlli olmayan küləkdən, kol dibindən nə
vaxt çıxacağı bəlli olmayan yırtıcı pişikdən qorxurdum.
Çarəsizlikdən qorxurdum, yalnızlıqdan qorxurdum,
tənhalıqdan qorxurdum. Kimsəsizlikdən qorxurdum. Atam
da min əzabla kimsəsiz böyüyüb başa çatmışdı. O, yetim
uşağın çəkdiklərini o qədər danışmışdı ki, mən artıq yetimliyi
yaşamış kimi olmuşdum. Bir daha yetim olmaq istəmirdim.
“Bir tərəfdən bağlayan Allah bir tərəfdən açar” deyən
nənəmin müdrik ifadəsi o vaxt da Ramillə tanışlığımda öz
təsdiqini tapmışdı.
İndi də yalnız Ramilin varlığı mənə təsəlli verirdi.
Ləkələnmiş, zorlanmış, kiminsə artığı olduğumu bilə-bilə yenə
də Ramilə olan sevgimə zərrə qədər də olsun zərər gəlməmişdi.
Hələ də ümid edirdim ki, hər şey bitəcək, Ramil məni başa
düşəcək, bu olanları unutmağım üçün mənə yardım edəcəkdi.
Bütün bunları düşündüyüm zaman sanki Ramilə danışdığımı
80
hiss edirdim. Bunların hamısı yaşamaq üçün edilən təsəllidən
başqa bir şey deyildi.
Həmin anda məni dünyalar qədər sevən Ramilə möhtac
hiss etdim özümü. Ona sarılmağa, ona sığınmağa, onun
qoynunda özümü dünyanın ən bəxtəvəri hesab etməyə çox
ehtiyacım var idi. Kaş ki, yenə o illər ola idi....
Bütün bu düşüncələrim Qədim dayının qəlpə yarasından
ağrılar içində iniltisi ilə müşayiət edilirdi. Girovları dəyişən
zaman Qədim dayını yaralı olmasına baxmayaraq nədənsə
dəyişmədilər. Qədim dayı bunun səbəbini onun Xankəndində
sözükeçən, imkanlı bir adam kimi tanınması ilə izah etdi. Sən
demə, Qədim dayı çoxlu yüksək vəzifələrdə işləyib, istər
ermənilər, istərsə azərbaycanlılar tərəfindən hörmət
qazanmışdı.
Sadə, mehriban, qayğıkeş olması ilə bərabər çox da
cüssəli və ciddi bir kişi idi. Qədim dayı bizimlə olduğu 45 gün
müddətində daima bizə dəstək olur, verilən işgəncələrə əzmlə
dözürdü. Sanki bir liderə çevrilmişdi. Hər şeyi ona məsləhət
edir, dedikləri ilə oturub dururduq. Bəlkə də, o olmasa idi,
sonradan qaytarılan girovların əksəriyyəti öldürülmüşdü. O
həmişə səbirli olmağı tapşırır, keçmiş günlərdən danışaraq
bizi ovundurmağa çalışırdı.
Zirzəminin qapısını açıb-bağlayan erməni əsgəri Veneks
Qədim dayını tanımışdı. Qədim dayıya erməni dilində nəsə
dedi. Qədim dayı da ona cavab verdi. Bu hadisə Qədim dayını
ölümdən xilas etmişdi. O astaca ona demişdi ki, vəzifədə olan
ermənilərdən tanışı-dostu varsa, adın desin ki, ona xəbər
çatdırsınlar. O vaxtkı Xankəndi “QAİ”-sinin rəisi Şamik
Qədim dayının yaxın dostu olmuşdur. Qədim dayı da onun
adını vermiş, ona xəbər vermələrini istəmişdi. Səhəri Həmin
Şamik Qədim dayını görməyə gəldi. O, Qədim dayını qan
içində görəndə insan kimi qəlbinin ağrıdığı gözlərindən hiss
81
olundu, amma bunu gizlətməyə çalışdı. Aşağı çömbəlib onun
əlindən tutdu: “Biz dost idik, təəssüflər olsun ki, indi
düşmənik”, deyib başqa heç bir söz demədən getdi. Mən o
zaman Qədim dayının azərbaycanlı kişisi olduğu ilə fəxr
etdim. Bir kəlmə belə demədi. Bəlkə də, Şamik Qədim dayının
ona yalvarmasını, alçalmasını, onu buradan qurtarmasını
istəyirdi. Amma Qədim dayı heç nə demədi. Ağrılarını da
yaddan çıxarmışdı. Arxasınca soyuqqanlılıqla da baxdı.
Əvvəllər dostluq etməsinə görə özünü söymədi də, danlamadı
da, deyinmədi də. Belə də olacağını gözləyirdi sanki. Çünki o
erməni idi. Atalar yaxşı deyib ki, ot öz kökü üstündə bitər. İtə nə
qədər yaxşılıq etsən də elə itliyində qalar.
Amma axşama yaxın tamam başqa bir şeyin şahidi
olduq. Erməninin hər şeyi etdiyinə inanar, buna inanmazdıq.
Lakin şahid olduq. Bir həkim gəldi, cavan bir oğlan idi. Hiss
olunurdu, universiteti yenicə bitirib. İçəri girən kimi erməni
dilində asta səslə dedi:
– Qədim Abbasov kimdi?
– Mənəm deyə, Qədim dayı da erməni dilində cavab verdi.
Qarabağda yaşayan ermənilərin əksəriyyəti Azərbaycan dilini,
azərbaycanlıların da əksəriyyəti erməni dilini bilirdi.
– Səni əməliyyat etməliyik, deyib Qədim dayını zirzəminin
sonundakı otağa aparmalarını əsgərlərə tapşırdı. Özü də ora
keçdi. O, Qədim dayını cərrahiyyə əməliyyatı etdi. Amma bu
işləri də vəhşicəsinə etdilər.
Qədim dayını əməliyyatdan sonra yenə bizim yanımıza
gətirdilər. Qarnından qəlpə çıxarmışdılar. Bir gün özündə
olmadı. Həkim gedəndə əsgərlərə demişdi ki, bu dərmanları
verərsiniz içsin. Amma həkim gedəndən sonra əsgərlər
dərmanları yerə atıb ayaqları ilə əzdilər. Üstünə örtməyə belə
bir şey verməmişdilər. Biz üstümüzdə olanlardan onun altına
üstünə sərdik. Qədim dayı özünə gələndə danışdı ki, həkim
Dostları ilə paylaş: |