28
rəqabətqabiliyyəti ilə xarakterizə edilir və ona təchizat bazarında böyük tələbat
vardır.
Biznesin innovasiyalı inkişafının prioritet istiqamətlərindən biri elmi-texniki
tərəqqinin nailiyyətlərindən səmərəli istifadə etmək və dünya bazarında məhsulun
rəqabətqabiliyyətini təmin edən innovasiya fəaliyyətini genişləndirməkdir.
nnovasiya fəaliyyəti – iqtisadi effekti təmin edən yeni, yaxud təkmilləşdirilmiş
məhsul, texnologiya və xidmət növlərinin, yaxud inzibati, istehsal, kommersiya və
digər xarakterli təşkilati qərarların qəbuluna və praktiki reallaşdırılmasına
yönəldilən fəaliyyətdir [8, s.7].
nnovasiya fəaliyyətinin subyektləri iki tip təşkilatlardan ibarətdir: bilavasitə
innovasiya fəaliyyəti ilə məşğul olan təşkilatlar; innovasiya fəaliyyətində bilavasitə
iştirak etməyən, ancaq onun normal həyata keçirilməsi üçün ümumi şərait yaradan
təşkilatlar.
Birinci tip təşkilatlara elmi, mühəndis, istehsal və kommersiya təşkilatları
aiddir.
Tərkibi əsasən innovasiya infrastrukturundan ibarət olan ikinci tip
təşkilatlara aiddir:
-
ixtisaslaşmış kiçik innovasiya təşkilatları (elmi-texniki, məsləhət-ekspert və
lizinq firmaları, texnologiyaların transferi mərkəzləri);
-
ixtisaslaşmış innovasiya kompleksləri (innovasiyalı biznes-inkubatorlar,
elmi və texnoloji parklar və texnopolislər).
Belə bölgü stabil deyil, çünki texnoparklar və biznes-inkubatorlar həmçinin
istehsal fəaliyyəti ilə məşğul olurlar, yüksək texnoloji məhsullar buraxırlar.
Elmi-texniki firmalar elmi-texniki fəaliyyətlə: texniki layihələndirmə,
reklam və tərcümə xidməti, elmi-texniki informasiyanın hazırlanması, texnoloji
silahlanma, avadanlıqların quraşdırılması və təmiri ilə məşğul olurlar. Onların ən
çox mənimsənilmiş sferası informatikadır, xüsusilə proqram vasitələrinin
yaradılması və tətbiqi, kompüter təhsilinin səmərəli təşkilinə xidmət göstərməkdir.
Məsləhət-ekspert firmalarının fəaliyyətinə aiddir: elmi-texniki inkişafın
proqnozlaşdırılması; iqtisadi subyektlərin restrukturizasiyası; elmi-texniki
29
layihələrin və proqramların qiymətləndirilməsi; texniki-iqtisadi əsaslandırma;
müəssisənin elmi-texniki, istehsal və təchizat fəaliyyətinin nəticələrinin təhlili;
heyətin hazırlanması və işin təşkilinin səmərəliliyi üzrə təkliflərin hazırlanması;
innovasiyanın kommersiya perspektivliyinin müəyyənləşdirilməsi. Bu tip firmalar
çox vaxt bilik istehsalçıları (elmi təşkilatlar) və bilik istehlakçıları (sənaye
müəssisələri) arasında əlaqələndirici rol oynayırlar.
Lizinq şirkətləri lizinq xidmətləri göstərir. Lizinq avadanlığın, daşınmaz
ə
mlakın, uzunmüddətli istifadə olunan istehlak şeylərinin və əsas kapitalın digər
elementlərinin sahibkarlara icarəyə verilməsinin, yəni maliyyələşdirmənin ən
ə
lverişli formasıdır.
Biznes-inkubatorların əsas vəzifəsi yeni işə başlayan kiçik sahibkarlıq
subyektlərinə mənzil, ofis və istehsal üçün xüsusi avadanlığı, daşınmaz və daşınan
ə
mlakı icarəyə verməkdən ibarətdir. Biznes-inkubatorlar kiçik sahibkalıq
subyektlərinə innovasiya mərkəzlərinin funksiyalarını yerinə yetirərək müxtəlif
xidmətlər göstərə bilərlər. Bu xidmətlərə aşağıdakılar daxildir:
-
sahibkarlıq layihələrinin qiymətləndirilməsi və seçilməsi;
-
tərəfdaşların, investorların və kreditorların axtarıb tapılması;
-
kiçik sahibkarlıq subyektlərinin informasiya təminatı və marketinq
tədqiqatlarının aparılması;
-
lazımi məsləhətlərin verilməsi;
-
müasir texnologiyaların tətbiqinə, elmi-tədqiqat institutları və ali təhsil
müəssisələrinin sənaye müəssisələri ilə qarşılıqlı əlaqələrinin möhkəmləndiril-
məsinə kömək göstərilməsi;
-
kiçik sahibkarlıq subyektləri üçün kadrların hazırlanması və yenidən
hazırlanması.
Texnoloji parklar (texnoparklar) elmi-texniki, təhsil və istehsal fəaliyyətinin
elmi, konstruktor-texnoloji təşkilatlarıdır, yaxud onların bölmələri şəklində ərazi
inteqrasiyasının xüsusi formasıdır, hansıki lokal ərazi çərçivəsində regional
iqtisadiyyatın effektiv inkişafını təmin edən innovasiya fəaliyyəti üçün əlverişli
şə
rait yaradırlar. Texnoparklar innovasiya fəaliyyətinin ən səmərəli təşkilati
30
forması hesab edilir. Texnopark strukturlarının başlıca vəzifəsi kiçik innovasiya
firmalarını dəstəkləmək, elmi-texniki tədqiqatların nəticələrini kommersiyalaş-
dırmaq, maddi istehsal sferasında innovasiyanın surətli irəliləməsini təmin etmək,
innovasiya fəaliyyəti sahəsində yeni ideyaları inkişaf etdirməkdir.
Texnoparkın strukturuna, onun fəaliyyət istiqaməti və spesifikası nəzərə
alınmaqla, biznes-inkubatorları daxil edilə bilər. Texnoparklar elmtutumlu
texnologiyaların və yüksək texnoloji istehsalların inkişafına xidmət edirlər.
nkişaf etmiş bazar iqtisadiyyatlı ölkələrdə texnoparklar universitetlərin və
elmi-tədqiqat institutlarının bazasında daha geniş yayılmış, hansıki onlar
texnoparkların təsisçiləri rolunda çıxış edirlər. Universitetlərin və elmi-tədqiqat
institutlarının texnoparklara əsas töhfəsi elmi ideyalar, yüksək bilik, kəşflər və elmi
məsləhətlər vermək, zəngin kitabxanadan istifadə üçün şərait yaratmaqdır.
Texnopolis – ixtisaslaşmış ərazicə qapalı elmi-istehsalat kompleksdir,
hansıki elmi-texniki fəaliyyət göstərir, elmtutumlu məhsul istehsal edir və
kompleks üçün elmi, mühəndis və fəhlə kadrlar hazırlayırlar. Texnopolisin
təşkilinin əsas prinsipləri aşağıdakılardır:
-
iri elmi mərkəzlərin bazasında yaradılması;
-
fəaliyyətin yeni texnologiyaya yönəldilməsi;
-
müasir istehsalın və sahələrin müəyyən növləri üzrə ixtisaslaşması;
-
elmi potensial və istehsal potensialının qovuşmasının məhdudlaşdırılması;
-
mütəxəssislər üçün əlverişli mənzil, mədəni-məişət və ekoloji şəraitin
yaradılması.
Texnopolislərin səmərəli fəaliyyət göstərmələri üçün onların yerləşdiyi
regionların icra orqanlarına böyük müstəqilliyin verilməsi və dövlət tərəfindən
geniş dəstəklənməsi vacib şərtdir.
Biznesin innovasiyalı inkişafında menecment və marketinq müstəsna rol
oynayır. nnovasiya fəaliyyətinin əsas təşkiledicilərindən olan menecment və
marketinq əvəzinə adətən “ nnovasiya menecmenti” və “ nnovasiya marketinqi”
anlayışları işlədilir.
Dostları ilə paylaş: |