Microsoft Word umumdunya ticar?T t?Skilatina uzvuluyun az?Rbaycan iqtisadiy doc
Yüklə 0,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan höküməti ölkədə xarici ticarətin genişləndirilməsinin vacibliyini qəbul edərək. Azərbaycanın 2200 “Gələcəyə baxış” nkişaf Konsepsiyasında ticarətlə bağlı aşağıdakı prioritetləri müəyyən etmişdir: l)xarici ticarət prosedurlarınm sadələşdirilməsi; 2)idxal ѵə ixrac edilən malların srrukturunun diversifıkasiyası; 3)idxal və ixracın ərazi (ölkə) strukturunun diversifıkasiyası; 4)ÜTT prinsipləri çərçivəsində daxili bazarın qorunması imkanlarmm təhlili; 5)idxalı əvəz edən məhsulların istehsalınm stimullaşdırılması üzrə ticarət siyasətinin təkmilləşdirilməsi; 6)preferensial ticarət rejimlərindən faydalanma imkanlarının araşdırılması; 7)ticarət statistikasınm təkmilləşdirilməsi; 8)xarici ticarətdə elektron ticarətin rolunun təhlil edilməsi və s. Qeyd etmək lazımdır ki, bazar prınsiplər əsasında inkişaf edən respublikamızda xarici ticarət əlaqələrinin səmərəliliyini yüksəltmək üçün aşağıdakı prinsiplərə riayət edilməsinin məqsədəuyğun hesab etmək olar: - ölkənin mövcud təbü-iqtisadi potensialından məqsədli və səmərəli istifadə
- ixracyönümlü məhsul istehsalında elmi-texhiki tərəqqinin müasir nailiyyətləri və innovasiya texnologiyalarından istifadə imkanları genişləndirilməli; - təsərrüfat subyektlərinin müəyyən məhsullar istehsalı üzrə ixtisaslaşma səviyyəsi yüksəldilməsi; - nəqliyyat və infrastruktuk sahələr yüksək inkişaf səviyyəsinə çatdırılmalı; - xarici ticarəti tənzimləyən qanunvericilik bazası təkmilləşdirilməli və
Tədqiqatlar göstərir ki, iqtisadiyyatın xarici amillərlə six əlaqəliliyini və qarşılıqlı asılılığını nəzərə alaraq ölkələr xarici ticarət əlaqələrinin səmərəli qurulması üçün aşağıdakı üç inkişaf modelindən istifadə edirlər: − xrac imkanlarının yüksəldilməsini nəzərdə tutan inkişaf modeli; − dxalı əvəz edəcək istehsal sahələrinin inkişaf modeli; − qtisadi inteqrasiya modeli.
xracyönümlü istehsal sahələrinin inkişaf etdirilməsi beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemində mühüm yer tutan modellərdən biridir. Azərbaycanın bu modeli uğurla tətbiq edə bilməsi üçün ilk növbədə təsərrüfat subyektlərinin beynəlxalq bazarlarda rəqabət qabiliyyətinin artırılmasına əhəmiyyət verilməlidir. Belə ki, ölkənin prioritet sahələrə əsaslı kapital qoyuluşu artırılmalı, istifadəsiz ehtiyat mənbələri fəal təsərrüfat dövriyyəsinə cəlb edilməli və istehsal olunan məhsulların beynəlxalq bazarlara sərbəst çıxışı stimullaşdırılmalıdır. BMT-nin nkişaf Proqramı tərəfındən 183 seçilmiş ölkə üzrə müxtəlif növ malların ixracı ѵə idxalı іlə bağlı məlumatları özündə əks etdirən "Dünyanın Vahid Ticarət Metodu" məlumat bazası əsasında Standart Beynəlxalq Ticarət Təsnifatı (3-cü düzəlişdə, SITC-3) üzrə malların 4 rəqəmli təsnifatından istifadə edilməklə, Azərbaycan üçün Balassa ndeksi ѵə Xalis xrac Əmsalı hesablanmışdır.
43 əsas rəqabətli məhsuldan 25-i üzrə ixracın artım sürəti dünya idxalının artım sürətini qabaqlamışdır ki, bu da onlarm rəqabətə daha çox davamlı məhsullar olduğunu göstərir. Bu məhsullar daha rəqabətli, о cümlədən böyük istehsal ѵə ticarət potensialına malik məhsullardır. Bu baxımdan daha uğurlu məhsul kimi təzə ѵə ya qurudulmuş, qabığı təmizlənmiş ѵə ya təmizlənməmiş qoz-fındıq (080222) çıxış edir. Bu məhsulların dünya ixracında payı 4,8% olmaqla, dünyada 4-cü yeri tutur. Digər əsas məhsulumuz təzə meyvələrdir (081090). Respublikamızın iqtisadi təhlükəsizliyi ѵə yerli istehsalın stimullaşdırılması baxımından bir sıra əmtəə qrupları üzrə idxal asılılığma son qoyulmalıdır. Lakin bütün məhsul ѵə xidmətlər üzrə idxalı əvəz edəcək istehsal sahələrini inkişaf etdirmək mövcud potensial, һəт də sosial-iqtisadi səmərəlilik baxımmdan qeyri- mümkündür. dxalı ə vəz edəcək istehsal sahələrımfrfteşkılı ırınəcm i investisiya qoyuluşları tələb edir. В eləlікІə, xarici ticarət əlaqələrinin inkişafmm nəzəri-metodoloji prinsiplərinə ə saslanaraq müasir dövrdə dünya təsərrüfat sistemində gedən prosesləri, Azərbaycanın iqtisadi inkişaf xüsusiyyətlərini ѵə istiqamətlərini nəzərə alaraq belə nəticəyə gəlmək olar ki, hazırda ölkəmizin xarici ticarət əlaqələri aşağıda qeyd olunan istiqamətlərdə təkmilləşdirilməlidir:
- xarici investisiyaların ölkəyə axınının intensivləşdirilməsi yolu ilə iqtisadiyyatın bütün sahələrində texnoloji yeniləşmənin həyata keçirilməsi və istehsal-texnoloji proseslərin modernləşdirilməsi. Qeyd olunan istiqamətlərdə səmərəli xarici ticarət siyasətinin həyata keçirilməsi üçün aşağıdakı bir sıra zəruri məsələlərin həlli vacibdir: - beynəlxalq bazarlarda məhsulun rəqabətqabiliyyətliliyinin yüksəldilməsi məqsədılə elmı-texnıkı tərəqqinin və yeni texnologiyaların maksımum ıstıjadə edilməsi, standartlaşdırma və sertifikatlaşdırma sahəsində beynəlxalq təcrübənin dərindən mənimsənilməsi; - sahibkarlıq subyektlərinin beynəlxalq bazarlara sərbəst çıxışının təmin edüməsinin müxtəlif vasitələrlə dövlət tərəfindən stimullaşdırılması; - sənaye, o cümlədən emaledici, yüngül, yeyinti sahələrinin, kənd təsərüfatının və xidmət sahələrinin də hərtərəfli inkişaf etdirilməsi; - müxtəlif iqtisadi vasitələr və mexanizmlərlə daxili bazarm qorunması. - Respublikamızm xarici ticarət siyasətinin təkmilləşdirilməsi vəzifələrindən biri də Ümumdünya Ticarət Təşkilatına səmərəli şəkildə üzv olmaqdan ibarətdir. ÜTT-yə qoşulmaq istəyən ѵə ya artıq üzv olmuş bütün ölkələr üçün ciddi ə həmiyyət kəsb edən problemlərdən ən əsası xarici ticarət siyasətinin və onun mühüm tərkib hissəsi olan gömrük-tarif siyasətinin ÜTT qaydalarma uyğunlaşdırılması problemidir. Ве ləкі, Azərbaycan Xarici Ticarət rejimi haqqmda Memorandumu 1999-cu ildə ÜTT Katibliyinə təqdim etmişdir. Eyni zamanda Azərbaycan Prezidentinin 1583 saylı 2006-cı il 2 avqust tarixli Sərəncamı ііə Azərbaycan Qanunvericiliyin ÜTT-nin tələblərinə uyğunlaşdırılması üzrə Tədbirlər Planı təsdiq edilmişdir. Sözügedən Tədbirlər Planında nəzərdə tutulmuş 39 normativ-hüquqi aktdan 2-si qüvvədən düşmüş ѵə yenisi ilə əvəz olunmuşdur. Веіəіікіə, hazırlanmalı ѵə ya
Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|