Microsoft Word umumdunya ticar?T t?Skilatina uzvuluyun az?Rbaycan iqtisadiy doc

 

GSP proqramı altında inkişaf etmiş ölkələr az inkişaf etmiş və inkişafda olan 

ölkələrdə istehsal oilman mallara tətbiq olunan idxal gömrük rüsumlarım ya ciddi 

şə

kildə  azaldır,  ya  da  sıfıra  endirir.  Qeyd  edək ki,  məhsulun  GSP  proqramlarının 

təqdim etdiyi güzəştlərdən istifadə edə bilməsi üçün ixrac zamanı forma "A"-dan 

istifadə  olunması  lazımdır.  Əks  halda  bu  məhsullara  GSP  proqrammın  təqdim 

etdiyi güzəştlər şamil edilməyəcək ѵə adi qaydada idxal rüsumları tətbiq ediləcək. 

Ümumiyyətlə,  GSP-də  benefısiar    (  faydalanan)  ölkə  statusu  əldə  etmiş, 

iqtisadi cəhətdən inkişaf etməkdə olan ölkələrdə, əsasən də Afrika və Cənub-Şərqi 

Asiyanın  əп  zəif  inkişaf  etmiş  ölkələrində    istehsal  olunmuş  mallar  bu  güzəştlər 

sistemi  vasitəsilə  idxal  rüsumlarmdan  ya  tamamilə  azad  olur,  ya  da  cüzi  faiz 

dərəcələri  ilə  idxal  olunurlar.  Bu  isə  istehsalm  və  ixracm  diversifıkasiyasını  öz 

qarşısına məqsəd qoymuş Azərbaycan kimi bir ölkə üçün çox vacibdir. 

Digər bir tərəfdən Azərbaycan "GSP" proqramlarına daxil olmaqla dünyanın 

idxal  bazarmın  böyük  bir  hissəsinə  rüsumsuz  və  ya  cüzi  rüsumlarla  daxil  olmaq 

imkanı əldə etmişdir. Belə ki, Azərbaycan bu proqram çərçivəsində ABŞ-a 3414, 

АВ

-уə 7200,  sveçrəyə 5018, Kanadaya 3516, Тііrкіуəуə 3474, Yaponiyaya 3216, 

Norveçə 6300 mal mövqeyi üzrə rüsumsuz və уa cüzi rüsumla ixrac edilə bilər. 

Qeyd etmək lazımdır ki, 2009-cu ildən etibarən vahid  əməkdaşlıq formatının  

tədbiq  edilməsini  nəzərdə  tutan  “şərq  tərəfdaşlığı”  təşəbbüsünü  qəbul  etdikdən 

sonra  A -Azərbaycan  əlaqələrinin  inkişafında  yeni  mərhələ  başladı.  Şərq 

Tərəfdaşlığı (ŞT)  Proqramı  A  və ŞT ölkələri, o cümlədən, Azərbaycan  arasında 

münasibətlərin  daha  yüksək  səviyyəyə  qaldırılmasını,  mövcud  əməkdaşlılığının  

ikitərəfli  və  çoxtərəfli  formatda  davam  etdirilərək  genişləndirilməsini  nəzərdə 

tutur.  ŞT  Proqramı    çərçivəsində  A   hər  bir  tərəfdaş  ölkə  ilə  daha  sıx  əlaqəni 

yaratmaq, tərəfdaş ölkənin ÜTT-na  üzv olduğu təqdirdə onunla dərin və müfəssəl 

azad  ticarət  zonasının  yaradılması  –  ölkələrin  və  A -nın  enerji  təhlükəsizliyinin 

gücləndirilməsi      istiqamətində  daha  dərin  əməkdaşlığının  həyata  keçirlməsini 

planlaşdırır. 

2009-2012-ci  illər  ərzində    Azərbaycanın  A   ilə  ticarət  əlaqələrinin  89%,  o 

cümlədən  ixrac  80%,    idxal  isə  2,3  dəfə  artmışdır.  Qeyd  edilən  mərhələdə      A  

---

 

Azərbaycanın  əsas  ticarət  tərəfdaşı  kimi  üstünlüyünü  qoruyub  saxlamış,  xarici 

ticarət  balansı  müsbət  saldo  ilə    yekünlaşmış,  idxalın  strukturunda  müsbət 

dəyişikliklər baş vermişdir. 

Təhlil  edilən  dövürdə  Azərbaycanda  sənaye,  kənd  təsərrüfatı,  ticarət, 

nəqliyyat, turizm, bankçılıq, xidmət və s. sahələrdə 1122 Avropa şirkəti fəaliyyət 

göstərmişdir.  A -nın  20  ölkəsi  ilə  2  qat  vergitutmanın  aradan  qaldırılması,  17 

ölkəsi  ilə  sərmayelərin,  təşviqi  və  qarşılıqlı  qorunması  haqqında  sazişlər 

imzalanmış,  13  ölkəsi  ilə  hökümətlərarası  komissiyalar  yaradılmışdır.  A  

ə

məkdaşlığın  bütün  dövrləri  ərzində  600  min  avroya  yaxın  məbləğdə  maliyyə  və 

texniki  dəstək  göstərmiş  Azərbaycanda,  əsas  kapitala  yönəlmiş  xaici 

investisiyaların  51%-i,  qeyri-neft  sektoruna  qoyulmuş  xarici  investisiyaların  isə 

36%-i Avropa  ttifaqı ölkələrinin payına düşmüşdür.  

2014-cü  ilin  məlumatlarına  görə  Avropa  ttifaqı  Azərbaycanın  ümumi  xarici 

ticarət dövriyyəsində təxminən 40%, ixracda isə 70% xüsusi çəkiyə  malik olmaqla 

Respublikamızın  əsas  ticarət  tərəfdaşıdır.  Azərbaycanın  10  ən  iri  ticarət 

tərəfdaşlığından  7-si A  ölkəsidir. Bügün Azərbaycanın ixracının 80%-dən çoxunu 

təşkil edən neft və neft məhsullarının əsas alıcısı da məhz, Avropa  ölkələridir. 

Müasir  dövrdə  ölkəmizin  xarici  ticarət  siyasətinin  qarşısmda  duran  əп  vacib 

məsələlərdən  biri  də  xarici  ticarət  əlaqələrinin  kəmiyyət  və  keyfıyyətində 

t

yüksəlişə nail olmaqla yanaşı, onun səmərəli inkişafını təmin etməkdir. 

Xarici ticarət əlaqələrinin diversifıkasiyasının təmin olunması xarici ticarətin 

infrastrukturunun genişləndirilməsini tələb edir. Xarici ticarət logistikasınm qeyri-

kamilliyi,  gömrük  rəsmiləşdirilməsinin  mürəkkəbliyi,  qanunların  tətbiqində 

bürokratik  sistemin  mövcudluğu  xarici  ticarət  əlaqələrinin  inkişafma  mənfı  təsir 

göstərən  başlıca  amillərdəndir.  Beləki,  ölkədə  sahibkarlığın  inkişafmda  münbit 

şə

raitin yaradılması, onlara dövlət dəstəyinin daha da artırılması, xüsusilə də ixrac 

yönümlü  mallar  istehsalının  dəstəklənməsi  nəticəsində  Respublikamız  gündəlik 

istehlak  mallarmın  idxalçısmdan  rəqabətqabiliyyətli  mal  ѵə  xidmətlər  ixrac  edən 

bir ölkəyə çevrilə bilər. Bu baxımdan qeyd olunan sahədə Hökumətimizin apardığı 

ə

məli ѵə praktik işləri müsbət qiymətləndirmək olar. 

---

 

Bütün  bunlarm  nəticəsidir  ki,  Dünya  Bankı  və  Beynəlxalq  Маііууə 

Korporasiyası  tərəfmdən  hazırlanmış  "Biznesin  aparılması  -  2010:  çətin  dövrdə 

islahatlar"  ("Doing  Business-2010")  adlı  illik  hesabatın  nəticələrinə  əsasən 

Azərbaycan  183  ölkə  arasmda  38-ci  olmuşdur.  Son  Шəг  xarici  ticarət  sahəsində 

həyata  keçirilən  islahatlara  (gömrükdə  "vahid  рəпсəгə"  sisteminin  tətbiqi  və  s.) 

baxmayaraq xarici ticarət kateqoriyası üzrə Azərbaycanm "Doing Business 2011" 

üzrə 169-cu pillə, "Doing Business 2012"-də isə 170-ci pillə təşkil etmişdir. Dovos 

Dünya  qtisadi    forumunun    -  “  2012-2013-cü  Qlobal  Rəqabətqabillətlilik 

ndeksi”nə görə Azərbaycan dünyanın 46-cı, ÜDB məkanında biridir. 

"Doing Business 2012"-də Azərbaycan üzrə xarici ticarət kateqoriyasının 

konkret sub göstəricilərinə nəzər salaq: 

1. 

Azərbaycanda  standart  əmtəə  partiyasınm  ixracda  8,  idxalda  isə  10 

sənəd  tələb  olunur.  Веіə  sənədlərin  sayı  Şərqi  Avropa  ѵə  Mərkəzi 

Asiya  (ŞAMA)  ölkələrində  müvafıq  olaraq  7,  və  8-dir.  Ə T 

ölkələrində isə müvafıq olaraq 4 ѵə 5 sənəd tələb olunur. 

2.  Azərbaycanda standart əmtəə partiyasınm ixracı üçün 38, idxalı üçün isə 42 

gün  tələb  olunur.  ŞAMA  ölkələrində  ixrac  üçün  təxminən  27,  idxal 

üçün  isə  29  gün  lazımdır.  Ə T  ölkələrində  isə  ixrac  üçün  10,  idxal 

üçün 11 günə ehtiyac duyulur. 

3.  Azərbaycanda standart əmtəə partiyasımn ixrac xərci hər konteynerə görə 

2905, idxal xərci isə hər konteynerə görə 3405 ABŞ dollarıdır. ŞAMA 

ölkələrində  ixracın  хəгсі  һəг  konteynerə  görə  təxmini  olaraq  1774, 

idxalda isə 1990 ABŞ dollarıdır.  Ə T ölkələrində isə bir konteynerin 

ixracına tələb olunan pul 1032, idxalı üçün isə 1085 ABŞ dollarıdır. 

 

 

 

---