31
nnovasiya menecmenti – innovasiyalı inkişaf, innovasiyalı inkişaf planının
hazırlanması məsələləri haqqıbda idarəetmə qərarlarının qəbulu, innovasiyalı
inkişaf planının reallaşdırılmasının təmin edilməsi ilə bağlı innovasiya
proseslərinin idarə edilməsi üzrə fəaliyyətdir.
nnovasiya marketinqi – innovasiya ideyalarının və innovasiya məhsulu
konsepsiyasının hazırlanması, bazarın tələbatına uyğun məhsul istehsalı,
innovasiyalı inkişaf planının reallaşdırılmasının təmin edilməsi ilə əlaqədar
innovasiya proseslərinin səmərəli idarə olunmasına yönəldilən fəaliyyətdir.
Firmanın innovasiyalı inkişaf prosesi innovasiya məhsulunun təchizat
bazarına çıxışı ilə başa çatmır. Belə ki, innovasiya məhsulunun istehsalı prosesində
bazar konyukturunun dəyişilməsini nəzərə almaqla onun fasiləsiz təzələnməsi baş
verir. Bununla əlaqədar firmanın innovasiya marketinq sistemi mütəlif informasiya
mənbələrini öyrənir, onların hər biri üzrə analitik-qiymətləndirmə sənədi hazırlayır
və onu firmanın müvafiq struktur bölmələrinə təqdim edir.
nnovasiya məhsulunun yaradılması bir sıra ardıcıl mərhələlər üzrə həyata
keçirilir:
-
innovasiyalı inkişaf yoluna keçid haqqında qərarın qəbulu;
-
innovasiya ideyasının hazırlanması;
-
innovasiyalı inkişaf konsepsiyasının hazırlanması;
-
innovasiyalı inkişafın əsas prinsiplərinin müəyyənləşdirilməsi;
-
innovasiyalı inkişaf planının hazırlanması;
-
innovasiyalı inkişaf planının reallaşdırılması.
Bu mərhələlərdən hər biri üçün innovasiya fəaliyyətinin müxtəlif növləri:
elmi, mühəndis, istehsal, kommersiya, menecment və marketinq fəaliyyəti
səciyyəvidir.
Elmi fəaliyyət – fundamental və tətbiqi elmi-tədqiqatların yerinə yetirilməsi
ilə məşğul olan fəaliyyətdir. Mühəndis fəaliyyəti – elmi biliklərdən istifadə
ə
sasında layihələndirmə, konstruksiyalaşdırma, dizayn və texnoloji işləmələr daxil
edilməklə texniki işləmələrin aparılması ilə əlaqədar fəaliyyətdir. stehsal fəaliyyəti
– innovasiya məhsulunun istehsal proseslərinin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar
32
fəaliyyətdir. Kommersiya fəaliyyəti – innovasiya məhsulu istehsalının maddi-
texniki təchizatı və istehsal edilmiş innovasiya məhsulunun satışı ilə əlaqədar
fəaliyyətdir.
Firmanın rəhbəri innovasiyalı inkişafın iki məsələsi: inkişafın innovasiya
yoluna keçidi haqqında və innovasiyalı inkişafın prinsipləri haqqında qərar qəbul
etməlidir.
nkişafın innovasiya yoluna keçidi haqqında qərar qəbul edərkən firmanın
rəhbəri iki amili əsas götürməlidir:
-
yaranmış böhran vəziyyətindən firmanın çıxarılmasına cəhd edilməsi;
iqtisadi vəziyyəti stabil olan firmada tənəzzül prosesinin başlanmasını gözləmədən
özünün gələcək inkişaf tempinin artırılmasına səy göstərilməsi.
Birinci halda firmanın rəhbəri öz iqtisadi vəziyyətində baş verən
dəyişikliklərə artıq gecikmiş, ikinci halda isə vaxtında reaksiya vermişdir.
Adətən böhran vəziyyətinə düşən vaxt firmanın rəhbəri ilk növbədə
məsrəflərin azaldılması istiqamətində tədbirlər görür. Lakin bu tədbirlər çox vaxt
problemin həlli üçün kifayət etmir. Çünki əsas problem istehsalın səmərəliliyindən
daha çox istehsalın məqsədyönlülüyü ilə əlaqədardır.
Firmanın rəhbəri inkişafın innovasiya yoluna keçidi haqqında qərar qəbul
etdikdən sonra innovasiya məhsulu ideyasını və innovasiyalı inkişaf konsepsiyasını
hazırlamağa başlayır.
Firmanın rəhbəri innovasiyalı inkişafın prinsipləri haqqında qərar qəbul
etdikdən sonra gələcəkdə istehsal ediləcək innovasiya məhsulunun növünü seçməli
və innovasiya fəaliyyətinin təşkilinin ümumi sxemini müəyyənləşdirməlidir. Eyni
zamanda innovasiyalı inkişaf planının hazırlanması və onun reallaşdırılması
mərhələsinə başlanılmalıdır.
Firmanın fəaliyyət şəraitinin dəyişilməsini şərtləndirən müxtəlif amillər var,
hansıki, innovasiya ideyalarının yaradılmasını stimullaşdırır. Bu amillərə aiddir:
1.
Gözlənilməz hadisələr – siyasi, iqtisadi, ekoloji, ictimai və başqa
xarakterli hadisələrdir, hansıki başverməsini əvvəlcədən görmək çətindir.
33
2.
stehsal təlabatı – iqtisadi vəziyyətin dəyişməsi ilə əlaqədar firmanın
məhsul istehsalına olan tələbatıdır.
3.
Sahə dəyişiklikləri – iqtisadi inkişaf tempinin, texnoloji silahlanmanın
dəyişilməsi və digər sahə dəyişiklikləridir.
4.
Bazar dəyişiklikləri – istehlakçıların və malgöndərənlərin bazarlarının
kəmiyyət və keyfiyyət xarakteristikasının dəyişilməsidir.
nnovasiya məhsulu ideyasının yaranması və sonradan inkişaf prosesinin
xarakteri elmi-texniki fəaliyyətin xüsusiyyətindən asılıdır. Elmi-texniki fəaliyyətin
mühüm aspekti kəşf, faydalı model və sənaye nümunəsi şəklində təqdim edilən
intellektual mülkiyyətin obyektləri kimi onun nəticələrinin hüquqi mühafizəsidir.
Elmi-texniki fəaliyyətin nəticələrinin təqdim olunmasının əsas forması nou-hau
hesab edilir.
nnovasiya məhsulu ideyasının ilkin bloku formalaşdıqdan sonra marketinq
xidməti məhsulun perspektiv istifadəsi baxımından qiymətləndirilməsini aparır.
nnovasiya məhsulu ideyasının qiymətləndirilməsi nəticələrinə görə firmanın
rəhbəri perspektiv ideyaları kommersiya potensialının sonrakı tədqiqatı üçün seçir.
Perspektivli innovasiya ideyalarının əlavə tədqiqatı gedişində marketinq
xidməti innovasiya məhsulunun kommersiya potensialının amillərini təhlil edir. Bu
amillər bir-birilə sıx əlaqəlidirlər, biri digərini tamamlayır. nnovaiya məhsulunun
kommersiya potensialı amillərinin qiymətləndirilməsi nəticələrinə görə firmanın
rəhbəri perspektivli ideyalar blokunu formalaşdırır.
nnovasiyalı inkişaf planının hazırlanması müəyyən vəzifələrin həllini
nəzarətdə tutur, müəyyən prinsiplərə əsaslanır və problem xarakterli bir sıra
xüsusiyyətlərə malikdir. Planlaşdırmanın vəzifələri aşağıdakılardır:
-
innovasiyalı inkişaf konsepsiyasının alternativ variantlarının təhlili
ə
sasında firmanın innovasiyalı inkişafının optimal strategiyasının seçilməsi;
-
optimal innovasiya portfelinin formalaşması;
-
innovasiya fəaliyyətinin məqsədlərinin müəyyənləşdirilməsi;
-
firmanın davamlı inkişafı şəraitində innovasiya fəaliyyəti planının yerinə
yetirilməsi üzrə tədbirlərin hazırlanması.
Dostları ilə paylaş: |